Betiko eta bertako sukaldaritza sustatzeko elkartea
2009an sortu zen Ja(ki)tea elkartea zenbait jatetxe, sukaldari eta gastronomia kritikariren arteko elkarlanetik. “Hasiera hartan, Gipuzkoako 14 bat jatetxe elkartu ginen, baina pixkanaka hazten joan da proiektua, eta gaur egun 37 gara”, azaldu du Xabier Zabaletak, Donostiako Aratz jatetxeko eta Ja(ki)tea elkarteko kideak. Sukalde berritzaile edo modernoak hartu duen nagusitasunaren aurrean, Euskal Herriko sukaldaritza tradizionalari merezi duen lekua egiteko asmoz abiatu zuten ekimena: “Konturatzen ginen gure sukaldaritza mota hau, nolabait, bigarren mailakotzat hartzen zela, eta, aldi berean, bertako produktu gehien erabiltzen zutenak ginela”.
Sukaldaritzarekin eta hurbileko produktuekin lotutako hainbat egitasmotan hartzen du parte Ja(ki)tea elkarteak, eta urteotan ekimen ugari egin dituzte bertako gastronomia tradizionala hedatzeko eta bultzatzeko: erakustaldiak, haragia eta arraina prestatzeko txapelketak, formakuntzak… “Bestetik, Euskal Herriko zigilu propioa ateratzeko proiektu handi batean sartuta gaude. Asko hitz egiten da euskal sukaldaritzaz, baina Frantziako Michelin edo Espainiako beste zigiluak ditugu eredu. Non daude gure irizpideak?”, galdetu du sukaldariak. Elkartea ekimen horren parte izan arren, Euskal Herri osoko 300 bat sukaldari ari dira lanean.
Ja(ki)tea proiektuko ateak zabalik dituztela dio Zabaletak: “Gure ustez, euskal gastronomia ez da sukaldari eta jatetxeetara mugatzen, elkarte gastronomikoek eta bestelakoek ere garrantzia handia dute”. Betiko sukaldaritzaren kultura eta egiteko moduak jatetxeetara ez ezik, eskoletako, ospitaletako eta bestelako jantokietara ere eraman nahi dituzte. Baina horretarako laguntza eskasa jasotzen dutela salatu du.
”Ekoizleen lanaren segida da gurea”
Bertako eta garaiko usain eta zaporeekin egiten dute lan elkarteko kideek, baita Aratz jatetxeak ere: Nafarroako orburuak eta zainzuriak, Idiazabal gazta, Arabar Errioxako ardoak, udaberri zizak, euskal kostaldeko arraina… dastatu daitezke menuan. Azpimarratzen duenez, egun zabalduago dago bertako produktuen garrantzia, baina 2009an elkartea abiatu zutenean gauzak bestelakoak ziren: “Garai hartan inork gutxik hitz egiten zuen horri buruz”, dio.
Izan ere, ekoizleek kalitatezko produktuak eskaintzeko egiten duten lanaren segidatzat du Zabaletak sukaldarien lana, kate beraren parte direla dio. “Lehengai horiek gabe ez genuke ezer eginen”. Horregatik, estatuan edo nazioartean barrena mugitu direnean, beti daramatzate hemengo produktuak. “Egia da gure jatetxeetan %100 bertako produktua erabiltzea ezinezkoa zaigula oraindik, baina ahal den neurrian horretan ari gara saiatzen, eta gehiago sakontzea da helburua”, dio. Elkartearen webgunean dioten bezala, "galtzailerik izango ez duen ekonomia zirkular baten mesedetan".
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.