“Erakutsi nahi dut etxalde tipi batean bizitzen ahal dela”
Gamere-Zihigan (Zuberoa) sortua, Benoit Tauzin gazteak hargintzan zeukan lanbidea utzi du Zalgizeko baserri bat bere gain hartzeko. Ardi hazkuntzan hasi da, neguan haranean mantendurik udan artaldea mendietako larretan edukitzeko. Laster euskal arrazako txerriekin ere hastekoa da.
Zihigarra sortzez, hargingoan ari izan ondotik laborantxan instalatzeko hautua egin berri duzu…
Ttipitik laket nündüzün laborantxan eta üsü lagüntzen nüan ene osaba bere etxaltean. Ene aitetamak ez zütützün laborariak ordüan beste lan bati bürüz egin nintitzün ene ikasketak oro. Bac Pro [baxo edo batxilergo profesionala] eta CAP [gaitasun profesional zertifikatu] bat egin eta hargingoan zortzi urtez ber lantegian iauntsi nizün. Geroztik amiñi bat aspetürik nündüzün hargingoan aritzea eta beti ideia hori banüan behar nüala laborantxan plantatü. 2015ean hasi nizün Izurako BPREA [etxalde baten ardura bere gain hartzea bermatzen duen agiria] formakuntza eta ürrentzean “cotisant solidaire” jarri nündüzün. Abentü huntan CDOA-n [nekazariei laguntzeko departamenduak daukan batzordearen aurrean] iraganen nüzü.
Zalgizeko Ühartia etxaldean zira...
Etxalte bat txerkatzen nizün eta Ühartiako familiak nahi zizün norbaiti ützi hebenko jabea zentü zelarik. Proposatü zeitadan etxaltearen arrahartzia,
jakitez bazela soho andana bat, arditegi bat jeisteko bekanika batekin. 25 urtentako “bail à long terme” [epe luzerako lagapen bermatua] bat badit bastimentü eta lür güzientako. Bedakako eta arditegiko tresneria erosten dit.
Orotara 16 hektara soho dira Zalgizen bena zatikatürik dira. Zihigan 4 hektara ditit eüskal xerri proiektü
batekin. Arrahartzen dütan etxaltea ez da ene familiako nurbaitena bena ez nüzü HCF bezala instalatzen Zihigan dütüdan 4 hektara horiek ene
familiakoak beitira. 93 ardi ditit, Basco-Béarnaise arrazakoak, 4 marro eta 44 bildots.
Ardiak erosi nüntuan igaran urtean bi laborarier, jente zunbaitek eman edo prezio merkean ere saldü deiztade ardi edo bildots eta batx batxa ene saldoaren muntatzen ari nüzü. Arraza hau haütatü nüan gustukoa beitüt, ardi anplea, handia eta bortüan ontsa egoiten beita, adardüna eta eznearen aldetik ere aski huna beita.
Nola ari zira lanean?
Negüa Zalgizen igaiten dit eta üdan bortüalat joaiten. Arramaiatza hatsarretik seteme erditsüalat Üthürzehetako olhan egoiten gütützü. Bildotsak agorrilaren 15an iraisten ditit. Hatsarretik nahi nüan bortüalat joan. Gaitz da bortü baten atzamaitea nun ados diren nurbaiten hartzeko bena Üthürzehetan den Etxebarreko artzainak onartü züan. Biak jiten gütutzü güre saldoarekin eta ardiak aldizkatüz zaintzen dütügü, 3 egün bakotxak. Etxaltetik aski hürrün düzü bortüa ordüan ez da joan-jina egün oroz ahal egiten eta ardiak hobeki dira nurbait badelarik segitzeko. Bedaken egitea eta
bortüko lanen üztartzea ez da betik errex. Xantza dit ene familiak lagüntzen benaü.
Negüan eznea Mauleko gaznategiari saltzen diot Ossau-Iraty sormarkan eta axüriak Axüria kooperatibari. Ez ditit orano eüskal xerririk bena Kintoa
sormarkan saldüko ditit. Hebenko arrazarekin eta sormarkan sartzea haütatü düt üdüritzen beitzaüt kalitatezko mozkinen egiteko bide huna dela, erosleek galdegiten düen laborantxa mota dela.
Duela urte zonbait kafe instalazio batetan parte hartu zinuen…
2014an, Gamere Zihigan antolatürik zen kafe instalazioan parte hartü nüan. Hargingoan ari nündüzün orano bena beti banizün laborantxan
instalatzeko ideia. Ikusi nahi nizün nula igaiten zen gazteen instalazionea eta jenteek ere zer pentsatzen züen hortaz. Ene galtoer arrapostü
zunbaiten ükeiteko okasione huna zen. Gaüaldi interesgarria izan züzün, jente amiñi batekin, aija elhestan aritzen ahal güntüzün eta iküsmolde desberdinak entzün ziren. Gaüaldi hortatik elki nintzan pentsatüz posible zela instalatzea laborari seme izan gabe ere. Ikusi nüan gazteak motibatürik zirela laborantxan instalatzeko eta ene proiektüaren gogozkatzen lagüntü zitazün.
Badü ürte bat ene instalazioa prestatzen düdala. Denbora ezarri dit ene proiektüa gogozkatzeko. Arditegia handitüko dit, lana aisatzeko eta ardi oroen sartzeko. Jeisteko bekanika ere leküz kanbiatüko dit ez beti jabeen etxe aintzinetik igaiteko. Ez da lotsatü behar proiektüaren untsa gogozkatzea hatsarretik.
Nola ikusten duzu zure etxaldea eta Xiberoko laborantxa 10 urteen buruan ?
