Bretoierak hiztunen erdia galdu du sei urtean, azken ikerketaren arabera
Bretainian, bretoiera oso ondo edo nahiko ondo hitz egiten duten herritarrak %2,7 dira, 2018an baino hiru puntu gutxiago. 107.000 dira gaur egun. Hiztunak gazteagoak dira. Galo hiztunen kopuruak ere behera egin du, baina ez bretoierak bezainbesteko abiadan.
Bigarren aldia da Bretainian bretoieraren eta galoaren ezagutza eta erabilera aztertzeko ikerketa soziolinguistikoa egiten dutela. Hala, emaitzak konparatzeko moduan dira, eta ez dute pozerako edo lasaitasunerako aukera handirik ematen.
Iritzi-inkestak eta -azterketak egiten dituen TMO institutuak 2024ko abuztutik azarora bitartean telefonoz galdekatu zituen 8.336 bretainar. Haiek emandako erantzunak kontuan hartuta, bretainiarren %2,7k dio bretoieraz oso ondo edo nahiko ondo hitz egiteko gai dela. 2018ko ikerketan %5,7k eman zuen erantzun hori. Duela sei urte hiztunak 214.000 baldin baziren, gaur egun 107.000 dira. Hizkuntzaren ezagutza datua da hori.
Hiztuna duela sei urte baino gazteagoa da, batez beste. 2018an batez bestekoa 70 urte bazen, 2024koa 58,5 urte izan da. Gaztetzea gertatu da kontrako noranzkoan doazen bi gertaerengatik: batetik, 70 urtetik gorako hiztunak gutxitu dira heriotzen ondorioz, eta bestetik, 15-24 urte arteko hiztun kopuruak gora egin du eta 25-39 urte artekoen kopurua mantendu egin da.
Hizkuntza ikastetxean ikasten dute
Familiako transmisioak behera egiten jarraitzen du. 2018tik 2024ra hamar puntuko beherakada izan du. Aldiz, haurrak ikastetxeetan ari dira bretoiera ikasten. Sei urteko tartean hamar puntuko igoera izan du. Hizkuntzarekiko duten atxikimenduaz galdetuta, emaitza bere horretan mantendu da: %64k dio bretoierarekiko atxikimendua sentitzen duela. %49k uste du datozen hamar urteetan bretoieraren erabilera mantendu egingo dela edo gora egingo duela.
2019an, Jonmikel Intsausti kazetariak bretoierazko murgiltze ereduan irakasten duten Diwan izeneko eskola bateko zuzendaria elkarrizketatu zuen. Elkarrizketa horretan argi azaldu zuen Marc’harid Bouffaut-Merdy zuzendariak familiako hizkuntza-transmisioaren etena eta eskolaren bidez hizkuntza biziberritzeko ahalegina: “Ikasleen gurasoen %90 ez da bretoiera hiztuna”.
Galoa motelago doa beherantz
Bretainian, bretoieraz gain hitz egiten den beste hizkuntza da galoa. Gaur egun 132.000 hiztun ditu, biztanleen %3,3. 2018tik 1,8 puntuko beherakada izan du. Datu hori kontuan hartuz gero, gaur egun galo hiztunak gehiago dira bretoiera hiztunak baino, bretoiera 107.000 lagunek baitakite. Galo hiztunak, bretoierarekin gertatu den bezala, duela sei urte baino gazteagoak dira batez beste. 60 urtetik 56,5era egin du behera.
Maiatzaren 20an hasita, 2.022 kilometro egingo dituzte Bretainian, Gwitreg herritik Gwened herriraino. Oarsoaldeako AEK-k antolatuta, ordezkaritza bat joango da hara atxikimendua ematera.
ELEN Europako hizkuntzen berdintasunerako sareak eta Kevre Breizh Bertainieraren aldeko erakundeen kontseiluak Etnozidioa: Frantziako Tabua izenburuko jardunaldia antolatu zuten pasa den martxoaren 19an, Bretainiako Gwened herrian. Bertan izan zen Haizpea Abrisketa... [+]
Bi urtez jarraian ez egitea “eutsiezina” zela iritzita, Ar Redadeg bretoieraren aldeko lasterketa kalera ateratzea erabaki dute, osasun neurri zorrotzak betez. Euskal Herriko Korrikan oinarritua, 2008an hasi zuten ekimena Bretainian.
Familia liburua bretoieraz eta frantsesez izatea lortu du bikote batek Nantes hirian.
Marc’harid Bouffaut-Merdy zuzendari da Bretainiako Kemperle-ko Diwan ikastetxean. Bretoiera bizirik mantentzeko ahaleginean dihardu. Ez da erraza. Etena izugarria da. Zaharrenek dakite bretoiera, eta haur batzuek; tarteko belaunaldiek galdua dute. Bouffaut-Merdyk kontatu... [+]
Diwan lizeoetako 15 ikaslek erabaki zuten baxoaren matematika proba bretoieraz egitea, nota apalena ukateko arriskua harturik.
Maiatzaren 13an iritsi zen bere helmugara bosgarrenez bretainiar korrika. Kemperretik (Penn-ar-Bed) maiatzaren 4an aterata, 10 egunetan bete zituen bere 1.800 kilometroak. Aurtengo gaia: "Bretoieraren mila koloreak". Izan ere, denetariko formak hartzen ditu hizkuntza... [+]
Abian da Ar Redadeg bretoieraren aldeko Korrika. Maiatzaren 4an hasi zen Kemperretik eta hilaren 12an bukatuko da Plougernen, 1.800 kilometro egin ostean. Hemen lasterketak orain arte utzitako bideo eta argazkien bilduma.
Ar Redadeg bretoieraren aldeko Korrika maiatzaren 4an hasiko da Kemperretik eta hilaren 12an bukatuko da Plougernen, 1.800 kilometro egin ostean. 2008an sortu zen Bretainiako korrika; aurten, beraz, hamargarren urteurrena ospatuko dute.
Uda honetan Bretainian ibili ginen. Bereiziki, famatu bilakatzen ari den Notre-Dame-des-Landes-eko ZAD-an(1). Han, mundu osoko lagun anitz topatu ahal izan genituen. Gainera, proiektu zehatz batentzat Euskal Herriko hainbat jenderekin ZAD-an elkartu ginen : leku intergalaktiko... [+]