Bertso saio batera joango bazara, irakurri beharrekoa
Uxue Alberdik egun plazaz plaza dabiltzan hamabost bertsolari elkarrizketatu ditu: 1977an jaiotakoa da helduena, 1996an jaiotakoa gazteena. Emakume hauen testigantzak 22 puntutan irakurriko ditugu ordenatuta. 22 puntu hauek bertsolaritzan errepikatzen diren 22 patroi dira, emakumeen bertsolaritza azpiratzeko erabiltzen direnak
Liburu hau ekarpen handia iruditu zait, izena jarri dielako botere harremanetan eragiten duten aldagaiei, alegia, kartak mahai gainean jarri dituelako. Bertsozale modura, sentitu dut deskodetzeko tresna eder bat eman digula, hurrengo saiora goazenean, bertan eragiten ari diren indar anitzak ikusi ahal izateko.
Euskal herritar modura, emakume bertsolarien borroka zein puntutan dagoen ikusteko argazki bat iruditu zait. Horretarako 21.a egin zait puntu errebelatzailea, “feminista identitatea: indarra eta kuestionamendua” deiturikoa. Emakume bertsolariek zapalkuntzen kontzientzia hartua dute, bide kolektiboa egiten ari dira, eta horrek bertsolaritzan aldaketak dakartzan honetan, gizonezko hainbaten erreakzioa jasotzen ari dira, bide kolektiboa desakreditatuz eta emakume bertsolari norbanakoei abentura feministetan ez nahasteko aholkatuz.
22. puntua irakurrita pentsa liteke ez dagoela atzera bueltarik. Zapalkuntza sistemak emakume bertsolaria azpian mantendu du juxtu berari zehazki leku hori zegokiola sinetsaraziz. Orain bertsolari kontzientzia hartu dute askok, eta Ez da kasualitatea saioetan metatutako esperientziari esker, iritsi dira ondorioztatzera bertsotan “ongi” edo “gaizki” (hitz xinple horiekin aitortzen edo desakreditatzen dira bertsolariak) egiteko zein egoera zaizkion bakoitzari determinanteak. Plaza neutroa den mitoa ipurdi-bistan jartzen du. Liburu honen 22. puntua irakurtzen ari nintzela entzun dut “KLAXK!”, zerbait pitzatzen. Kristalezko sabaia ote? Gizonek azken mendeetan eraikitako bertsolaritza sistema izan al da?
Kontrako eztarritik
Egilea: Uxue Alberdi Estibaritz
Susa (Lisipe bilduma), 2019
184 orrialde
Hamaika gaiez jardun daiteke katedradun arabarrarekin. Elkarrizketa honetan batez ere Euskal Herriko autogobernua, Katalunia eta hari egindako epaiketa, eta euskal presoen gaia jorratu ditugu. Bere ustez, Espainia nabarmen ari da egiten estatu autoritario baterantz.
Agorrilaren 25, 26 eta 27an G7aren goi-mailako bilera egingo dute Biarritzen. Nazioarteko politikan aditu Asier Blasek gailurraren nondik norakoak analizatu ditu. II. Mundu Gerran sorburu izan zuen egungo kapitalismo liberalaren kontrako protestak antolatu dituzte... [+]
2001ean euskal mendizaletasunean gertaturiko tragedia batetik abiatuta, munduko gailur handienak dauden lurretako herritarren sufrimendu eta esperantza ere erakusten digu Pumori, mendiaren alaba dokumentalak, himalaismoan askotan ezkutuan geratzen den hego aurpegia.
Jantzia, berez beharrizan oinarrizkoa dena, kontsumogai bilakatu da. Erosi eta bota logikari jarraiki biratzen duen gurpil kontsumistaren parte izanik, jasangarritasun eza du ezaugarri moda eredu hegemonikoak ere. Ehungintza industriaren etengabeko hazkundea ezin daiteke ulertu... [+]
Koldo Izagirreren Mendearen umeek munduari desafio hitzaldiak ireki zuen maiatzaren 21ean Zerukotik lurrekora zikloa. 70 lagun inguru elkartu ginen Donostiako San Telmo Museoan, ARGIAren mendeurrena ospatzeko antolatutako zikloaren lehen ekitaldira. 1958 eta 1964 urteen arteko... [+]
ARGIAren ehun urteek euskarazko kazetaritzaren bizkarrezurra marrazten dute. Ez da hedabide bakarra izan, beti eduki ditu hurbileko nahiz urrutixeagoko senideak, baina mende beteko genealogia erakutsi eta frogatu dezakeen bakarra Zeruko Argiatik datorren ARGIA da. Bizkarrezur... [+]
Askekintza Donostialdeko talde antiespezistaren Gurean dokumentalak eztabaidaren erdigunean jarri du gizakiz bertzeko animalien erabilera, besten esparruan. Herritarren protestek aldaketak eragin dituzte, azken urteotan, Euskal Herriko hainbat herritan, baina bertze anitzetan,... [+]
Ingelesezko Wikipediak laburbiltzen duenez, beganismoak aldarrikatzen du uko egitea animalietatik eratorritako produktu orori, bereziki elikaduran, eta hari lotuta doa animaliak ondasuntzat erabiltzea arbuiatzen duen filosofia. Beganismoaren baitan zenbait kategoria bereiz... [+]
William Gildea Britainia Handiko Vegan Society elkarteko zuzendaritzako kideak azaltzen ditu jendeak dauzkan arrazoi ugariak begano bihurtzeko, abereen produktuak murrizte hutsetik harago joanda. Artikulu hau Why Go Vegan izenburuz argitaratu du agroekologia britainiarrean... [+]
Simon Fairlie kazetari eta nekazaria ezaguna da Britainia Handian agroekologian interesa daukaten baserritar eta kaletar askoren artean. Begano/ez-begano eztabaidan leku bat egin du bere Meat: A Benign Extravagance [Okela, kalterik gabeko gutizia bat] liburuak. Esne-behiak eta... [+]
Ordu aldaketaz idaztea eskatu diogu Mikel Aramendi analista geopolitikoari: “Egia frogatu bakarra da egungo DST sistema hau 1973ko petrolioaren krisiak abiarazi zuela. Eta geroztik, hor dagoela”, dio besteak beste.
Gehienetan ez dira turismo gidetan agertzen. Eta eskerrak. Baina kanpoko hiri batera joaten garenean bisitatzea merezi duten gauzen zerrendan, beti egon behar litzateke liburu-dendaren bat.