Desengainu mingotsa zegoen Japoniako hautetsontzietan Ishiba jaunarentzat
Badakigu lerroburuak arreta erakarri egin behar duela; eta esajerazioa dela hartarako baliabide bat. Baina... ez ote da gehiegitxo The New York Times txit ohoragarriak Japoniako hauteskunde parlamentarioen biharamunean dakarrena: “A Seismic Election Sends Asia’s Most Stable Democracy Into Chaos”? Asiako demokraziarik egonkorrena? Hauteskunde sismiko batzuek kaosera daramatena? Benetan?
Urriaren 27an Japonian behe Ganbera eraberritzeko egindako hauteskundeei kalifikazio bat esleitzekotan… “sismikoa” baino dezente lehenago letorke “mingotsa”, “ustel ateratakoa”, edo antzeko zerbait. Ala “itxaropentsua”?
Hara: Alderdi Liberal Demokratikoaren nagusi eta lehen ministro berri bihurtu eta bederatzi egunera deitu zituen hauteskundeak Shigeru Ishibak, ordura arte Defentsa ministroa zenak. Epez, hartara behartuta ez zegoenean. Antza denez, espero zuen alderantzikatuko zuela 2021eko urrian –orduan bai arauzko epean– aurreko hauteskundeak irabazi zituenetik, eskandaluz eskandalu, oniritzia galtzen joana zen Fumio Kishidaren jaraunspena. Egia osoa esateko, Yoshihide Suga eta Shinzo Aberen agintaldietatik zetorren kontua.
Ez da halakorik gertatu. Ishibaren Alderdi Liberal Demokratikoak, parentesi txiki batekin, duela ia 75 urtetik berak bakarrik beti lortu izan duen gehiengo osoa, Komeito eskuin budistarekiko aliantzaz apaindu ohi duena, galdu egin du. Garbiro: hemezortzi diputatu falta zaizkio koalizioari 233ko gehiengoa osatzeko. Eta Ishin eskuindar populistarekin gehiengo hori osatu baleza, gorabehera dezente izan ditzake hiruko horrek. Baina kaosa...
Bihurriagoa izan daiteke, bai, emaitzen irakurketa soziopolitikoa: aspaldiko parte-hartzerik baxuena izan dute aurtengo urriaren 27ko bozketek. Eta hori, parte-hartze baxua, betiere, liberal-demokratentzat mesedegarri zela irizten zen orain arte. Ez da hala gertatu, eta horrek ozpindu egiten du, oraindik gehiago, porrota. Komeito eta Ishinek ere, apalagoak bederen, beherakadak pairatu dituztelako, aldi berean.
Iruntzia, noski, oposizioan jarraitu beharko duen Alderdi Demokrata Konstituzionalaren, eta haren eskuineko disidentziatik sortutako Jendearentzako Alderdi Demokratikoaren, gorakada nabarmenean datza. Inoiz ez bezalako emaitzak lortu dituzte.
Zergatiak askotarikoak izango dira, eta jendearen estutasun ekonomikoak eta politikarien eskandaluak ez ziren makalenak izango. Baina liberal-demokratek azken urte hauetan, Ishin bezalakoen bulkadarekin, agenda politikoaren lehen lerrora ekarri nahi izan duten konstituzio bakezalea baztertu eta herrialdea berriro armatzeari ekiteko asmoak zerikusi dezente izan du, ziur. Inoiz ez du jende arruntaren oniritzia izan asmo horrek, eta hauteskunde atarian Ishibak “Asia Ekialdeko NATO” baten alde egitea hutsegite potoloa izan dela esan liteke.
Bada desengainu horren mingostasunarekin aurre egin behar dio Ishibak... Trumpi, agian?
