Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra
Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.
Ouattara presidentearen iragarpenak oharkabean harrapatu zituen Frantziako agintariak, Al Jazeerak dioenez. Ouatara Frantziaren afrikar agintari gertukoenetakoa ei da eta joan den abuztuan Emmanuel Macron lehendakariak afaria pribatua eskaini zion Eliseoan. Urrian lehendakaritzarako hauteskundeak izango dira Boli Kostan, eta hori ere esanguratsua da: 2010etik boterean dagoen mandatariarentzat garrantzitsua da Frantziarekin harreman militarra etetea bere herritarren aurrean.
Erabakiak erakusten du Frantziak gero eta zailtasun handiagoa duela Afrikako bere kolonia ohietan zuen eragin ekonomiko eta militarra mantentzeko. 2004ko azaroan Senegalek eta Txadek antzerako iragarpenak egin zituzten. Senegalek Frantziako base militarrak itxi zituen bere lurraldean. Txadek bertan behera utzi zituen Frantziarekin sinatutako segurtasun eta defentsa akordioak.
Urte gutxitan Frantziarekin harreman militarrak hausten dituen zazpigarren estatua da Boli Kosta. Aipatu Senegal eta Txaden aurretik, 2022an Afrika Erdiko Errepublika eta Mali izan ziren, eta 2023an Burkina Faso eta Niger.
Horrela, Frantziak Afrikako bi herrialdetan bakarrik mantenduko ditu soldaduak aurrerantzean, Gabonen eta Djibutin. Gabonen 350 bat soldatu ditu eta 2025ean 200era jaitsiko dira, eta soilik arituko dira bertako armadako soldaduen formakuntzan. Djibutik 1.500 soldadu geratzen zaizkio.
Le Monde Diplomatique-k iragan abenduko artikulu batean zioenez, Macron lehendakariak Jean-Marie Bockel Elkarlan ministroari agindu zion txostena egin zezan aztertzeko aurrerantzean zer izaera eman behar zion Frantziak Afrikan izandako presentzia estrategikoari.
Ministroak prest zuen txostena iragan azaroaren 30erako, baina ez zen gai izan iragartzeko ordu batzuk geroago Senegalek eta Txadek egin zituzten iragarpenak. Areago, Txadekoaren berri eman zuten Jean-Noël Barrot Atzerri ministroak herrialde hartara egindako bisitaren ordu gutxitara, hark iragarpenaren susmorik izan barik.
Parisek gero eta informazio gutxiago du Afrikako bere kolonia ohietan gertatzen ari denaz. Hilabetekariaren arabera, horren arrazoietako bat, halaber, kontinente hartan dituen kooperanteen galera: 1990ean 10.000tik gora zituen eta gaur egun 700 bat besterik ez. Horrek, besteak beste, herrialde horietan egunero gertatzen denaren berri izatea eragozten dio.
Azken hamarkadetan izandako galera ekonomikoa ere handia izan da. La Vanguardiak gaiaz jorratutako artikulu sakonean dioenez, 2000. urtean Afrikak zuen komertzio guztiaren %10 Frantziarekin egindakoa zen, eta gaur egun %5etik behera jaitsi da. Aitzitik, mende hasieran Txinaren inportazio eta esportazioak %2koak ziren, eta gaur egun %20,5etik gorakoak dira.
