Pobrezia eta askatasun eza ekoizpen-ziklo berrian ezartzen ari den bizi eredu proletarioaren ezaugarri nagusia dela defendatu izan dugu. Bada, orain inoiz baino ozenago esan dezakegu: “askatasun eza pobrezia da, eta pobrezia, askatasun eza”. Izan ere, pandemiaren hedapena argudiatuta, eredu sozial basatia inposatu digute egun batetik bestera: polizia-estatua, eskubide zibil eta politikoen muturreko murrizketa, agintearekiko obedientziarako dei orokorra eta langileriaren diziplinamendu zorrotza. Ez dirudi osasun-larrialdia gainditzeko diseinatutako neurriak direnik; are gehiago, guk defendatzen duguna da diseinatu direla pobrezia gehiago orokortzeko, eskubideak eta askatasuna indargabetzeko, eredu soziokultural alienantea sustatzeko eta polizia-estatua indartzeko.

Hori guztia, itxura guztien arabera, ekoizpen-indarren eta baliabide sozialen gaineko gero eta kontrol handiagoa duten oligarkia-blokeen agindupeko gizarte-eredua izango da. Zentzu horretan, ulertzen dugu ezartzen ari direna burgesiaren zuzeneko diktadura bat dela. Horregatik, egoera hori salatzeko asmotan, asteburuan Hego Euskal Herriko ehunka gaztek kaleak hartu ditugu, eta aurrera begira ere salaketarekin jarraitzeko asmoa dugu, ofentsiba honek jarraitu bitartean.

Ekoizpen-modu kapitalistaren oinarriak kolokan jartzen dituen heinean, krisi kapitalista mundu-mailako egitura sozioekonomikoa aldatzeko potentzia duen indar globala da. Zentzu horretan, paradigma historiko oso baten trantsizio-unean gaudela esan dezakegu, eta prozesu horren barruan ulertzen ditugu izaera historikoa duten zenbait aldaketa garrantzitsu: egitura ekonomiko globalaren modernizazioa, automatizazioan,

digitalizazioan eta robotizazioan oinarritua; indar-korrelazio geopolitikoen aldaketa eta Europaren gainbehera inperialista; ongizate- eta zuzenbide-estatuen ezabapen progresiboa, herrialde kolonizatuen gaineko inperialismoan oinarritzen zirenak; oligarkia finantzarioaren agintearen gorakada izugarria eta abar. Aldaketa horiekiko loturan ulertzen dugu Frantziako eta Espainiako Estatu burgesetatik aplikatzen ari diren neurri murriztaileen zentzua, bai eta pandemiaren gaineko kudeaketa-eredua bera ere.

Izan ere, osasun-egoeraren larritasunaren kausa nagusiena ondorengoa da: jakintza eta teknologia-baliabide handiak jendartearen osasuna bermatzera bideratzeko borondate falta. Hori, ordea, ez da soilik estatu-auzi bat, baizik eta estatuaren jabe den oligarkiaren auzia: enpresa handiena, inbertsio-funtsena, banketxeena, korporazio industrial eta finantzarioena eta abar. Subjektu subiranoa, hau da, agintea duen eta erabaki estrategikoak hartzen dituen subjektua, ez da hainbeste estatu burgesa, horren atzean dagoen oligarkia baizik. Inoiz ezin da jokatu dauden aukeren gainetik, baina fase historikoen araberako aukerak baliatzeko borondatea behar da, are gehiago larrialdi egoeretan. Burgesia handiak, ordea, garbi utzi du ez daukala inolako borondaterik pertsonen osasuna lehentasun bezala jarri eta errekurtso guztiak pertsonen ongizatea bermatzera bideratzeko. Horren ordez, pobrezia eta askatasun eza ezarri dituzte arau gisa.

Horrekin guztiarekin batera, beste elementu hauek ere garrantzitsuak eta salagarriak iruditzen zaizkigun: estatu-aparatu osoaren izaera ustel eta klasista; sozialdemokraziaren ezintasun politikoa eta izaera kolaborazionista; eta masa-komunikabideen iruzurra.

Azkenaldiko gertaerek agerian utzi dute egitura politiko-administratiboaren nolakotasuna. Politika instituzionala debaluatuta dago gaur egun, burgesia handiaren menpekoa delako erabat: biztanleriak ez dauka inolako mekanismorik alderdi politikoak kontrolatzeko, agintariak kapital-blokeen ordezkariak dira, egia eta arrazoia ez dira inoiz erabakiak hartzeko irizpideak, politikoki interbenitutako eta ohorerik gabeko botere judiziala existitzen da... Egitura instituzional guztia ustelduta dago, eta interes industrial eta finantzario estrategikoen menpekoa da guztiz. Eredu burgesaren barruan, politika ez da bizitza soziala egiaren eta arrazoiaren printzipioen arabera antolatzeko tresna, baizik eta ordena sozial burgesa mantentzeko politikari profesionalen egitura usteldua. Horregatik, politika instituzionala estrategia politikoaren zentroan jartzen duten eragile edo kolektibo oro, nahiz eta beren aktibitatea instituzioetatik kanpo gorpuztu, ezingo da inoiz iritsi alternatiba erreal bihurtzera.

Horrez gain, azken hilabeteetan berriro ere agerian geratu dira sozialdemokraziaren ezintasun politikoa eta izaera kolaborazionista. Kapitalismoak mundu-mailako sakeo eta esplotazio basatia inplikatzen badu ere, sozialdemokraziak sinestarazi nahi digu posible dela baliabide sozialak beste modu batean kudeatzea, baina, egoeraren larritasuna handitzen den bakoitzean, lortzen duen bakarra da indarrean dagoen blokea babestea edota zuritzea, Espainiako Estatu burgesean gertatu den bezala. Bestalde, Eusko Jaurlaritza egiten ari dena ere erabat larria da: azkenengo hauteskundeetan, biztanleriaren erdia ez zen bozka ematera joan. Horrek, batetik, zilegitasuna kentzen dio gobernuari. Bestetik, bozkatzera joan zirenek programa politiko bat bozkatu zuten, ez faxismoa aginte-teknika gisa gogorarazten duten neurri murriztaileak aplikatzea.

Era berean, salagarria da erkidegoko eta estatuko komunikabide ofizial handiek duten jardunbidea. Informazioaren bidez errealitatea ulertzeko eta jendartean gaitasun intelektuala areagotzeko bitarteko eraginkor bat izan beharrean, burgesia handiaren menpe dauden bitartekoak dira: kriminalizazio-kanpainak egiten dira, informazioa ezkutatzen da, sentsazionalismoa nagusitzen da, proletarizazio-prozesu izugarria ezkutatzen saiatzen dira... Iruzur mediatikoa ere herritarrei askatasuna mugatzeko modu bat da.

Mundu-mailako gizarte burgesa gainbehera betean sartuta dago. Baina larriena ez da gizarte burgesa giza proiektu bezala porrot egiteko arriskuan dagoela, baizik eta historia bera, emantzipaziorako giza proiektu bezala, arriskuan dagoela. Bizirik mantendu behar dugu ortzi-muga komunista, eta horretarako, nahitaez, langileriaren antolakuntza komunista eraiki behar da.