Bertako ekilore eta koltza olioa, kalitatezkoa eta jasangarria
Hamabost bat laborariren elkarlanetik sortu zen 2006an Nouste Ekilili kooperatiba, izenak adierazten duenez, Ipar Euskal Herriaren eta Bearnoren artean –noustek, bearnesez, “gure” esan nahi du–. Pentsa litekeenaren kontrara, ez zen olioa ekoiztea hasierako bultzatzaileen ideia. “Gure abereendako proteinak kanpotik erosi beharrean, etxean bertan egiten hastea zen lehen asmoa”, azaldu du Estebe Sallato kideak. Hain zuzen, animaliei jaten emateko ideiarekin hasi ziren ekiloreak ekoizten, baina kezka bat sortu zitzaien segituan: zer egin ekililia tinkatzerakoan ateratzen zuten olioarekin?
Europako laguntza batzuei esker, olioa itsasontzietako motorren erregai gisa saltzen hasi ziren lehen urteetan. Laguntzak bukatzearekin, ordea, bide hori itxi eta beste zerbait bilatu behar izan zuten. “Miarritzeko Lurrama azokan, batek baino gehiagok galdetu zigun ea nola zen posible jendeak kontsumitu zezakeen olioa ibilgailuetarako erabiltzea”, kontatu du Sallatok. Ideia horri bueltaka, Frantziako Olio Begetal Puruen Institutuaren laguntzarekin, pertsonentzako olioa egiten hasi ziren pixkanaka. “Gaur egun, %100 pertsonek kontsumitzeko egiten dugu, eta guztia oso azkar saltzen da gainera. Laborari berriak xerkatzen ditugu orain”, dio.
Kooperatiban parte hartzeko, ekoizpenari dagozkion zenbait baldintza dituzte: transgenikorik ezin da erabili, lurrak ezin du inolako tratamendurik jaso –eritasunen bat tarteko lurrak tratatuak direnean, abereendako soilik komertzializatzen dute olio hori, inoiz ez pertsonentzat–, hezetasun aldetik ere parametro batzuk bete behar dituzte… “Nekazaritza herrikoi eta jasangarrian dihardugun ekoizleak gara kide guztiak”, diote. Baldintza horiek betetzeaz gain, kooperatibari denbora bat ere eskaini behar diete partaideek: “Olioa botilaratzen, banaketan, etiketatzen eta halakoetan parte hartzea eskatzen dugu”.
Olio industrialetatik urrun
Laborarietako baten etxaldean dute kooperatibako eraldaketa gunea, Gabadin. “Hasieran eskuz egiten genuen dena, baina orain bi makina ditugu, bata etiketak jartzeko eta bestea botilaratzeko”. Olioa egiteko prozesua eredu industrialetik erabat desberdina da: trituratzerakoan, hazia hotza dago kooperatibaren kasuan. “Eredu industrialean hazia berotu egiten dute, modu horretan olio gehiago ateratzen dutelako”. Berotzearekin, ordea, olioaren propietate ugari ere galdu egiten direla dio Sallatok. “Guk hotzean tinkatu eta hilabete eta erdi uzten dugu olioa; orduan, sortzen diren zikinak kendu, eta kito”, dio.
Azken urteetan, ekilore olioaz gain koltzarena ere egiten hasi da kooperatiba. Guztira, lau olio desberdin saltzen dituzte, batik bat Euskal Herriko eta Biarnoko dendetan, eskoletan eta ostatuetan: mota bakoitzeko bio olioa, eta konbentzionala. Salmentarekin laguntzeko langile bat dute kontratatuta. “Hasi ginenean ez genuen pentsatzen hain fite aterako zenik dena!”, amaitu du.
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]