Desagertzeko “arrisku handian” da ur gezetako animalien %25a
Laborantza industrialak, urtegiek eta kutsadurak ondorioztaturiko "gaitzeko presioengatik" desagertzekotan dira ehundaka espezie. Bilakaera hori saihesteko asmoz, "berehala hartu beharreko aldaketak" galdetu dituzte Nature aldizkariak urtarrilaren 8an plazaraturiko ikerketaren bidez.
Ur gezetako animalien %24 desagertzekotan da, Nature aldizkariak plazaturiko ikerketaren arabera. Beste batzuk jada desagerturik dira: 89 espezie dira behin betiko desagertu XIX. mendeaz geroztik, eta beste 178 espezie, berriz, "seguruenik desagerturik" dira. Ur gezek –ibaiak, lakuak edota hezeguneak– lurraren azaleraren %1 baino gutiago osatu arren, bioaniztasun handia dute: animalia espezien %10 baino gehiago biltzen du.
Aztertutako 23.496 espezieei dagokienez, mehatxua bereziki handia da dekapodoentzat –izkirak, karramarroak, eta abar–, horietatik %30 desagertzeko arriskuan dagoelako. Baina ur gezatako arrainak, tetrapodoak –igelak, izokinak, narrastiak, hegaztiak eta ugaztunak– eta odonatuak –mariorratzak– ere arriskuan daude, hurrenez hurren, %26, %23 eta %16 daudelarik desagertzekotan.
Bilakaera horren arrazoi nagusiak hiru dira: kutsadurak eragiten dio mehatxaturiko espezien %54ri, %39ri urtegiek zein ur ateratzeek eta %37ri laborantza industrialak. Beste %28ri espezie inbaditzaileek eta eritasunek diete kalte egiten. Dena dela, multzokatze horri ñabardura bat egin behar zaio, %84ak duelako mehatxu bat baino gehiagori aurre egin behar.
Bestalde, klima aldaketak eta muturreko fenomeno meteorologikoek ere zailtasunetan jartzen dituzte espezien bostetarik bat.
Finean, habitata erabat bestelakoturik dute eta horrek dakar beraien desagerpen arriskua. Tartean, hezeguneen desagerpenari buruzko alarma gorria pizten dute: %35 desagertu dira 1970etik 2015era –desagerpen-erritmoa basoena baino hiru aldiz bizkorragoa da–.
Itsasoak zein lurzoruak ez bezala, ur gezen eremua zientifikoek guti ikerketurikoa dela deitoratu dute ikerlariek: "Ur gezetako arrainei eta ornogabeei dagokienez, inbertsio, borondate politiko edo arreta gutxi bideratu zaie, baina baita kontserbazioaren alde dabilen komunitate tradizionalaren partetik ere". Hori horrela, egoeraren okertzea saihesteko bidean, "berehala hartu beharreko neurriak" galdetu dituzte artikuluaren oinarrian diren ikerleek.
Galdera da ea edozein zibilizaziok gupidarik gabeko gerra egin dezakeen bizitzaren aurka, bere burua suntsitu gabe eta zibilizatua deitzeko eskubidea galdu gabe”. 1
Sei hamarkada igaro dira Rachel Carsonek bere Silent Spring (Udaberri isila) liburu bikaina idatzi... [+]
Cristina Claver-ek (Bilbo, 1996) Biologia-ikasketak egin zituen UPV/EHUn. Italiara joan zen Erasmus egitera, eta gero, itsas baliabide biologikoen masterra egin zuen. Nazioarteko masterra zen eta Frantzian, Italian, Irlandan, Suedian eta Seychelleetan egon zen ikasten... [+]
Jon Luzuriaga Gonzalez (Oñati, 1989) Biokimikan lizentziatu zen (2012) eta ikerketa Biomedikoan egin zuen masterra gero (2013); biak UPV/EHUn. 2018. urtean Biomedikuntzan doktoratu zen eta doktoratu osteko ikertzaile bezala egon ondoren, irakasle bezala dihardu UPV/EHUko... [+]
Alicia Gascon Gubieda (1993, Muxika) Biokimikan graduatu zen 2015ean. Gero, Erresumara Batura jo zuen biologia zelularrean espezializatzeko 2015-2021 urteetan, eta orain, UPV/EHUn lan egiten du, immunologia, mikrobiologia eta parasitologia departamenduan.
