Biziraupenaren gizarte aroa


2020ko urriaren 14an - 09:09

Zalantzarik gabe, bizi dugun biziraupenaren aroak (normaltasun berria) estalki ugari eraitsi ditu. Kolapso sozial, ekonomiko eta sanitarioaz harago, lehendik garatzen ari ginen munduko krisi kapitalistaren eztanda saihestezina ageri-agerian jarri zaigu. Bizi dugun aroak, mundu eraketa kapitalistaren berezko izaera basati eta suntsitzailea bizkortu eta sakontzea baino ez du eragin, gizateriak azken hamarraldietan zeramakien bidearen agortze sistemikoa berretsiz. Pairatzen ari garen gizarte, ekonomia, eta osasun hondamendiak, ziurgabetasunaren aroa areagotu du, sufrimendua eta ondoeza eraginez, baina, aldi berean, guztiz agorturiko sistematik askatzeko dugun beharrizana inoizko premiazkoena dela jabetu erazi digu.

70eko hamarkadatik aurrera, sistema kapitalista, bere metaketa moduak sakondu zituenetik, neoliberalismorantz mutatu eta eraldatuz joan zen. Tontor neoliberala 90eko hamarkadan eman zen, eta, ondoren, bere aurrerapen bortitzenaren arrasto beltzenak iragarriz, planetaren muga biofisikoak leherrarazi zituen orain bizi dugun kolapso egoerara iritsi arte. Hainbat ikerlarien txostenetan agertu bezala, hamarraldiak generamatzan planetaren muga biofisikoen gainetik. Hara nola, pandemiak, gizartea antolatzeko modu baten hondamendia eta porrota agerira ekarri duen, aberastasun banaketaren ekitaterik ezak zekartzan gabeziak eta ondorioak salatuz; estalkia altxa denean, gainezka ekologikora ekarri gaituen hazkunde mugagabearen garapen eredua kolokan jarri eta gainbehera bidean ikusi dugu. Kapitalismo neoliberala, hedabide korporatiboen doktrinamenduaren laguntzaz, norbanakoen subjektibotasuna gutxika eta etengabe bahitzen [kolonizatzen] diharduen sistema dela frogatu dugu, funtsezko zeregina betetzen duela errealitatea eratzen zein subjektibotasunetan eragiten.

Sistema neoliberalaren helburua ekonomia dela entzun dugu askotan, baina jomugan, norbanakoen eta kulturaren arimaren bahiketa dago, eraikuntza biopolitikoaren oinarria da. Byung-Chul Han filosofoak esan berri duen bezala, pandemiarekin, zaintza biopolitikoaren

"Iragana berreskuratuz dena berdin jarrai dezan ahalegintzen ari direnen, eta bestetik, bizi-baldintzak benetan errotik aldatu nahi dituztenen arteko disputan erdietsi beharko da geroa"

erregimen baterantz goaz. Gure komunikazioak ez ezik, gure gorputza eta gure osasun-egoera ere zaintza digitaleko objektu bihurtzen dira. Azaltzen duenez, biopolitika digitala sendotu egingo da mundu osoan, eta, bere kontrolarekin eta zaintza-sistemarekin, gure gorputzaz jabetzen joango da. Haren ustez, diziplinazko gizarte biopolitiko bat sortuko da, eta gizarte horretan etengabe zelatatuko gaituzte, osasun-egoera barne. Hanentzat, birusa ispilu bat da, zein gizartetan bizi garen erakusten duena: “Biziraupenezko gizartean bizi gara, azken batean heriotzaren beldurrean oinarritzen dena. Orain bizirik irautea gauza absolutu bihurtuko da, etengabeko gerra-egoeran bageunde bezala. Bizi-indar guztiak bizitza luzatzeko erabiliko dira. Biziraupenaren gizartean bizitza onaren zentzu oro galdu artean”.

