Ardoen lurraldea da Nabaridas ingurua (Araba), eta beraz, mahastiak dira nagusi hango paisaian. 2014an, ordea, bertako artadi basoa sustatzeko ideia bati bueltaka hasi ziren herritarrak. Galdera hauxe zen: zer egin basoa hedatzeko, babesteko eta bertako genetika mantentzeko? Udalarekin elkarlanean lursail-trukaketa proiektua martxan jartzea erabaki zuten orduan. “Herriko basoaren hegoaldean utzita zeuden lursailen jabeekin harremanetan jarri eta lur horiek beste batzuengatik trukatzeko proposamena egin zien Udalak”, azaldu du Aitor Senar Enekotegi Agenda 2030eko udal teknikariak. Bertako artadi babestuaren azalera handitzea da ekimenaren helburua.
Hamaika lursail pribatu baso publiko bihurtzeko bidean
Nabaridasen basoa zabaltzeko egitasmoa ez da ekimen bakan bat izan, dena den. 2014an jasangarritasuna saritzen duen Conama saria jaso zuen Udalak, herrian abian zituzten hainbat proiektugatik: zabortegi baten garbitzea eta inguruaren berreskurapena, basoa hazi-iturri izendatzea, herriko urmaelaren biodibertsitatea babesteko ekimenak… “Sari horietara hainbat ekimen aurkeztu genituen, eta hor hasi ginen gehiago lantzen lursailen trukaketaren ideia ere”, dio teknikariak.
Hurrengo bi urteetan, utzita zeuden lurjabeei eskutitzak bidali, lehenengo bilerak deitu eta trukaketak egiteko prozesua martxan jarri zuten. Tramite aldetik bere zailtasunak ditu horrelako proiektu batek, eta teknikariak onartzen duenez, luze joan da prozesua, baina emaitzak lortzen ari dira. “30 bat jaberi bidali genien proposamena, eta horietatik zazpi izan ziren interesa azaldu eta azkenean trukaketak gauzatzera animatu direnak”. Horietako batzuk lursail bat baino gehiago zituzten; guztira, 18.108,10 metro koadroko eta interes ekologikoko hamaika lursail pribatu pasatu dira Udalaren jabetzara. Aurten sinatu dira lehenengo trukaketak, eta udalerrian proiektua oso ongi jaso dela ikusita, bigarren trukaketa faseari ekiteko asmoa dute aurrera begira.
Artadia berreskuratzen
Trukatutako lursail gehienak utzita bazeuden ere, horietako batean mahastiak zeuden landatuta, eta aldaketa harrigarria izan da. “Kasu hori da agian esanguratsuena, oso arraroa baita eskualde honetan mahatsondoak kendu eta artea jartzea”, dio Senarrek. Foru Aldundiko basozainak ere harrituta hartu omen zuen eskaera: bizitza osoa mahatsondoetara pasatzeko aldaketak sinatzen pasatu duela, eta hauxe omen kontrako noranzkoan sinatzen duen lehena.
“Azkenean, karraska edo artadi hauek dira hasiera batean eskualde honetan zeuden baso mota. Gerora, gizakiaren eraginarekin, paisaia guztia eraldatu eta mahastiak dira orain gailentzen direnak”, dio teknikariak. Bada, ekimen honi esker, behintzat, leku gehixeago berreskuratuko du bertako artadiak.
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]