Denis Itsaso, lehendakari bilakatu zenekoa
Egun berezi hauetan gertakari andana suertatzen ari dira, hurrengo urteetan hamaika ikerketa eta liburu argitaratzeko modukoak. Ez da harritzekoa, birus honek gure bizitza, sinesmen, usteak eta erreferenteak hankaz gora jarri baititu. Aspaldi-aspalditik biologoak eta bestelako zientzialariek ohartarazi bazuten ere, denok ezustean harrapatu gaitu, batzuek South Parkeko “a posteriori” kapitainaren mozorroa jantzita azaldu nahi badute ere.
Hori dela eta, ni, soilik, gertatutako eszena txiki bat aztertzera ausnartuko naiz. Etxe ondoan gertatutakoa, baina nahikoa adierazgarria.
Zatitutako gure herri honetan, erakunde-sarea oso konplexua da. Larrialdi baten aitzinean konplexutasun horrek arazo bereziak sortzen ditu.
Martxoaren 12an Euskal Herriko mendebaldeko hiru herrialdeetako erakunde nagusiak elkartu ziren: Eusko Jaurlaritza, EUDEL, Aldundiak eta “gonbidatu” berezi bat, Espainiako Gobernuaren Ordezkari berria, Denis Itsaso jauna. Bilera ondoko agerraldia eguerdirako aurreikusita zegoen, baina atzeratu zen. Gonbidatu berriak, Espainiako Koroaren ordezkariak, mahaigaineratu zituen Espainiako Gobernuaren aginduak. Ustekabe ederra hartu zuten Jaurlaritzan kide diren jeltzaleek, “Alarma Egoera” ezarriko zen eta Eusko Jaurlaritzaren eskumen gainetik Pedro Sanchezek aginte bakarra hartuko zuen.
Martxoaren 12an Denis Itsaso lehendakari bilakatu zen. Mahai gainean jarri zituen argudioak: 78ko Konstituzioa, polizia, Guardia Zibila eta militarren pistolak. Ez dakit objetorea ala intsumisoa izango ote zen, baina , orain behintzat, oso eroso ikusten dugu pasaitarra uniformedunen buru.
"Martxoaren 12an Denis Itsaso lehendakari bilakatu zen. Mahai gainean jarri zituen argudioak: 78ko Konstituzioa, polizia, Guardia Zibila eta militarren pistolak. Ez dakit objetorea ala intsumisoa izango ote zen, baina , orain behintzat, oso eroso ikusten dugu pasaitarra uniformedunen buru"
Urkullu lehendakariak, adierazkortasunean uzkur baino uzkurragoa izan arren, egun hartan ezin zuen bere haserrea ezkutatu. Europako “Autonomia garatuena” segundo batean ezabatuta geratu zen. Katalunian ikusi eta ikasi genuen, 155 zela eta, boureau fax baten bidez Estatutua indargabetu zuten, gatazka politiko itzela zen. Ezin irudikatu ere egin, mikroskopioan nekez ikusten den DNA multzo txiki batek EAEren eta Nafarroako Gobernuaren egituraketa iraul zitzakeenik.
Agindua Iñigo Urkulluren esku geratu izan balitz, agian okerrago egingo zukeen, EAJ-PNVrentzat umeak etxean utzi eta langileak “metroetan” pilaturik ikustea bateragarriak direlako. Baina ez hori kontua. Gakoa beste toki batean zegoen. Bilera hartan Espainiako Gobernuaren ordezkaria botere osoa zeukan, ez EUDELek, ez Aldundiek, ezta Eusko Jaurlaritzak ere. Ez zuten “EZ” esateko eskubiderik eta horrek argi eta garbi erakusten du (berriz ere) euskal erakundeak menpeko egoera daudela. Balizko aldebikotasuna, alegia.
Aldundiek adin txikikoen gaineko eskumena dute, baita menpetasun egoera dauden agureekiko; Eusko Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak osasun arloko eskumen guztiak dituzte, baita hau bezalako izurrite bati erantzuteko baliabideak ere. Aginte bakarra ez zen beharrezkoa, aldiz, Sanchezen gobernua larrialdi egoeraz baliatu da indar erakustaldi baterako.
Bistan da, birus honek eta gero eta arazo gehiagok muga guztiek gainditzen dituzte, bitxia Sanchezek argudio hori erabili izana Ipar eta Hego Euskal Herri arteko muga “manu militariz” berrezartzeko.
2008ko krisia ondoren Estatuek “Merkatuekiko” boterea galdu zuten. Dirudienez, oraingo honetan, Estatuek boterea berreskuratu nahi dute. Menpeko erakundeen gainetik daudela azpimarratuz, militarrak kalera ateratzeko baimena beraiek dutela irudikatuz eta herritarren eskubideak murrizteko gaitasuna dutela erakutsiz.
Salbuespen egoera oro beti arriskutsua da. Susmoa dut salbuespen egoera honetan probatzen eta entsaiatzen ari direna hurrengo baterako erabili ahal izateko egiten ari direla. Erabaki batzuk muturrera eramanez, herritarroi neurria hartzeko. Ziurki beste irtenbide batzuk bazeuden, baina espainiar nazionalistek ezagutzen duten metodoa aukeratu dute, autoritarismoa, zentralizazioa, militarkeria, sekretukeria eta eguerdiko “El parte” telebista guztietan.