Biziraupenaren gizartean, merkatu legea, balio nagusi eta bakar gisa inposatzen zaie subjektuei. Kultura, norbanakoaren eta taldearen euskarri izateari uzteko arriskupean dago (biziraupen baldintzak hain dira eskasak), mehatxu hori, inoiz baino gardenago dakusagu; iragana ezabatu nahiko zukeen aroaren bultzadaz, etorkizuna, inoizko zalantzazkoena ageri zaigu. Oraina, zoriontasun pribatuaren ilusioan saldu egiten da, globalizazio kapitalistaren mutazio gaitasunak, zoriona zein sufrimendua, errentagarri bihur lezake.

Biziraupenaren gizarteak, desberdintasun sozial izugarriak sakontzen ditu. Sozialki ahuldutako sektoreetan, bizi-baldintza txarrenak eta bizirauteko zailtasun handienak ager arazi ditu, egiturazko ekitaterik ezaren agerbide dira guztiak. Haatik, bizi-ohiturak, lan-praktikak, bizi baldintzak alda daitezen, etortzeko dagoen munduaren kulturan eragin eraldatzailea izateko moduko lehentasunak birplanteatu eta borrokatzeko garaian sarturik gaude. Mundu hobe baten aukera, giza prozesu eraldatzailerik gabe, emantzipazio borrokarik gabe ez baita etorriko. Aitzitik, etortzear dagoen mundua, otzantasunetik ez, baizik hainbat gizarte-sektoreen arteko liskarren mende egon beharko da. Batetik, iragana berreskuratuz dena berdin jarrai dezan ahalegintzen ari direnen, eta bestetik, bizi-baldintzak benetan errotik aldatu nahi dituztenen arteko disputan erdietsi beharko da geroa. Ekitatean zein ondasunen banaketa orekatuan oinarritutako gizarte baterantz, edota eliteen mesedetan ekologia suntsiketarantz ginderamatzaten artean. Biziraupenaren aroari aurre egingo bazaio, burujabetza eta auto eraketa prozesuen disputa politikoan jokatzen da oraina.

Larrialdi egoera iraunkorrak, jendartea eraikitzeko marko kognitibo berrien beharra dugula erakusten digu. Bukatu egin dela kontsumo mugagabean oinarritutako hazkuntza eredua eta bizi dugun aroari, deshazkundearen ikuspegitik erantzun behar zaiola. Norabidearen aldaketa da benetako erronka zeren kapitalismo are eta basatiagori bultzaka ezingo da eragin eraldatzailerik berpiztu. Biziraupen gizarteari aurre egiteko komunitate deszentralizatua, birtokiratua eta auto-asetua behar beharrezkoa zaigu. Jendartearen marko kognitiboak aldatu ezean, bada, ezingo da eraldaketa trinkorik sortu. Hona ekarri gaituen mundu ulerkera bat eraitsi beharrean geundeke honezkero, lehengoratzeak ez baitigu balio. Bizi dugun hondamendiak, subjektu sozial berria eraikitzeko abagunean jartzen gaitu, bestelako gizarte balioetan birsortu beharko den jendarterako biderantz, hots: norberatasunak eraldatuz eraikitzen joan beharko den komunitategintza berria.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
Euskararen herria harrera herria

Tipi-tapa mugitzen ditugu euskaltzaleok gure oinak Korrikaren lekukoaren atzetik, gure hizkuntzaren alde, desio dugun Euskal Herri euskalduna helburu, herri euskaldun gisa biziraun nahi dugula aldarrikatzeko.

Tipi-tapa ematen ditu lehen urratsak Afrikako, Hego Amerikako edo... [+]


Glutamatozko grebak

Eta beste urte batez, sindikatuek prefabrikatutako grebak antolatu dizkigute. Eta guk, indibidualki, erabakia hartuko dugu grebarekin bat egin ala ez, ikastetxean inongo asanbladaren beharrik gabe.