Galto gaitza da, denborak erranen dü. Esperantxa dit halere bizitüko den etxalte bat izanen dela Ühartia. Nahi nüke ene lanaz bizitü eta erakutsi
ahal girela bizitzen etxalte ttipi batean. Gaüza bat kanbiatzekoz lizateke mozkinen transformatzea bena hori ageriko denborarekin eta lanaren arabera.
Hatsarrean, ez girelarik laborantxa mündütik elkitzen eta jiten girelarik etxalte baten hartzera ez da betik aisa ingürükoekin. Zalgizen ontsa iragan da aüzoekin, begi hunez ikusi die ene jitea eta badakit lagüntza behar badüt galtegiten ahal deietela.
Xiberuan etxalteak ari dira gütitzen ondorio hanitx badira. Üdüri zitazüt etxalteen kopürüa ttipitzen bada batx batxa karrikak hüstüko direla, eskolak
eta komertzioak zerratüko, eta herriaren bizia galdüko. Algar lagüntza haboro baliatü behar ginikezü eta tresnak algarrekin erosi. Etxalte ttipiek bazterrak xahü etxikitzen dütie bortüa baliatüz. Damügarri atzamaiten dit jente zunbaitek erretretalat heltzean ez direla pentsatzen gazte bat plantatzen ahal düela haien etxaltean. Maitiago dizüe lürrak aüzo bati ützi edo hütsik kanpoko norbaiti üztea baino. Xantza üken dit Üharteko jabeek gazte baten txerkatzeko indarra eta etxaltea bizirik etxikitzeko haütüa egin direla.
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Euskal Herriko Laborantza Ganberak hogei urte bete ditu. 2005ean sorturik, bataila anitzetatik pasa da Ainiza-Monjoloseko erakundea. Epaiketak, sustengu kanpainak edota Lurramaren sortzea, gorabehera ainitz izan ditu hogei urtez.
Kriztian Borda hautetsi ohia eta Lurzaindia elkarteko kideak sare sozialetan zabaldu duen bideo baten harira piztu da ika-mika. Arbonan laborantza lurrak "arriskuan" daudela salatu du Bordak, eta jakinarazi du Arbonako Herriko Etxeak bere kirol zelaia Baionako promotore... [+]
Txotx denboraldian eredu ekologikoan ekoiztutako Euskal Sagardoaren eskaintza izango da hainbat sagardotegitan, eta hura bistaratzeko, Jatorri Deiturak eta ENEEK-Ekolurrak kupeletan paratzeko euskarria aurkeztu dute.
Lurraren alde borrokan dabilen orok begi onez hartu du Frantziako Legebiltzarrak laborantza lurren babesteko lege-proposamenaren alde bozkatu izana. Peio Dufau diputatu abertzaleak aurkezturiko testua da, eta politikoa eta sentimentala juntaturik, hemizikloan Arbonako okupazioa,... [+]
203 diputatu alde eta hiru aurka agertu dira martxoaren 11 gauean egin bozketan. Higiezinen agentziak haserre agertu dira, eta bi salaketa aurkeztu ditu FAIN Frantziako Higiezinen Federazio Nazionalak Europako Batzordean. Bata, lege-proposamenari esker botere gehiago jasoko... [+]
Laborantzaren Orientazio Legea pasa den astean ofizialki onartu du Frantziako Parlamentuak. Ostegunean Senatutik pasa da azken aldikoz. Iazko laborarien mobilizazioen ondotik, aldarrikapenei erantzuteko xedea du lege horrek. Aldiz, ingurumenaren aldeko elkarteek azkarki salatzen... [+]
Zubiak eraiki Xiberoa eta Boliviaren artean. Badu jadanik 16 urte Boliviaren aldeko elkartea sortu zela Xiberoan. Azken urteetan, La Paz hiriko El Alto auzoko eskola bat, emazteen etxe baten sortzea, dendarien dinamikak edota tokiko irrati bat sustengatu dituzte.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Gasteizko protestak Trebiñu eta Araba elkarteek deitu dituzte, Tafallakoak Semilla y Belarra elkarteak eta Baionakoak 'Pirinio mendikateko laborariek’. Denek salatu dute Mercosur merkataritza akordioaren ondoriozko konpetentzia, eta erregaien zerga gehiegizkoak.
Otsailaren 6 honetan zenbatu dituzte departamenduko laborantza ganberarako bozak. Biarnoa eta Ipar Euskal Herria biltzen dituen departamenduan lehen indarra izaten segitzen du agroindustriaren sustatzailea den FDSEAk baina indarra galdu du: %54tik %46ra pasa da.
Gaur egun, Gazan su-etena dago, eta ez dakigu noiz arte iraungo duen; bitartean, sarraskiak, anexioek, kolonizazioak eta era guztietako giza eskubideen urraketek bere horretan diraute gainerako lurralde okupatuetan. Jarraian irakurriko dituzunak ez dira kasu isolatuak,... [+]
Datorren astean Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeak ospatuko dira Ipar Euskal Herrian. Frantzia mailako FDSEA eta CR sindikatuez gain, ELB Euskal Herriko Laborarien Batasuna aurkezten da, "euskal laborarien defentsa" bermatzeko.
Euskal Herriko Laborantza Ganbera elkartearen hogei urteak ospatu zituzten asteburuan Ainhize-Monjolosen. 2005eko urtarrilaren 15 hartan sortu zuten Lapurdi, Baxenabarre eta Zuberoako laborantzaren garapena –hori bai, iraunkorra eta herrikoia izan nahi duena–... [+]