Historia luzeko soka du izokinak Euskal Herrian. Istorio ugari sortu ditu, hasi Historiaurretik eta egun arte. Haren arrantzak garrantzia sozio-ekonomiko handia izan du, eta hala sortu ziren hura erregulatzeko arauak. Atzetik etorri ziren gero, ordea, arau-hausteak, herritarren... [+]
Ionan Marigomez Allende (Erandio, 1961) biologoa da lanbidez eta bokazioz. Bera izan zen EHUren Plentziako Itsas Estazioaren sustatzaile nagusia, eta bera da bertako zuzendaria 2013an sortu zenetik. Bulegoan hartu gaitu, atzealdean Gorlizko badia ageri dela, eta hantxe jardun... [+]
Siberia, duela 24.000 urte. Bdelloidea espezieko mikroorganismo bat, erresistentzia handiko animalia errotiferoa, Alayeza ibaiko ur hotzetan izoztuta geratu zen. Berriki, zientzialariek animalia desizoztu dute eta, bizirik jarraitzeaz gain, asexualki ugaltzeko gai izan da.
Haize Berriak izeneko plataforman bildu dira Sacyr enpresak Iruñerriko iparraldean gauzatu nahi dituen proiektu eolikoen aurka dauden hainbat bailaratako plataforma. Haize Berriak plataformak manifestua egin du eta parke eolikoak eraikitzearen aurka protesta ekintza... [+]
Idatzi honen bidez, Biodibertsitatearen Nazioarteko Eguna ospatzen den honetan, gure ardura eta ezinegona adierazi nahi dugu azken urteetan, eta, batez ere, azken hilabeteotan Urumea bailaran hainbat lurjabe, erakunde publikoen baimenarekin egiten ari den eukalipto landaketen... [+]
Leioako Medikuntza Fakultatea du ohiko lantokia Guillermo Quindós Mikrobiologia katedradunak. Martxoaren 13an, Espainiako Gobernuak konfinamendua ezarri baino egun bat lehenago, Un par de verdades sobre el coronavirus berbaldia eskaini zuen EHUko Zientzia Fakultatean... [+]
Irati Romero Garmendiak Bordeletik eman du bere ibilbidearen berri. Hain zuzen, minbizia ikertzen duen laborategi baten lanean dabil orain, eta, hara iristeko ahalegin handia egin behar izan badu ere, nahiko modu naturalean heldu dela iritzi dio.
1891n nekazari batek Gwion estiloko hainbat labar pintura aurkitu zituen Kimberlyn (Australia).
Bat, bi eta hiru. Hiru musker-begi zelatan, zeharka begira dauzkagu. Kareharrizko horma zaharrean daude eguzkia hartzen. Hiruek begirada berdina dute, begiak, aldiz, ezberdinak. Izan ere, Araotzeko mendietan musker-begiak hiru dira, hiru espezierenak. Eurek, noski, jakingo dute... [+]
Sastraka inbaditzaile bat agertu da Nafarroa, Aragoi eta Kataluniako artasoroetan. Teosintea, teosintle nahuatl hizkuntzan, Zea familiako landarea da, artoaren senidea beraz. Rosa Binimelis (Castelló, 1979) ingurumen zientzietan doktorea da, eta azken urteotan teosinteaz... [+]
Lan ildo bikoitza du Kepa Ruiz-Mirazo (Gernika, 1970) EHUko ikertzaileak. Batetik, Leioako Biofisika Unitateko laborategietan bizia sortu aurreko urratsak erreproduzitzen saiatzen da; bestetik, bizia bera zer den hausnartzen du Biologiaren Filosofia ikertaldean. Beraren... [+]