Nazio Batuen Erakundeak adierazi duenez, Goma hiria hartu ondoren hango espetxe batean zeuden ehunka emakume bizirik erre zituzten M23ko matxinoek, eta denak hil. Herrialdearen ipar ekialdean borrokan diharduten talde armatuek sexu indarkeria "arma gisa" erabili dutela... [+]
Orain gutxi Txantreako Irakurle Eskolan Gael Faye idazlearen Ene herri txikia eleberria irakurri genuen, Irati Bereauk euskarara itzulitako bertsioan. Liburuak Gabrielen –Burundin jaiotako haur bat– historia kontatzen du. Aita frantsesa du eta ama Ruandatik ihes... [+]
Gobernuarekin negoziatu gabe iragarri du erabakia talde armatuak, "arrazoi humanitarioengatik" dela argudiatuta. Joan den astean herrialdeko Goma hiria bereganatu zuten matxinoek, eta, Nazio Batuen Erakundearen arabera, 900 hildako baino gehiago eragin dituzte hiri... [+]
Kongoko Ipar-Kivuko Goma hiriburura sartu eta bereganatu du Martxoak 23 talde armatuak. Zabalpena aitzina doa eta Bukavu Hego-Kivuko hiriburua dute orain xede. Herritarrak karrikara atera dira, M23aren aurka eta Ruandak eta Mendebaldeak erakunde armatu horri erakutsitako... [+]
Mendebaldeko Saharako giza-eskubideen egoeraren azterketa egiteko bidaia egin dute Euskal Fondoko eta Eusko Legebiltzarreko kide batzuek. Hegazkinetik ezin izan dute jaitsi ere egin. Legebiltzarkideek Marokoren jarrera “lotsagarria eta onartezina” dela adierazi dute.
96 urte zituela eman du azken hatsa Jean-Marie Le Penek aurtengo urtarrilaren 7an. Heriotza bat festatzea ez bada ohikoa ere, hori gertatu da beretzat: milaka herritar batu dira Frantziako Estatuko hainbat hiritan, suziri, kantu eta xanpai botila artean, eskuin muturreko... [+]
Centre Tricontinental erakundeak kongoarren erresistentzia historikoa deskribatu du The Congolese Fight for Their Own Wealth (Kongoko herriak bere aberastasunaren alde borrokan dihardu) dosierrean (2024ko uztaila, 77. zk). Kolonialismo garaian, Belgikako Force Publique-k... [+]
Balio digu ilunabarrarekin azken erretratu hori ateratzeko. Edo istant batean ordaintzeko barrako zerbitzariari eskatu berri diogun marianitoa. Eta ze arraio, Levi’sak imitatu nahi dituzten praken atzealdeko poltsikoan ezin hobeto datoz. Horretarako ere balio du... [+]
New York, 1960. Nazio Batuen Erakundeko bilkura batean Nigeriako kanpo ministro eta NBEko enbaxadore Jaja Wachukuk lo hartu zuen. Nigeriak independentzia lortu berri zuen urriaren lehenean. Beraz, Wachuku NBEko Nigeriako lehen ordezkaria zen eta kargua hartu berri... [+]
Azaroaren 4an itzuli die Frantziak benindarrei Katakle errege-aulkia, duela 132 urteko triskantzan frantses kolonoek lapurtu zietena. Memoriaren, aitortzaren eta ondare kulturalaren izenean, Europan zehar dituzten lapurtutako 500.000 objektuak berreskuratu nahi dituzte Afrikako... [+]
Hegosudandar gehienak txirotasun larrian bizi izan dira azken bi mendeotan gutienez, eta zoritxarrez, estatu independente bihurtzeak ez die egoera hobetu, munduko herrialde txiroena baita, hainbat gerra tarteko. Testuinguru oso hauskor horretan klima aldaketak zailtasun berri... [+]
Etiopia, 1974ko azaroaren 24a. Lucy-ren hezurdura aurkitu zuten Hadarren, giza arbasoen arrasto zaharrenetakoa. Australopithecus afarensis espezieko hominidoak 3,2 eta 3,5 milioi urteren artean ditu.
Homo espezieen arbasotzat jo zuten orduan, gu guztion amatzat. Mende erdi... [+]
Berlingo Unibertsitate Libreko eta Zuse institutuko diziplinarteko ikerlari talde batek eredu matematiko konplexua garatu du Afrika iparraldean erromanizazioa nola hedatu zen hobeto ulertzeko.
Plos One aldizkarian argitaratutako ikerlanaren arabera, eredua osatzeko galtzada... [+]
"Migrazio zirkularra" sustatu nahi du PSOEren gobernuak, langile batzuek behin-behineko hainbat lan egiteko migra dezaten Espainiako Estatura, eta gero euren jatorrizko herrialdeetara itzul daitezen.