Era Planetarioan arazoek gero eta gehiago muga guztien gainetik pasako dira. XX. mendeko Estatu-Nazioen egiturak motz geratuko dira sarritan. Estatu-nazio zaharkituen tresnak mahaigainertzea orain (autoritarismoa, herritarrak subditu eta ume gisa ikustea, isunak eta militarrak…) tokiz kanpo dago. Denboraz kanpo dago.
Paradoxikoki, nire ustez, Aro Planetarioan sortutako arazoak tokian tokiko erakunde eta sare herritarretatik hobeto kudeatu daitezke. Herritarrei informazio osoa emanez, herritarrengan konfiantza jarriz, herritar sareak hornituz eta denok ardura hartuz.
Patxi Azparren.
Lizargorri taldeko kidea
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Herritarren segurtasunik ezaren kezka gero eta handiagoa da gure auzo eta hirietako elkarrizketetan, batez ere kalean bizirik dirauten Magrebeko gazteek eragindako lapurreten eta gatazken inguruan. Badirudi egoera horiek areagotu egin direla azken hilabeteetan, eta alarma eta... [+]
“18 urte pasatu dira indusketan 400 bat grafito agertu zirenetik, 16 urte froga zientifikorik gabe Lurmen indusketa eremutik kaleratu zutenetik eta 4 urte gaia argitu barik epaiketa egin zenetik eta berdintsu jarraitzen dugula esan genezake: gaia argitu nahi genuenok... [+]
Bizi garen mundu frenetiko zein zorabiagarri honetan, pixkanaka gertatzen diren gizarte-aldaketak batzuetan antzemanezinak, garrantzirik gabekoak edo hutsalak direla iruditzen zaigu. Hala ere, ez da horrela, eta jakitun izan behar dugu tentuz jokatzeko. Horren adibide, azken... [+]
Iraileko igandeetan ohitura da gure inguruetan Erniora igotzea, Zelatunen dantzan aritzea eta txorizo muturra, edo, jatea. Eguraldi txarrenaz ere ez da jenderik falta izaten. Aurten lagunak goizago abiatu eta ni berandututa, bakarrik nindoan estratan gora, beherantz zetozen... [+]
Sandra Cisnerosek idatzitako The House on Mango Street mugaldeko liburuan pertsonaia baten txakurrak bi izen ditu: bat, espainolez; bat, ingelesez. Beharbada kontu harrigarria gerta liteke lehen begiratuan, baita liburu baterako ere, baina lasaiago pentsatuz gero ohartuko gara... [+]
Goiburu hori soilik irakurri eta ezinezkoa nor den edo nor zen asmatzea, baina bazen nor!
Ángel González Olvera, Mexikon ezagutu genuen duela 11 urte bertsolariok hango inprobisatzaileekin jardunaldi batzuetara gonbidatu gintuztenean. Mendi gain batean bizi zen,... [+]
Tomas Mororen Utopia liburuko utopiarrek leitzea maite omen zuten. Hizkien bueltako hezkuntza onaren ondorioz, haurtzaroan hasi eta helduaroan ere aritzen ei ziren, inork manatu beharrik gabe, leitzen eta ikasten eta gehiago leitzen. Pentsa, aisialdia horretara emanak bizi zuten... [+]
Erdi Aroan Jaungoikoa jaun eta jabe zen bezala, garai modernotan merkatuaren eta bere lege zurrunen menpe bizi gara. Goi mailako soldata erraldoiak merkatuak zehazten omen ditu; izan ere, Iberdrola edo BBVAko CEO-en sariak beraien arloko merkatuek finkatzen omen dituzte, nahiz... [+]
La linterna de diógenes podkastean Miguel Benasayag-egeri egindako elkarrizketan pentsatzen jarraitzeko ideia anitz aurkitu ditut. Tartean, gizakiok teknologiarekin ditugun harremanen inguruan egiten dituen hausnarketak.
Elkarrizketan, alderatzen da gizakion historian... [+]
Ikasle beraren datu berberak hirugarren aldiz jasotzen nituela, esaldi hain erabili horiek baino ez zitzaizkidan etortzen gogora, adimena ere ezerezak apalduta: “Ez gara ezer”, “bizitzak ez dauka zentzurik”, “jainkoak, esaten duten bezain txintxoa... [+]
Erantzukizuna Israelgo Estatu Sionistarena da, bera baita, biztanleriaren zati handi baten, soldadu, kolono eta abarren laguntzarekin, garbiketa etnikoa eta genozidioa egiten ari dena inguruko herrialde eta herrien aurka.
Mendebaldeko estatuek ere laguntzen diete, armak... [+]
Hori esan zidan ikasle ohiak, asko kostata jarri zuen salaketa hilabeteak pasata ez aurrera ez atzera zegoela epaitegian eta, psikologoak aholkatuta, bortxaketa salaketa kendu egin zuela. Eta ni isilik, ezin asmatu zer esan oraindik ere antsietate zantzuak zituen gazteari... [+]
Ez da akaso harrotasun seinale nire aurrean dauden pertsonak pertsona izango ez balira bezala begiratzea? Bai, noski baietz. Baina nola espero dugu bestela besteak ulertzea? Ulertu, behatu, begiratu. Besteak ulertu nahi izateak, ez du jarrera harro hau eskatzen? Ni pertsona... [+]
Urtebete igaro da, diotenez. Ez dut sekula ulertu mendebaldarrok daukagun ohitura harroputz hau: nahiz eta gatazkak ia mende bateko iraunaldia izan, datak nahierara moldatzen ditugu, garrantzia nolanahi oparituz. Azkeneko sasoia ezberdina izan al da beren lurraldean preso... [+]