Laneko estresak gaixotuta 2022an lan baimena hartu behar izan zuen Iratxe Etxebarria kazetariak (Dima, Bizkaia, 1979). Orduan, EITBko zuzendaritzan ardura postuak zituen. Egun, burn out sindromea pairatzen duten pertsonei coaching edo entrenamendu emozionala eskaintzen die. 7.300 miligramo eszitalopram liburuan, bizitako prozesua eta lagungarri egin zaizkion gauzak partekatu ditu.

Zer moduz zaude?

Ondo nago. Sendatuta nago buruko gaixotasunak ere sendatzen direlako beste gaixotasun batzuk sendatzen diren bezala. Beraz, sendatuta eta oso pozik liburuak izan duen oihartzunarekin eta batez ere, komunikabideek eta gizarteak oro har liburuari egin dioten harrera onarekin. 

Noiz eta nola heldu zinen burn out sindromea zer zen jakitera eta bizitzera?

Hasiera-hasieratik argi eduki nuen laneko estres mailagatik gaixotu nintzela. Gaixoaldian nengoenean laneko osasunean aditua den lagun batek azaldu zidan zer gertatzen zitzaidan. Esan zidan normalean pasio handiko ofizioak ditugun profesionalei gertatzen zaigula. Horren ostean, irakurtzen hasi nintzen eta Belgikako profesionalekin harremanetan jarri nintzen oso garatuta dagoelako burn outaren inguruko zaintza.

Zergatik uste duzu eragiten diola gehiago pasio handiko ofizioak dituen jendeari?

Ez dut horren inguruan horrenbeste gogoetatu, baina agian izan daiteke lan bat gustuko duzunean igual neurriz kanpoko entrega egiten duzulako. Nik dena bizi dut pasioz, baina maila batetik aurrera gaixotasuna da edo izan daiteke. Bizitza honetan denak behar du neurria. Askotan pasioa bi aldeko txanpona izan daiteke: ‘Hainbeste gustatzen zait, hain gustura egiten dut…’. Eta?

Zein da muga? Zerk piztu zuen zure alarma?

Medikuari deitu orduko gauzak sentitzen nituen, baina uste nuen normala zela, ardura postu batean nengoelako. Uste nuen lanpostu batzuek estres hori berezkoa zutela. Abiapuntua izan zen oporrak hartu, erritmoa jaitsi, eta nire burua ez zenean gai erritmoa jaistea. Ez neukan laneko gauzarik konpontzeko, baina nire buruan momentu horretan zentzurik ez zeukaten kezkak eta beldurrak sortzen hasi ziren. Hamabost egun pasa nituen oporretan, eta ez nintzen gai itzultzeko. Burua eta bihotza gaizki sentitzen nituen; horregatik, medikuari deitu nion laguntza eske. Medikuak lo egin eta atseden hartu behar nuela esan, eta gaixo agiria eman zidan.

Azpimarratzen duzu edonork ezin duela egin zuk egindako prozesua.

Zorioneko pertsona naiz, gaixo agiria lortzeko pribilegioa, eskubidea eta aukera izan dudalako. Gaixoaldian oso baldintza onak izan ditut inguruan. Psikoterapia egiteko eta terapeuten laguntza izateko baldintza ekonomikoak ere izan ditut. Azpimarratu nahi dut, uste dudalako asko garela bizitzako momenturen batean buruko gaixotasunak eduki ditugunak, baina ez garelako asko nik egin dudan prozesua edo tratamendua jarraitzeko aukera dutenak.

Terapia egin duzu. Bide publikotik saiatu zinen?

