Die grootste inisiatief ten gunste van 'n taal, die Korrika

  • Op 30 Maart, sal die Baskiese burgers die grootste veelsoortige inisiatief ter wêreld loods vir hul taal. Die geleentheid verenig honderde duisende mense, wat hand aan hand, sonder onderbreking, 'n getuienis wat die taal self simboliseer, lewer. In die elf dae en tien nagte wat oor 210 ure strek, sal hulle ongeveer 2300 km, in ‘n aflos-wedren, hardloop deur die meeste dorpe en stede van Baskeland met die doel om die plekke te verenig.


2017ko martxoaren 30ean - 12:04
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

In die video hieronder kan jy foto's sien van die nuutste deelname aan Korrika:

Die organisasie plaas 'n geheime boodskap in die aflosstokkie, en, nadat dit deur die hande van duisende mense gedra word, sal dit gelees word tydens die fees wat plaasvind aan die einde van die Korrika. Dit word beskou as 'n eer om die hout aflosstokkie te dra met die Baskiese kentekens waardeur verenigings, instansies en individue kilometers ‘koop’ ten gunste van die taal. Die wedloop word georganiseer deur AEK geïntegreerde skole - assosiasies verantwoordelik vir die onderrig van die Baskiese taal aan leerders en volwassenes. Die geld wat ingesamel word in hierdie reuse gebeurtenis word dan aan hulle geskenk.

Die Baskiese taal het byna verdwyn, en selfs vandag is die taal wat gepraat word deur ongeveer 'n miljoen mense, volgens UNESCO, in gevaar. Hierdie tendens is duidelik in verskeie gebiede. In sommige plekke is Baskies die amptelike taal, maar nie in die meerderheid van gevalle nie. Die Korrika verenig die hele area in 'n feestelike atmosfeer. Burgers wat aktief ten gunste is van die Baskiese taal trek voordeel uit die inisiatief wat deur hul stede, dorpe en woonbuurte beweeg deur aktiwiteite te organiseer om hul taal en hul eise na die straat te neem.

Korrika, soos AEK, sy organiseerder, is 'n inisiatief van die gemeenskap wat elke twee jaar georganiseer word en vanjaar is die 19de keer wat die aangebied word.. In die lig van die sukses van die wedren, het sommige gemeenskappe met minderheidstale ook soortgelyke inisiatiewe begin organiseer: in Katalonië, Ierland, Wallis, Galicia en Val d'Aran hardloop die gemeenskap ten gunste van hul moedertaal.

Hoekom benodig die Baskiese taal die Korrika?

Die Baskiese taal het 'n groot terugslag gely in die onlangse verlede, veral in die laaste drie eeue. Die sprekers is gespot, beboet, aangerand, ens, net omdat hul Baskies gepraat het. So was die sielkundige vervolging , en baie ander politieke faktore, die bepalende faktor vir mense om van spreektaal te verander. Die taalbeleid in Spanje en Frankryk het direk teen Baskies meegeding.

Die ring is een van die wreedste simbole van die onderdrukking gely deur die Baskiese taal. Praat van die taal was verbode by die skool, en wanneer ‘n onderwyser iemand gehoor praat het in Baskies, was die ring aan die leerder gegee, sodat hy of sy dit weer aan medeleerlinge kon oodra. As gevolg daarvan het leerlinge mekaar verraai en aan die einde van die week is hulle gestraf, dikwels fisies. Uiteindelik het dit gelei tot die verafskuwing van hul moedertaal, en as gevolg daarvan is besluit om dit nie aan hul kinders te leer nie om lyding en vernedering te vermy. Getuienis versamel vanoor die hele Baskeland toon die wydverspreide gebruik van die ring vir ten minste die laaste twee eeue, en baie mense wat daaronder gely het, lewe nog.

In Spanje was die Baskiese taal heeltemal verbode gedurende die 40 jaar van diktatorskap waartydens ‘n gemeenskapspolisie gevestig was om te waak oor die gesproke taal en straf uit te oefen. Baskies is byna totaal uitgewis in die openbaar, gebrandmerk as anti-modern. In die 1950´s is in die geheim, skole binne huise geskep en georganiseer. So is ‘n hernude beweging gebore om die taal te steun. Gedurende die 70's, met die politieke atmosfeer in volle swang, het die AEK- beweging skole gestig sodat duisende mense die taal kon aanleer. Aan die einde van die diktatorskap in Spanje, in 1980, was daar ‘n behoefte aan fondse en so het die idee van die Korrika ontstaan.

Na verloop van 35 jaar, is Baskies steeds nie die amptelike taal in die meeste van die gebied waar dit gepraat word nie. In hierdie gebiede, bied die publieke skole nie die geleentheid om in Baskies onderrig te ontvang nie. Duisende kinders moet elke jaar duisende kilometers reis om in Baskies onderrig te ontvang in ‘n ‘ikastola’ (Baskiese skool) geleë buite hul dorp. In die gebiede waar Baskies die amptelike taal is, veroordeel die Spaanse regering die munisipaliteite wat hul werk in Baskies uitrig - ten spyte van die vooruitgang in samewerking met die plaaslike instansies. Verder, sal die Baske nooit vergeet hoe die Spaanse polisie in 2003 die enigste Baskiese koerant (wat gedruk is met geld geskenk deur die publiek), Egunkaria, gesluit het nie. In Frankryk is die enigste amptelike taal Frans, en daar was al verordeninge teen ikastolas wat in Baskies leer, sowel as 'n klagte teen 'n dorp wat in Januarie Baskies as amptelike taal ingestel het.

