Cuelgamuroseko indusketetan eskuin muturraren presio eta sabotaiak salatu dituzte auzitegi-medikuek
Madrilgo Cuelgamurosen, Erorien Harana deituriko monumentuan arkeologoak egiten ari diren indusketetan etengabe ari dira jasaten eskuin muturreko jendeen presioa, hala adierazi du Pako Etxeberria auzitegi-medikuak. Egunotan, biktima errepublikarren senideek bisitatu ahal izan dute Espainiako Estatuko hobi komun handiena dena. Milaka gorpuzkin gorde zituzten bertan frankistek, senideen baimenik gabe.
"Hau guztia usain frankista erabatekoaz inguraturik dago, Konstituzio aurrekoa da dena, eta denbora honetan ez da inoiz ukitu ere egin". Hala azaldu dio Pako Etxeberria Aranzadiko auzitegi-medikuak Radio Euskadiko Boulevard saioko esatariari, Cuelgamurosen egiten ari diren indusketez galdetzean.
Etxeberriak salatu du etengabe jasaten ari direla eskuin muturraren presioa: "Elkarretaratze sinestezinak ikusi ditugu, banderekin, bideetan eta sarbideetan zeuden, beldurra ematen zuten. Gu saiatu gara oharkabean pasatzen, baina guztiz lokalizaturik gintuzten eta argazkiak atera dizkigute".
Azaldu duenez, denetariko oztopoak izan dituzte: elkarte ultraeskuindarrek helegiteak jarri dituzte indusketak gerarazteko, eta uneren batean lortu ere egin dute epaitegiek halakorik agintzea. "Baina azkenean epaitegiak berak esan du lehenik eta behin biktimen senideen eskubidea dagoela, 'hildakoen bakea' baino".
"Elkarretaratze sinestezinak ikusi ditugu, banderekin, bideetan eta sarbideetan zeuden, beldurra ematen zuten. Gu saiatu gara oharkabean pasatzen, baina guztiz lokalizaturik gintuzten eta argazkiak atera dizkigute"
Etxeberriak esperientzia handia du egoera ezberdinetan lan egiten, baina aitortu du lekuak berak sortzen diola halako zirrara bat: "Milaka lagun besoa jasota, ez soilik sarrerako zabalgunean, toki guztietan daude". Gobernuaren ideia da tokiari beste esanahi bat ematea, baina bere esanetan, oraingoz basilikara sartzerakoan ez dago ezer azaltzen duenik zergatik dagoen eraikina hor eta nola eraiki zen lan esklaboarekin.
Sabotaiak jasan dituztela ere azaldu du forentseak, eta horien atzean eskuin muturreko jendea dagoela ziur dago. "Gutunak bidali dizkigute 'aholkua' ematen, ustez erantzukizunen bat izan dezakegulako". Ez du "mehatxu" hitza erabili, baina bai "aholkua" eman dietela.
Senideen bisitak
Lehen aldiz biktima errepublikarren hainbat senide sartu ahal izan da Erorien Haranean, han egiten ari diren indusketak bertatik bertara ikusteko, horien artean Euskal Herriko zenbait ere bai.
Oraingoz 12 lagunen gorpuzkinak identifikatu ahal izan dira, baina milaka daude –33.000 inguru, hainbat iturriren arabera– nahiz eta hezurren egoera ez den batere ona, hobiak hondoraturik daudelako. Hala, arkeologoek onartu dute kasu askotan oso zaila izango dela senideek hainbeste urtetan bilatu izan dituzten gorpuzkiak berreskuratzea.
Jasone Aretxabaletaren testigantza
Egunotan Cuelgamurosen izan direnen artean Jasone Aretxabaleta dago, eta bere testigantza jaso dute hainbat hedabidek. Bere osaba bat Markina-Xemeingo hilerrian lurperatuta zegoela uste zuten orain arte.
1936ko Gerran falangistek aita atxilotu eta hura askatzeko baldintzapean, Jasoneren osaba, Alesander Aretxabaleta, frankisten bandoan borrokatzera derrigortu zuten; baina sekula ez zuten aita askatu eta aldiz Alesander frontean hil zen.
"Ezin sinetsirik geratu ginen. Beste askorekin gertatu bezala, hilotza eraman zuten inongo baimenik gabe, soilik faxistena"
2019an Gogorak egindako zerrenda batean agertu zen bere izena, Markina-Xemeinen ez baizik Erorien Haranean zegoela jartzen zuen bertan. "Ezin sinetsirik geratu ginen –azaldu dio Público egunkariari–. Beste askorekin gertatu bezala, hilotza eraman zuten inongo baimenik gabe, soilik faxistena".
Aretxabaletak salatu du geroztik osabaren hezurrak berreskuratzeko jasan behar izan duten prozesu luzea, eta garbi du hobien egoerak ez ezik, judizialki eta bestela jartzen ari diren trabek eragin dutela luzapen hori: "Denetik egin diete, pegamentua ere jarri diete sarrailan ateak ez irekitzeko".
Cuelgamurosen faxistek ateak itxita nahi dituzte, haizeak ez ote duen hango Frankismoaren usaina betirako eramango.
Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]
Tafallan, nekazal giroko etxe batean sortu zen 1951. urtean. “Neolitikoan bezala bizi ginen, animaliez eta soroez inguratuta”. Nerabe zelarik, 'Luzuriaga’ lantegian hasi zen lanean. Bertan, hogei urtez aritu zen. Lantegian ekintzaile sindikala izan zen;... [+]
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
Eraispenaren aldeko elkarteek manifestazioa antolatu dute larunbatean Iruñean. Irrintzi Plazan manifestazioaren deitzailea den Koldo Amatriarekin hitz egin dugu.
Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]
Astelehenean abiatu zituzten lanak eta frankismo garaiko 20 biktima berriren gorpuak topatu dituzte honezkero. Asteburura arte luzatuko dute gorpuzkiak lurpetik ateratzeko hirugarren kanpaina.
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
Iruñeko Erorien monumentua faxismoaren salaketarako eta memoria demokratikorako Maravillas Lamberto interpretazio zentroa bilakatzea adostu dute EH Bildu, PSN eta Geroa Baik. Eraikinaren parte bat eraitsiko dute, eta adiera frankistako elementuak kendu edo estaliko... [+]