Koronabirusaren (SARS-CoV-2) zabaltzeari aurre egiteko, neurri desberdinak hartzen ari dira euskal administrazioak. Asteotako datu jasoak ikusita eta ospitaletan gaixo ugari artatzen dauden honetan, begi-bistan dago oso eraginkortasun gutxi izan dutela Omikron aldaeraren aurrean. Aldiz, eztabaida garratza, bereizketa (segregazioa) eta haserrea eragin dute gizartearen zati batean.

Nahasmena eragin du txertaketa osoa jaso duenari immunizatua dagoela sinestarazteak, eta horrek erraztu egin du birusaren zabaltzea. Gizartea bi taldetan banatu da, nahita, txertatuak eta ez-txertatuak: lehenak, infektatuak izatetik libro (omen) zeudenak; eta bigarrenak, gaixotuko ziren eta birusa transmitituko zuten insolidario gisa seinalatuak izan direnak.

Baina Eusko Jaurlaritzak bestelakoa esaten zuen bere arauetan: “Oraindik ere badago arriskua SARS-CoV-2rekin kutsatzeko edo hura transmititzeko, maila apalagoan bada ere, nahiz eta txertoaren pauta osoa jarrita izan. Hori dela eta, funtsezkoa da, txertoa jarrita izan arren, aipatutako prebentzio-jarraibideak betetzea, nork bere burua, gertukoak eta gainerako herritarrak babesteko” (Agindua, 2021eko azaroaren 16koa, Osasuneko sailburuarena).

Izan ere, Espainiako Osasun Ministerioak argitaratu dituen datuen arabera, 2021/11/01-2021/12/26 epealdirako, COVID-19 kasuak 674.475 izan dira txertoaren hiru dosiak zeukatenen artean, eta 179.846 ez-txertatuen taldean. Lehenengo taldetik 11.641 ospitalera eraman dituzte, 1.040 zainketa berezietara (ZIU), eta 1.207 hil egin dira; bigarren multzoan, hurrenez hurren, 5.424, 870 eta 471 hildako. (Centro de Coordinación de Alertas y Emergencias Sanitarias. Actualización nº 537. Enfermedad por el coronavirus (COVID-19). 07.01.2022).

Aurrekoa nahiz eta jakina izan, euskal administrazioek aurrera egin dute COVID Ziurtagiri Digitalarekin, egun horietan milaka lagun batzen zituen kontzertuak eta bestelako ekitaldiak gaizki aireztatutako eraikin barruetan egiten ziren bitartean –ikus Euskal Herriko Unibertsitatearen ikerketa–. Hau ez zetorren bat aurreko Aginduan bertan gomendatzen zenarekin (“Ahal denean, jarduerak kanpoan antolatzeko ahalegina egingo da. Aire zabaleko jarduerak dira seguruenak. Covid-19a harrapatzeko edo transmititzeko arriskua handiagoa da leku itxietan eta jende asko dagoenean”).

COVID Ziurtagiri Digitala aurkezteko orduan, pasaporte hura funtsezko ez diren jardueretan eskatuko dela justifikatzen da (“Lokal horietara sartzea borondatezkoa da eta bertan ez da funtsezko jarduerarik egiten”, Espainiako Auzitegi Gorena aipatuz). Antza, ez dira funtsezkoak kultura, kirola, giza-harremanak edota ospitale eta zentro sozio-sanitarioetara sartzea. Haurren eta nerabeen kasuan, aurrekoak, gainera, funtsezkoak dira bere garapen osorako.

Orduan, hurrengo hausnarketa datorkigu burura:

Txertoa jaso dutenek nahiz hartu ez dutenek SARS-CoV-2 birusarekin infektatu eta berau transmititzeko gaitasun potentziala badugu, zerk justifikatzen du COVID Ziurtagiri Digitala? Alderantziz, pasaportea aldean dutenek, baina koronabirusa bere gorputzean daramatenek, birusa barra-barra zabaltzen ari dira.

Ez dira garai gozoak. Pertsona helduen kasuan gertaera tamalgarriak izan dira (kuadrillan, garraio publikoan, ospitaletan…). Baina zer gertatzen da 12 urtetik gorako nerabe eta gazteekin ikastetxearen kultura-jardueretatik edota kanpo-eskolako kirol taldeko dinamikatik at geratu direnean? Aniztasuna, inklusibitatea, solidaritate balioen aurrean, gero baztertuak izatearen bizipen gogorrak jasaten ari dira. Gizarte arrakala eragin da.

Antigeno eta PCR proben irtenbidea aipatuko da orduan COVID Ziurtagiri Digitala eskuratzeko. Eta Ziurtagiria eskuratzeko hirugarren bide honetan, Administrazioak argi dio: “Baimendutako laborategi pribatuetan egindako proba negatiboek bakarrik izango dute balioa”. Behin-behineko Ziurtagiri eskuratzeko PCR froga egin behar dute astero, birritan??? Zein familiak du gaitasun ekonomikoa horri aurre egiteko? Honetan, beste bazterketa sozial handia gertatu da.

Horretara, COVID Ziurtagiri Digitala indarrean dagoen bitartean ikastetxeek bere programazioa berregin behar izango dute ikasleen (eta irakasleen) diskriminazioa gerta ez dadin. Hau gogorra izango ez balitz, txertoa hartu ez duten ikasleak, osasuntsu egon arren, etxean geratu behar izan dira gelan positiboren bat agertzen zen bakoitzean. Ba al dago hau gaztetxoari azaltzerik?

Laburbilduz, oker gizarteratu da COVID pasaportea edukitzea osasuntsu egotearen berme izatearekin parekatzea. Bestalde, ia ez da aipatu osasunerako mesedegarriak diren giza-harremanak, elikadura osasungarria, jarduketa fisikoa eta aire zabalean ibiltzea. Orduan, baleko neurriak hausnartu behar dira, zientzian, esperientzian eta osasunean oinarri dutenak, gizarte eragileen parte hartzea bermatuz. Amaitzeko, premiaz, pertsonen diskriminazioa eta samina eragiten ari den funts gabeko COVID Ziurtagiri Digitala bertan behera utzi behar da.

*Xabier Arana Eiguren Biologia Zientzietan lizentziatua da