Beste urtemuga bat
Duela hamar urte, 45 urtez luzatzen den gatazkaren irudikapen berri bat bizi izan zen okupatutako Mendebaldeko Saharako El Aaiun hiriaren kanpoaldean. 2010eko azaroaren 8an Marokoko segurtasun indarrek Gdeim Izikeko kanpamentua bortizki eraitsi zuten. Ehunka haimek osatzen zuten kanpamentua, sahararren eskubide ekonomiko eta sozialak aldarrikatzen zituen, marokok Mendebaldeko Saharako lurraldearen kontrola indarrez hartu zuenetik modu sistematikoan ukatzen zaizkien eskubide horietako batzuk. Noam Chomsky bezalako adituek udaberri arabiarren aurrekaritzat dute mobilizazio baketsu hura.
Saharar gizarte zibilaren antolakuntzaren aurreko Marokoren erreakzioak argi utzi zuen gatazkan duen jarrera: errepresio gogorra, atxiloketak, torturak, berme zalantzagarriko epaiketak, epai luzeak, preso politikoak. Okupazioa erresistentziaren aurrean. Duintasunaren aurka, indarra.
Egun, hamar urteko tartearekin, gatazkaren konponketan aurrerapauso handirik eman denik ezin da esan. 2010etik, hemeretzi ekintzaile sahararrek 20 urteko eta bizialdiko espetxe-zigorrak betetzen dituzte Gdeim Izikeko mobilizazioetan parte hartzeagatik eta aldarrikapenak
"2010etik, hemeretzi ekintzaile sahararrek 20 urteko eta bizialdiko espetxe-zigorrak betetzen dituzte Gdeim Izikeko mobilizazioetan parte hartzeagatik eta aldarrikapenak lortzeke jarraitzen dute"
lortzeke jarraitzen dute. Bitartean, saharar herritarren eskubideak urratuak izaten jarraitzen dute eta Marokok Mendebaldeko Saharako lurraldearen gehiengoa kontrolatzen du, bertako baliabide naturalei esker bere burua aberastuz eta sahararrei laguntza humanitarioa eta oso eskumen mugatutako misio bat besterik eskaintzen ez dien nazioarteko komunitate baten babesa bermatuz. Nazio Batuek Mendebaldeko Sahararako misioa (MINURSO) berriztu dute urriaren 30ean, Giza Eskubideen babeserako eskumenik ez duen misioa eta lurraldean 28 urtez egon ondoren bere agindua bete ez duena: autodeterminaziorako erreferendum bat antolatzea.
Hala ere, urte hauek guztiek erakusten duten moduan, Marokoren estrategiak ez du eraginik izan saharar herriaren determinazioan. Maroko eta Mauritania lotzen dituen eta SEADek gobernatutako lurraldeetatik igarotzen den Guerguerateko legez kanpoko pasabidean saharar herritarrek kanpamentu berri bat antolatu dute urriaren amaieratik, Nazio Batuei saharar herria bere oraina eta etorkizunari buruz erabakitzea ahalbidetuko duen erreferenduma behingoz antolatu dezala exijitzeko eta, modu horretan, historikoa bihurtu den zor bat kitatu dezan. Urte eta erdian Mendebaldeko Sahararako ordezkari berezi berri bat izendatzeko astirik aurkitu ez duen erakundeari.
Gauzak horrela, azaroaren 8a nahitaezko seinale berri bat da memoria eta elkartasunaren egutegian. Ia mende erdi dirauen eskubide urraketen hazia erein zen hilabete batean, hain zuzen. 1975, Martxa Berdea. Urte horretako azaroaren 6an, Marokok herritar zibilak eraman zituen lurralde sahararretara lur horren gaineko subiranotasuna aldarrikatzeko. 1975, Madrilgo Akordioen sinatzea. Egun batzuk beranduago, azaroaren 14an, Espainiak, Marokok eta Mauritaniak lurraldearen kudeaketa banatu zuten, Espainiako Estatuak autonomiarik gabeko lurralde baten administrazio-potentzia gisa zuen deskolonizazio-aginduari muzin eginez.
Gogoratu nahiko ez genituen urteurrenen geroz eta zerrenda luzeagoari eman zioten hasiera bi data horiek. Baina egun horiek guztiak behin eta berriz gogoratzeko beharrean ikusten gara berariazko ahanztura batean eror ez daitezen. Oroimenak, behintzat, ez dezan bat egin saharar herriari egindako traizioen bilduma zabalarekin, eta horrela, egunen batean, duintasunaren garaipena ospatu dezagun.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]
Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]
Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]
Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]
Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]
Jada bizpahiru aste izango dira irakurri nuenetik, Maialen Akizuren zutabe batean. Aner Peritzek telebistan esandakoak zekartzan: “Bertsolaritza da gizon zis heteroekin ez harremantzera eraman nauena, bertsolaritza delako disidente egin nauena, eta, era berean,... [+]
Beldur hori bada. Badirudi Donald Trump etorri dela Washingtoneko bulego borobila luzerako okupatzera. Bigarren mandatua du, baina bere hurbileko aholkulariei, ez dela txantxetan ari berretsiz gainera, Konstituzioan zenbaki bakan batzuk aldatzeko bere xede zurruna aipatzen die,... [+]
Ansorena´tar Joseba Eneko.
Edonori orto zer den galdetuz gero, goizaldea erantzungo, D´Artagnanen mosketero laguna edo ipurtzuloa, agian. Baina orto- aurrizkiak zuzen adierazten du eta maiz erabiltzen dugu: ortodoxia, ortopedia, ortodontzia... Orduan (datorrena... [+]
“Erresilientzia poltsa”, “biziraupen eskuliburua”, “ebakuazio bizkar-zakua”: hara nolakoak entzun daitezkeen agintarien ahotan azken asteetan.
Iragan hilabeteko adierazpenen artean, Europako Batasunak herritarrei eskatu die... [+]
Ez da Aberri Eguna, Aberri Aukera da euskaldunok behar duguna. Urtean behin errepikatzen dira balizko alderdi zein talde abertzaleen deialdiak, data hauetan, Euskaldunon aberria Euskadi/Euskal Herria da aldarriaren inguruan. Egun bateko kontua izaten da, hala ere. Eta ez batera... [+]
Joan den astean topaketa polit bat izan dut, aspaldi ikusten ez nuen emakume talde batekin, eta egitearen inguruan aritu gara berbetan, teknologia eta sorkuntza espazioei lotuta.
Emakume hauetako nagusiena, jubilatzeko mugan dagoena, programatzailea da eta kodea programatzen... [+]
Hainbatetan esan izan didate arkitektoen lanaren gauzarik indartsuena dela ekoizten duguna betikotu egiten dela. Eraikinaren betikotasunak gizakiaren presentzia tenporala gainditzen duela eta geroko etorkizunean iraunkor egingo gaituela. Eta liburu batekin gertatzen ez den... [+]
Desengainu handia hartu dute euskal feminista askok jakin dutenean Chimamanda Ngozi Adichie idazleak haurdunaldia esternalizatu duela, alegia, surrogate batek ernaldu duela bere haurra, diru truke. Guztiok izan beharko genuke feminista saiakeraren egilea da Adichie, besteak... [+]
Gure hizkuntzaren aurkako beste eraso bat jasan behar izan dugu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuaren eskutik; PAI programan euskararen aurkako aldaketa bat egitera behartu gaituzte. Azken urteotan, legeak hala aginduta, D ereduko ikastetxe berriek PAI programa sartu... [+]