Zentral horietan elektrizitatea ekoizten dute gas naturala erreta, eta elkartearen ustez, “zaharkituak daude, gutxi erabiltzen dira eta legez kanpokoak dira”. 2000. urtean hasi ziren eraikitzen, 2002an martxan jarri eta 2007an bukatu zen proiektua. Hala ere, azken hamarkadan ia geldi egon dira, bai 2008tik aurrera elektrizitate kontsumoak izan duen beherakadagatik, bai gero eta energia berriztagarri gehiago ekoizten delako.

2019an gorakada handia izan zuten: dauden hiru zentralak –bi Total-enak dira eta bestea Iberdrolarena– 10.000 ordutik gora aritu ziren jardunean, baina aurreko zazpi urteetan geldirik egon ziren, eta 2020an eta 2021ean, OMIE Elektrizitatearen Merkatu Iberiarreko Operadorearen datuen arabera, ordu gutxi batzuk baino ez dira ibili.

Sustrai Erakuntzak bere webgunean zehazten duen gisan, “Nafarroako Gobernuko Ingurumen Departamentua instalazio horien Ingurumen Baimen Bateratuak berritzeko izapideak egiten ari da gaur egun. Dokumentu horiek instalazio horien funtzionamendu-baldintzak arautzen dituzte. Kanporatu ditzaketen kutsatzaileen kantitateak zehazten dituzte, bai eta ingurumenean eta pertsonen osasunean izan ditzaketen inpaktuekin zerikusia duten beste baldintzatzaile batzuk ere”.

Ingurumen elkarteak susmoa du airera egiten diren isurketak neurtzeko hainbat neurgailu kentzeko saioa egon daitekeela eskakizun berria finkatzean. Salatzen du, halaber, zentralak Castejongo hirigunean daudela, etxebizitzetatik 500 metrora, eta hor jarraituz gero kutsadura akustikoa sortzen jarraituko dutela, “enpresak zeharka aitortzen ari diren bezala”. Enpresek argudiatzen dute lehendik dagoen instalazioa dela eta hori ezin dela aldatu.

Legearen eremuan, Espainiako Auzitegi Gorenak aspaldi eman zien arrazoi Castejongo herritarrei zentralak itxi beharra eskatu dutenean, baina Sustraik salatzen duenez, enpresek eta administrazioak orain arte zirrikituak bilatu dituzte zentralek zabalik jarrai dezaten, eta bere ustez, “epai horien exekuzio posible bakarra zentralen desegitea da”.