"Baskies vaar die strate in, laat ons almal deelneem aan die Korrika!"

Sommige kenners beweer dat die helfte van die 7000 tale in die wêreld sal verdwyn in hierdie eeu. In Baskeland sal daar nie toegelaat word dat haar taal vergaan nie, en daar lê nog enorme pogings voor om standaardisering te bereik.

Frases soos "Baskies is ons enigste vrye grondgebied", “'n taal gaan nie verlore omdat diegene wat dit nie praat nie, nie leer nie, maar omdat diegene wat kan, nie praat nie" of " Hoe mooi is dit om te hoor jy praat Baskies" is te sien in baie huise, op T-hemde en in winkels regoor Baskeland. Om met trots as ‘n volk die groot inisiatief van die Korrika te bevorder, word die toewyding van honderde vrywilligers en duisende anonieme burgers om aan te hou werk aan die bemagtiging van hul taal en om voort te gaan in die wêreld met hul eie standpunt, benodig.

Let wel: Oorspronklik geskryf in Baskies deur Lander Arbelaitz, Argia. Vertaal na Afrikaans deur Louizé Horn.

 


Azkenak
Martxoak 3tik 49 urte
“1976ko Gasteizko greben mugimendua eskola politikoa izan zen”

Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]


Memoria bala bat da buruan

1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]


2025-02-28 | ARGIA
1936-1976an Nafarroan errepresaliatutako 407 irakasleak, nortzuk ziren?

Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.


2027an ixten hasi behar diren zentral nuklearrak mantentzeko eskatu diote Iberdrolak eta Endesak Espainiako Gobernuari

Espainiako Estatuko zentral nuklearrak itxi ez daitezen aktoreen presioak gora jarraitzen du. Otsailaren 12an Espainiako Kongresuak itxi beharreko zentral nuklearrak ez ixteko eskatu zion Espainiako Gobernuari, eta orain berdin egin dute Endesak eta Iberdrolak.


2025-02-28 | ARGIA
“Erdalduntzeko makina” salatzeko kanpaina abian jarri du Bilboko Guka mugimenduak

Gukak “Bilbo erdalduntzen duen makina” ikusaraziko du kanpainaren bidez. 24 orduz martxan dagoen makina salatuko dute, eta berori “elikatu eta olioztatzen dutenek” ardurak hartzea eskatuko dute. Euskararen aldeko mekanismoak aktibatzea aldarrikatuko dute.


'Errealitatearen harribitxiak'
Arreta galdu barik

ERREALITATEAREN HARRIBITXIAK
Nork: Josu Iriarte, Nerea Lizarralde, Jare Torralba eta Amets Larralde. Mikel Martinezek zuzenduta eta Jokin Oregiren testuetatik abiatuta.
Noiz: otsailaren 21ean.
Non: Bilboko 7katu... [+]


2025-02-28 | Gedar
Adin txikiko neska bati eraso dio Sarako kirol entrenatzaile batek

 15 urteko emakume bati egin dio eraso Izarra klubean jarduten zuen pilota entrenatzaile batek.


Nafarroako Gobernuak Estatuaren indarkeriaren beste zazpi biktima aitortu ditu

Nafarroako Gobernuak ofizialki aitortu ditu gure lurraldean giza eskubideen urraketa larriak jasan zituzten Estatuaren indarkeriaren beste zazpi biktima. Horien artean, hitzez hitz “motibazio politikoko biktima gisa” aitortzen ditu Patxi Erdozain, Eneko Compains,... [+]


Odon Elorzak Donostiako San Bartolomeko merkataritza zentroaren kontrako plataforma aurkeztu du

Donostiako alkate ohiak webgune bat sortu du, eta plataformarekin bat egiteko eskatu die herritarrei.


2025-02-28 | Sustatu
Webtest.eus: webguneen segurtasuna autoebaluatzeko tresna

PuntuEus-ek doako tresna erabilgarri bat jarri du edonoren eskura, webguneen segurtasuna erraz ebaluatzeko. Webtest.eus izeneko autoebaluazio-tresna honi esker, erabiltzaileek beren webgunearen segurtasun-maila modu sinple eta argian azter dezakete.

 


Okzitaniako A69 autobidea
Justiziak ezeztatu du obren gauzapena zekarren prefetaren ordenantza

"Historikotzat" jo du otsailaren 27an plazaraturiko epaia Lurraren Altxamenduak sare ekologista antikapitalistak. Bere aldetik, epaiaren "krudelkeria" salatu eta helegitea jarriko duela jakitera eman du Frantziako Estatuak. Duela hogei urte baino gehiago jarri... [+]


Arabako ospitaletako komunen irisgarritasun falta salatu du Eginaren Eginez elkarteak

Elkarteko Elena Avalosek salatu du aulki gurpildunarekin komunera sartzea oztopatzea, pertsona desgaituen eskubideen, autonomiaren eta duintasunaren kontra doala.


Txema Monterok EAJ birsortzea proposatu du, ‘Deia’-k zentsuratutako artikulu batean

Joan den asteartean La Vanguardia-n argitaratutako artikuluan egin zuen proposamena Txema Montero abokatu bizkaitarrak. 30 urtez Deia egunkariko kolaboratzailea izan da eta lehenik hara bidali zuen bere artikulua, baina egunkariak ez zion argitaratu.


Eguneraketa berriak daude