Desintentsifikazioa: Esne behi kopurua erdira gutxitu duen baserria
Hamarkadak daramatzate Karrantzako Vista Alegre baserrian behi esnea ekoizten; laugarren belaunaldia da gaurkoa. Baina baserriaren eboluzioak izan du berezitasunik: esne ekoizpenean azken urteotan eman den intentsifikatze prozesuaren aurrean, kontrako norabidea hartu eta behi kopurua gutxitzea eta ekoizpen ekologikorako jauzia ematea izan da haiek aukeratutako bidea. 40-45 burutik 20-25era jaitsi dira pixkanaka, eta hautu horri esker, bi langiletik zazpira pasatu dira azken urteotan. Nola den hori posible? Proiektuko kide Helen Groome-k kontatu digu haien esperientzia.
Duela 35 urte arte eredu konbentzionalean ziharduten Vista Alegren, eta sistemak ekoizpena handitzea eskatzen zien. “Horretarako bi aukera besterik ez genituen: behi gehiago jartzea, edo behi bakoitzari esne gehiago ateratzea”, dio Groomek. Eskualdean lurrerako sarbidea mugatua da, eta behi buru gehiago izateak forraje eta pentsu gehiago erostea ekartzen zien. Zenbat eta pentsu gehiago erabili, behiek ere gaixotasun gehiago dituzte, eta antibiotikoen erabilera igotzen da… Gurpil zoroan sartzea ekarriko zien ekoizpena handitzeak, eta ez zeuden horretarako prest.
“Urteotan pixkanaka joan gara aldatzen, eta geroz eta behi gutxiago zeudenez, bakoitzarentzako belar gehiago zegoen, pentsu gutxiago ematen hasi ginen…”. Noski, behi bakoitzak esne gutxiago ematen zuen, lehen egunero 30 bat litro ateratzen bazituzten, orain 20-25 bat ateratzen dituzte. “Baina errazagoa da esnearen kalitatea mantentzea eta animalien osasuna zaintzea”. 2011n azken pausoa eman eta ekoizpena ekologikora pasatzeko hautua egin zuten. Bi urteko prozesuaren ondoren, ziurtagiria lortu zuten.
Eraldaketa eta salmenta haien gain
Baserrian eman duten beste aldaketa garrantzitsua salmenta izan da. “Lehen, esne guztia industria enpresa handiei saltzen genien, baina 2011n gure gaztandegi txikia eraiki eta esnea gu geu eraldatzen hasi ginen”, azaldu du ekoizleak. Haien esnea soilik erabiltzen dute, eta ekoizpenaren %80 inguru eraldatzen dute. Esne pasteurizatua, jogurt naturala eta lau gazta mota egiten dituzte. “Lehen ez genekien nora zihoan gure esnea, orain badakigu esneki guztiak hemendik asko jota 100 kilometrora doazela”, gehitu du.
Izan ere, banaketa ere haien gain hartu dute: denda ekologiko eta txikietan, kontsumo taldeetan, Bilboko merkatuan eta antzeko tokietan zuzeneko salmenta egiten dute, bitartekariak ekidinez. “Balio erantsia mantentzeko egiten dugu horrela, inoiz ez dugu saldu supermerkatu edo saltoki handietan”, dio. Horrez gain, genero ikuspegitik ere izan du aldaketarik baserriak: “Lehen taldea %100 maskulinoa zen, gaur egun zazpitik bi emakumeak gara, eta hiru ere egon izan gara”. Adibide ederra da Vista Alegrekoa zentzu askotan, eta intentsifikaziora jo gabe lehen sektorean mantentzea ezinezkoa dela dioten horientzat eredu. “Urteetan EHNE Bizkaian agroekologiaren alde lanean aritu nintzen, bada, orain, hau da gure lana, horrelako proiektuak posible direla ezagutaraztea”, amaitu du.