Medikuari profesional baten laguntza behar nuela esan nion, baina esan zidan neure kabuz bilatu beharko nuela, ez nengoelako egoera larri batean eta Osakidetzan oso profesional gutxi daudenez itxaron zerrenda luzea delako. Zer da egoera larrian egotea? Zeure buruaz beste egiten saiatzea. Ni ez naiz inoiz neure buruaz beste egiten saiatu, baina niretzat momentu horretan burua oso egoera larrian zegoen. Antza, muturrera iritsi behar duzu norbaitek urgentziaz ikusi zaitzan sare publikoan. Mendian kolpe bat hartzen badut ospitalean artatuko naute, baina igartzen badut badaukadala zerbait buruan, ez dago zerbitzurik. Horrek asko esan nahi du.

Prozesuan lagundu dizuten hiru ardatz aipatzen dituzu: irakurri, ibili eta idatzi. Nola heldu zinen horietara?

Musika ere, ibili beti musikarekin. Dena berezkoa izan da. Hasieran asko irakurtzen nuen, nire burua toki batean enfokatzeko modu bakarra zelako. Nire kasuan ez da erraza esatea zer sentitzen dudan. Hortaz, idazten hasi nintzen neure buruarekin hitz egiteko, ulertzeko eta neure buruari aurrez aurre begiratzeko. Goizero idazten nuen. Gero asko ibiltzen hasi nintzen ariketa fisikoak berezko indarra ematen zidalako. Musikarekin ibiltzen nintzen: baxuago nengoenean lasaiago jartzen nuen eta indartsuago nengoenean rock-and-rolla edo zerbait gogorragoa. Oraindik egiten dut.

Hortik heldu da gogoetei liburu forma emateko ideia edo beharra?

Bidaia bat egin nuen Jerusalemera, eta liburuak eraman nituen, irakurtzeko, baita koadernoa ere. Bakarrik joan nintzen eta pila bat idatzi nuen. Pentsatu nuen igual liburu forma izan zezakeela. Hala ere, modu terapeutikoan idatzi nuen hasieran. Neurozientziaren inguruan ikasi dudana azaldu nezakeela pentsatu nuen. Nik neure liburua irakurri izan banu, igual ez nintzateke iritsiko heldu nintzen mugara . Gainera, kazetaria edo komunikatzailea izanik, azaltzeko beharra nuen. Azkenean, hau izan da niri balio izan didan formula.

Nola heldu zenion lanaren itzulerari?

Oso astiro. Gizarte Segurantzak alta eman zidan hemezortzi hilabetera, baina ez nuenez nire burua gai ikusten itzultzeko, eszedentzia eskatu nuen. Ostean, coach emozionala izatea erabaki dut, beste pertsona batzuei niri lagungarria egin zaidan formula erakutsi nahi diedalako. Nik kudeatzen dudan lan bat da, nik neurtzen dut zenbat egin dezakedan eta zenbateraino. Beste modu batean bizi naiz eta nire denbora eta esfortzua beste modu batean kudeatzen ditut.

Prozesuak ere mugak jartzen ikasten lagundu dizu?

Bai. Askotan oraindik estropezu egiten dut eta itzultzen naiz lehengo dinamiketara, baina asko ikasi dut. Ikasketa prozesua oso intentsua eta gogorra izan da. Banekien zulo horretatik aterako nintzela. Horrek ez du esan nahi tuneletik ateratzeko egunero indarrez eta adorez esnatzen nintzenik. Batzuetan ezin nuen, eta geldirik egoten nintzen. Indartsuago nengoenean aldiz, argia ikusten nuen. Oso babestuta sentitu naiz, eusten ninduen jendea neukalako.

Zer gehiago ikasi duzu?

Lanak gure bizitzan bere lekua izan behar duela. Denak jaio eta hiltzen gara, eta bitartean gure zeregin bakarra bizitzea da. Horretarako nork bere burua zaindu behar du. Hau da, gorputzari atsedena eman, buruari bakea eta bihotzari bizipoza. Askotan hegazkinetan esaten dute zerbait gertatzen bada lehenengo guk jartzeko oxigeno maskara, baina egunerokoan ez dugu horrela funtzionatzen. Beti gainerakoei jartzen diegu oxigeno maskara, eta denbora badago, norberari.