Niri irakatsi zidaten greba eredua jada ez dago modan, antza. Nire... [+]


Teknologia
Bizitza sistemak

Bizitzak dena inguratzen du, mugatua eta hauskorra da. Bizitza onak bizitzeko, gorputzak zer egin badakiela iruditzen zait, buruak ordea, nahiz eta jakin (ondo informatuta dagoenean), askotan gorputza nahita isiltzen duela ikusten dut. Isiltze horretan burua beste buru... [+]


2025-01-22 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Erosoa

Eroso gaude ingurunea gure egoera fisiko/emozionalera egokitzen denean. Besteak ni kontuan hartu nauenean, izan gizaki bat, objektu bat, espazio bat. Erosotasunaren klabea produktu eta espazio diseinuan beharrizan handi gisa sartu da, erosotzat jotzen dena erosgarria delako... [+]


2025-01-22 | Inma Errea Cleix
Ez gara aire

Nafarroa Arenan Mitoaroa ikusten izandako lagun batek “telurikotzat” jo zuen entzun-ikusi-sentitutakoa. Niri ere hala iruditu zitzaidan telebista medio etxetik hauteman nuena.

Pentsa daiteke Mitoaroak piztutako grinak eta atxikimenduak proiektuaren ikusgarritasuna... [+]


2025-01-22 | Itxaro Borda
Hutsa egin

Urte berria hastearekin batera, bizitza aldatuko diguten erabakiak hartzeko ohitura bada. Listak egiten ditugu hiru puntutan: bat, kirola gehiago praktika; bi, lagun zaharrak maizago ikusi; hiru, Islandiara itzuli, errealki eta metaforikoki. Xedeak beti xede geratzen direla... [+]


2025-01-22 | Sukar Horia
Semaforoa vs. herritarrak

Zirkulazioan lehentasunek garrantzi handia dute. Gidatzeko ikasten dugun lehen gauzatakoak dira: biribilguneak eta STOPak menperatu ezean nekez lortuko dugu gidabaimena.

Hala ere, lehentasunak ez dira kontu neutroak, eta historiak eta interes kontrajarriek aldatu izan... [+]


Benito, gure emozioen alkimista hori

Oholtzak betiko utziko dituela jakinarazi zigun Benito Lertxundik badira jada hainbat aste, eta geroztik asko gara maila batean ala bestean umezurtz sentitzen garenak, halako galera edo abandonu sentsazioarekin, triste. Iruindarroi, behintzat, bere zuzenekoen zirrara azken aldi... [+]


2025-01-22 | Karmelo Landa
Korapilo-morapilo mordoilo

Hiru korapilotan mordoilotzen digute euskaldunon elkarbizitza, eta urte luzez, pazientzia handiz eta erabakitasun irmoz ekin arren, loturok askatu ezinean gabiltza. Hiru bederen badira uneko korapiloak: presoak, euskara, etorkinak.

Urte berriarekin elkartu ohi gara milaka... [+]


50 urte Potasaseko grebatik

Gaur, urtarrilak 21, gure oraintsuko historiaren efemeride interesgarri bat gogora ekartzeko eta hari buruz hausnartzeko eguna dugu. 50 urte bete dira Potasas de Navarra enpresako 47 langilek itxialdia amaitu zutenetik. Hamabost egun iraun zuen itxialdi horrek eta greba orokorra... [+]


Industria militarraren konbertsioa, behar etikoa

Duela aste pare bat Norvegiako zenbait datu plazaratu ziren. Ipar Europako herrialde hartan auto elektrikoak nagusitu dira, eta Tesla marka dute salduena; energia birziklagarriaz sortutakoa omen da han kontsumitzen denaren %90. Aldiz, Norvegiako enpresa publikoek ez dute inolako... [+]


2025-01-19 | Urtzi Ugalde
Agur, amatxu

Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.

Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


Militantzia politikoaren debekurik ez!

Asteartean eman zuten jakitera bost gazte lapurtarren kontrako sententzia. Hamabost hilabeteko espetxe zigorra gibelapenaz bi gazteri, 500 euroko isun banarekin; 140 orduko lan behartua eta 500 euroko isun bana beste bi gazteri; eta, azkenik, 1.700 euroko isuna beste... [+]


Eguneraketa berriak daude