2022an Nafarroako Liburutegien Sareak martxan jarritako proiektu berezia da hazien liburutegia. Clara Flamarique Goñi da Nafarroako Gobernuaren liburutegi zerbitzuko proiektuen arduraduna, eta honela gogoratu ditu hastapenak: “Zaragozako liburutegian martxan zuten... [+]
Joxe Blanco Gomez laudioarra Lamuzanaturgunea blog-aren bultzatzaile eta Laudiokolore ekimeneko kidea da. Urteak daramatzate Laudion basa landareen inguruko sentsibilizazioa eta formazioa egiten, eta maiatzean, Arraño mendiko baso orkideen inguruko jardunaldiak egin... [+]
Urteak daramatza Cederna Garalur landa garapenerako elkarteak elikaduraren eta lehen sektorearen inguruko lanketa egiten Nafarroako Mendialdean. Elikadura osasuntsurako eta kontsumo jasangarriago baterako bidea egitea da asmoa, eta bide luze horretan, egitasmo berria gauzatu du:... [+]
Oiartzunen nekazaritza bultzatzeko eta elikadura burujabetzarako bidean pausoak emateko sortu zen Lurbizi egitasmoa, 2016 urte inguruan. “Herritar talde batek denbora zeraman herrian nekazaritzaren eta lehen sektorearen egoera kaxkarraz hausnartzen”, adierazi du Ibon... [+]
Sarako Nicolas Chretien dago Hiru Xilo baratzegintza proiektuaren atzean. Urtarrilean hasi zen baratzea lantzen, eta martxoaren hasieran ekin zion ekoitzitako produktuak merkaturatzeari. “Banuen formazioa baratzegintzan, baina orain arte honekin zerikusirik ez zuten... [+]
Arabako Bionekazaritza elkartearen eta Euskadiko Hazien Sarearen arteko lankidetzatik sortu zen duela urte pare bat Agroekoop kolektiboa. “Arabako agroekologiaren bueltako elkarteak lotzeko eta indartzeko, eta sinergiak sustatzeko asmoz sortu genuen”, adierazi du... [+]
Lehen begi kolpean, ohiko artaldea dirudi argazkikoak, ezta? Bada, ez… ardi horiek suhiltzaile ere badira eta. Nafarroako Zunbeltz Nekazaritzako Test Guneak zerbitzu berria eta berritzailea jarri du martxan Lizarraldean: Arsue, edo artalde suhiltzaile estentsiboa... [+]
Urteak daramatzate Atxondoko Biezko baserrian bizitzen eta lanean Aner Garitaonandiak eta Oihane Lekunberrik. “Kaletarrak ginen gu, nik enpresa eta turismo ikasketak egin nituen, baina mundu hori ez zitzaidan gustatzen…”, azaldu du ekoizleak. Lekunberrik,... [+]
2009an sortu zen Ja(ki)tea elkartea zenbait jatetxe, sukaldari eta gastronomia kritikariren arteko elkarlanetik. “Hasiera hartan, Gipuzkoako 14 bat jatetxe elkartu ginen, baina pixkanaka hazten joan da proiektua, eta gaur egun 37 gara”, azaldu du Xabier Zabaletak,... [+]
Eladi Balerdi erlezainaren eta Jose Manuel Atxaga erleen zale sutsuaren arteko elkarlanetik egitasmo berritzailea sortu da duela gutxi. "Arnastu erlauntzaren airea" eta "Erleen sauna" jarduerak proposatu dituzte, konbentzituta baitaude onuragarri direla... [+]
Elkea proiektuan produktu asko eta desberdinak ekoizten ditu David Ruiz de Galarreta Azpilikueta ekoizle amezkoarrak. Olibondoekin hasi zen, baina fruta arbolek, lekaleek eta zekaleek ere beren tokia egin dute proiektuan urteotan. Eta, orain, jarduera berri bat gehitu die... [+]
Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]
Zergatik doa mundu guztia Iruñera erosketak egitera, gure eskualdean elikagai asko ekoizten bada? Zergatik da hain zaila bailara hauetako produktuak bailara hauetako dendetan topatzea?”, galdera horiei eta beste zenbaiti tiraka hasi ziren lanean Zangoza aldean duela... [+]
Urteak dira Nafarroan eta beste zenbait tokitan hazien liburutegi proiektuak martxan dituztela. Hazien liburutegiak, liburuen liburutegietan. Euskal Herriko Hazien Sareak antolatutako hitzaldi batean izan zuen egitasmo horien berri Ane Leturia Delfrade Antzuolako liburuzainak,... [+]
Hamar urte baino gehiago daramatza martxan Arabako Nekazariak Eskolan proiektuak, Hazi fundazioak zenbait ekoizlerekin elkarlanean bultzatzen duena. Haur eta gaztetxoak nekazal mundutik geroz eta deskonektatuago bizi diren garaiotan, inoiz baino beharrezkoagoa da elkar... [+]