Gure etxetik bertan ez, baina urrutira gabe dute erlategia edo erle-establia Matteo eta Amaiur ilobek. Hango eultzeren batetik aterako zen erlesemea. Erlea edo erle-herria edo erle-mulkoa edo erle-taboa indarrean dago eultzean edo kofoinean edo erletxean edo erle-habian eta udaberriaren onenean erlama edo erlaita gazte berri baten hanketan eta hortzetan utzi hagintea eta ordura arteko erlama “zaharra” alde egiteko prestatzen da, milaka laguneko erle-tropa hartu eta beste toki bat kolonizatzera abiatzen da. “Erlama” eta “erlaita”, biak esaten zaizkio inguruko kulturetan “erregina” esaten diotenari. Hortik ote badoanari “erlesemea” esatea? Aita edo amatik, semea. Erlamari “erlegida” ere esaten zaio, egunen batean erle-herria gidatu beharko baitu, eta ondoren erlesemea.

Ahotsak.eus izugarrian, Urnietako Goiburu auzoko Legarralde baserriko Miel Arrieta Bideburuk ederki asko azaltzen du: baserrian maiorazgoa geratzen da eta gainontzeko ahizpa-anaiek nora-hara hanka egin behar dute. Ba erleak ere bai; baina erleetan ez da zaharrena geratzen, gaztea baizik eta zaharrak eultze-zuloko bidea hartu eta alde, milaka jarraitzailerekin batera.

Erlesemea esateko era asko dugu: erle-ume, erlekume, erle-tropa, erlebatza, erladi, erledi, erletze, erle-talde eta erle-pilo behinik bai. Bere burrundek lagun askoren maiatza asko aztoratu dituzten adierazle, erleak gurean izan duen alimaleko garrantziaren seinale. Garai batean erleak etxekoak ziren, etxean bizi ziren, etxepean zen erletegia eta eultzeak ganbaran, hormetan eta abarretan izaten ziren. Erlea isurialde atlantikoko ekonomian nahitaezko azienda zen, garrantzitsuena: bera gabe sagardorik ez; mendiaren ondotik nekazaritzaren mozkin kontuzkoena eta handiena. Ezaguna da: etxekoren bat hilez gero erleak jakinaren gainean jartzen dira –hiletarako-eta argizaria behar, izan ere–. Urdaia ere beharko da senideak berdintzeko, baina txerriarengana ez da horrelako kontuekin joaten. Erlearengana bai, eta soilik berarengana; “lutoa jantzi” esaten zitzaion.  

Erle batek ematen duen erlesemea etxean ez geratzea galera handia da. Erlezaina edo erlezalea maiatzeko egun bero aproposetan azti dabil. Gurean iazko erleseme bat erle-txortan biltzen-biltzen eta sasiakazia batean geratu zen. Horrelakoetan erlezainak lastozko erle-potor konikoa edo zurezko erle-zorroa erabiltzen ditu, erlesemea bertara bildu eta eultze berri batean ezartzeko. Horrelakoetan ere erleari hitz egin behar zaiola dio aipatutako Miel Arrieta Bideburuk, biltzeko potorra edo zorroa hurbildu eta esan: “Bertan, bertan…”. Saldiasko Juanketengo Mariterexak, aldiz, dio legarra boteaz “behera Maria, behera Maria…”, esaten zitzaiola. Hitz bitan.

Aurten Matteok eta Amaiurrek ez dute lanik izan, etxepera etorri da erlesemea. Etxearen eguterako horma gainean, teilatu-erlaxean bada aspaldi erlategi basa izandako toki bat eta hauei ere horixe gustatu, eultze zuloa topatu dute, arakatu eta milaka erle barrura. Hau idazten ari naizen tokian, horma gainean, hemen dabiltza aurrera eta atzera etengabeko joan-etorrian; musika eta ikuskizuna.

Inguruko landare loredunak ere gustura izango dira, honezkero jabetu dira eultze berri bat osatzeko lan handitzarra hartu duen erle pila bat dabilela. Bejondeigula!