‘Chineo’-aren abolizioa eskatu dute Argentinan, ume eta emakume indigenen bortxaketa normalizatua
Kreoleek ume eta emakume indigenak bortxatzea da chineo-a. Hego Amerikan, batez ere Argentinako iparraldean ematen da kolonizazio garaitik.
Hainbat testigantza eman ziren maiatzaren 22an egindako elkarretaratzean. 250 indigena inguru bertaratu ziren pairaturiko bortxaketei buruz hitz egiteko. Audientzia bat eskatu zioten Alberto Fernández Argentinako presidenteari, eskuz eman nahi ziotelako puntuz puntu prestatu zuten idazkia, chineoa ekiditeko eta haren abolizioa lortzeko.
Idazkian hainbat proposizio egin zizkioten Argentinako Gobernuari, haien artean komunitateen arteko laguntza-sare bat sortzea, auzibiderako espazioak sortzea. Premiazko ekintzak ere planteatu zituzten: Estatuari ultimatum bat ematea, adibidez, kasu askotan erakundeen konplizitatea duten bortxaketei amaiera eman diezaieten.
Kreoleak Europan jaio ez baina europar gurasoak dituen pertsonak eta haren ondorengoak dira.
Biktima gehienak, umeak
Chineoa 2015etik aurrera eman zen ezagutzera gehiago. 12 urteko Wichí ume bat zortzi kreolek bortxatu zutenean. Wichí indigena etnia bat da. 12 urteko umeari Juana izena jarri zitzaion, bere izena jakin ez zedin baina gertatutakoa zabaltzeko. Sententzia 2019ko hasieran eman zen eta seik 17 urteko kartzela-zigorra jaso zuten.
Mujeres Indigenas por el Buen Vivir mugimenduak chineoak bizirik jarraitzen duela salatu du behin baino gehiagotan. 2020an, kanpaina baten parte den bideoa argitaratu zuten, bertan hainbat testigantzei ahotsa eman zien. Kanpaina #BastaDeChineo traola erabiliz zabaldu zuten.
Chineo hitza kolonizazio garaian sortu zen. Izan ere, gizon zuria Amerika inbaditzen hastean, bertakoek begi urratuak zeuzkatela ikusi eta “chino” deitzen zituzten indigenak. Horregatik du hitzak karga matxista, patriarkala eta arrazista.
Gasteizko adin txikiko neska bati sexu erasoa egin zion adin txikiko mutil batek, 2023ko ekainean. Gasteizko Mugimendu Feministak ez ditu bidezkoak ikusten epaileak erasotzaileari ezarri dizkion neurriak. Uste du erasoa jasan duenaren birbiktimizazioa bultzatzen dutela... [+]
Indarkeria fisikoa eta sexuala jasan izana salatua duten Betharramgo Notre Dame ikastetxeko kasik ehun ikasleei beste 26 salaketa batu berri zaizkie. Horien artean, oraindik ikastetxean lanean ari den begirale baten kontrakoa dago: 12 urteko mutikoa bortxatu zuela frogatu... [+]
Iruñeko alkateak balorazio positiboa egin badu ere, nabarmendu du 24 eraso erregistratu eta 23 pertsona atxilotu dituztela. Baionan ere, bestetan hamaika eraso salatu dituzte.
Asteazkenan ireki dira Baionako bestak usaian baino goizago, bai egutegian bai tenorean. Gisa berean, Patxa plazako besta alternatiboak arratseko 6etan abiatuko dira. Eneka Barnetx Borda, Zizpa gaztetxeko kidea da.
Sanferminetako lehen bi egunetan gutxienez bederatzi eraso sexista salatu dituzte, horietako hiru intentsitate handiko sexu erasoak, Mugimendu Feministak gaitzetsi duenez. Foruzaingoak erasoei lotutako gizonak atxilotu ditu, eta gertakariak ikertzen ari da. Erasoei erantzuteko... [+]
Udaltzaingoak gizon bat atxilotu du larunbat honetan Tuteran, emakume bati sexu-erasoa egitea egotzita. Emakumeak Poliziari deitu zion laguntza eske gizona jarraika zuelako.
Iruñerriko mugimendu feministak elkarretaratzea egin du uztailaren 7an, bezperan izandako lau eraso salatzeko. Berriozarren eta Tuteran bi gizon atxilotu dituzte sexu abusuengatik.
Iruñean, Sanferminetarako, udal estrategia bat sortu da eraso sexisten aurkako protokolo saretua aurrera eramateko. Protokoloak, sentsibilizazio eta prebentzio neurrietan, eta ekintza plan batean oinarrituta dago, zeina, interbentzioa, laguntza eta erantzun protokoloa... [+]
Irunberriko Talde Feministaren eskaerari uko egin eta eraso sexisten aurkako kartela ez dutela herri sarreran jarriko erabaki du Rocío Monclús buru duen udal gobernuak, ez dela beharrezkoa argudiatuta, "beste eraso batzuk ere gertatzen direlako". Udalaren... [+]
Nagore Laffage Casasolaren heriotza salatu dute Iruñean astelehenean. 2008ko Sanferminetan Jose Diego Yllanesek hil zuen, Laffagek 20 urte besterik ez zituela.
70 urteko apaizari urtebeteko espetxe zigorra jarri diote, baita bost urteko debekua adin txikikoekin lan egiteko ere. Bere ordenagailuan pedofiliazko edukia aurkitu zuten ikertzaileek. Itaiak elkarretaratzea egin du Baionan, epaiketa hasi aurretik.
Ostegunean emandako prentsaurrekoan Jerome Bourrier prokuradoreak bikotea “dibortzio-prozesuan” zegoela adierazi du, eta senarrak ez zuela onartzen. Senarra jendarme ohia eta tiro kirolaria da, eta etxean zituen gerra armak ez dituzte aurkitu. Laure Zacchello... [+]
Laure Zacchello azken aldiz ikusi zuten ekainaren 21 goizean. Fiskaltzak astelehenean senarrari behin-behineko espetxealdia ezarri zion eta haren parte-hartzea froga dezaketen “zantzu serio eta sendoak” daudela informatu du Sud Ouest egunkariak. Jendarmeriak laguntza... [+]
El Paísek 24 testigantza jaso ditu idazle eta elizgizon legorretarrak egindako sexu-abusuak berresten dituztenak. Erasoak 8-9 urtetik 17 urtera bitarteko adin txikikoei egin zizkien. 1990. hamarkadan erasoez jakitun ziren Ezkiagaren lankideak, baina zituzten ekintzak... [+]
Lo que quede (euskaraz 'geratuko dena', Continta me tienes argitaletxea) liburuan bere senar ohiaren tratu txarrak eteteko prozesua harilkatu du eguneroko indarkeria matxisten kontakizunekin, eta bere bizitzako emakumeekin batera eraiki duen orainaldi gozagarriaren... [+]