Japonia, 1945eko abuztuaren 6a eta 9a. AEBek bonba atomiko bana bota zuten Hiroshima eta Nagasaki hirietan milaka eta milaka hildako eraginez; kopuru zehatzik ez dagoen arren, urte horren bukaeran hildakoak gutxienez 210.000 inguru izan zirela diote kalkulu zuhurrenek. Baina... [+]
Tximeleta efektua deituaren bertsio eguneratua ematen du: unibertsitate-mintegi arrunt eta ziztrin samarra baino asko gehiago ez lirudikeenak belarri guztiak tentetu arazi ditu Asia Ekialdean, bereziki Japonian. Baita gugandik gertuago ere.
Duela aste batzuk Sony etxeak Rise of the Rōnin bideojokoa kaleratu du, eta adituek jokoaren kokapen historikoa nabarmendu dute orduz geroztik. Jokoa XIX. mende erdialdeko Japonian kokatuta dago, Yokohama, Edo eta Kyoto inguruetan.
Edo aroaren azken urteak izan ziren... [+]
Nazioarteko Energia Agentziaren esanetan 2025ean inoiz baino energia nuklear gehiago produzituko da munduan. Nuklearren bultzada berri baten aurrean gaude, baina erreaktore eta zentraletan izaten diren “gertakariak” ikustea besterik ez dago hartzen ari garen... [+]
Astelehenean Japoniako mendebaldeko kosta kolpatu duen lurrikararen ondorioz dozenaka pertsona zaurituta eta etxebizitza ugari suntsituta daude. Gutxienez 48 hildako eragin ditu, baina hondakinen azpian harrapatutakoak “lehenbailehen” erreskatatzeko beharra... [+]
Halabeharrez hasi dira agorrilaren 24an Fukushimako zentraleko urak itsasora jaurtikitzen; ur kontaminatuak metatzeko zisternen %97 beteak dituztelako eta etenik gabe gehitzen zaielako ura –egunero 140 tona–. Ur "deskutsatuak" izanik ere, herritarrek... [+]
Japoniako Gobernuaren erabakiak protestak eragin ditu herrialdean, eta besteak beste, Txinak kritikatu egin du erabakia. 2011 urteko istripu nuklearraren ondorioak oraindik pairatzen dira.
Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentziaren txosten batek oniritzia eman dio Japoniari, 2011ko hondamenditik Fukushimako zentral nuklearra hozteko erabilitako ur kutsatua itsasoan zabal dezan. Duela bi urte iragarri zuen 1,25 milioi tona ur baino gehiago itsasora botatzeko plana... [+]
Haserrea eragin du Japonian, gobernuak argitaratu duen txosten batek. Bertan, 1948 eta 1996 urte bitarte bederatzi urteko umeak haien baimenik gabe operatu eta esterilizatu izana onartu du, besteak beste.
Akira. Bi mila orrialdetik gora da Katsuhiro Otomo mangakak 1982tik 1990era bitarte argitaraturiko istorioa, sei tomo handitan –japonieraz tankobon deitzen zaie aldizka publikaturiko istorioak biltzen dituzten liburukiei–. Irakurtzeko astirik edota gogorik ez duten... [+]
Tokioko epai batek asteazkenean berretsi du ezkontza horiek debekatzea ez dela legez kanpokoa, ezkontzaren definizioan ez baitira sartzen. G7ko herrialde bakarra da genero berekoen arteko ezkontzak onartzen ez dituena.
Euskarazko mangari eskainitako lehen bilduma sortu du Harriet argitaletxeak: Kabe. Tomomi Usui komikigile japoniarraren Cube Arts seriearen lehen alearekin estreinatuko dute bildumaren ibilbidea.
Hamabost urte bete ditu aurten Elbis Rever taldeak. Tarte horretan 500 abesti baino gehiago, ia 200 kontzertu eta lau elkarrizketa egin dituzte. Taldearen koordenatuak zeintzuk diren iradokitzen du datuak: pop talde bat izateko aspirazioaren eta bazterreko soinu eta jarrera... [+]