Gamere-Zihigan (Zuberoa) sortua, Benoit Tauzin gazteak hargintzan zeukan lanbidea utzi du Zalgizeko baserri bat bere gain hartzeko. Ardi hazkuntzan hasi da, neguan haranean mantendurik udan artaldea mendietako larretan edukitzeko. Laster euskal arrazako txerriekin ere hastekoa da.
Zihigarra sortzez, hargingoan ari izan ondotik laborantxan instalatzeko hautua egin berri duzu…
Ttipitik laket nündüzün laborantxan eta üsü lagüntzen nüan ene osaba bere etxaltean. Ene aitetamak ez zütützün laborariak ordüan beste lan bati bürüz egin nintitzün ene ikasketak oro. Bac Pro [baxo edo batxilergo profesionala] eta CAP [gaitasun profesional zertifikatu] bat egin eta hargingoan zortzi urtez ber lantegian iauntsi nizün. Geroztik amiñi bat aspetürik nündüzün hargingoan aritzea eta beti ideia hori banüan behar nüala laborantxan plantatü. 2015ean hasi nizün Izurako BPREA [etxalde baten ardura bere gain hartzea bermatzen duen agiria] formakuntza eta ürrentzean “cotisant solidaire” jarri nündüzün. Abentü huntan CDOA-n [nekazariei laguntzeko departamenduak daukan batzordearen aurrean] iraganen nüzü.
Zalgizeko Ühartia etxaldean zira...
Etxalte bat txerkatzen nizün eta Ühartiako familiak nahi zizün norbaiti ützi hebenko jabea zentü zelarik. Proposatü zeitadan etxaltearen arrahartzia,
jakitez bazela soho andana bat, arditegi bat jeisteko bekanika batekin. 25 urtentako “bail à long terme” [epe luzerako lagapen bermatua] bat badit bastimentü eta lür güzientako. Bedakako eta arditegiko tresneria erosten dit.
Orotara 16 hektara soho dira Zalgizen bena zatikatürik dira. Zihigan 4 hektara ditit eüskal xerri proiektü
batekin. Arrahartzen dütan etxaltea ez da ene familiako nurbaitena bena ez nüzü HCF bezala instalatzen Zihigan dütüdan 4 hektara horiek ene
familiakoak beitira. 93 ardi ditit, Basco-Béarnaise arrazakoak, 4 marro eta 44 bildots.
Ardiak erosi nüntuan igaran urtean bi laborarier, jente zunbaitek eman edo prezio merkean ere saldü deiztade ardi edo bildots eta batx batxa ene saldoaren muntatzen ari nüzü. Arraza hau haütatü nüan gustukoa beitüt, ardi anplea, handia eta bortüan ontsa egoiten beita, adardüna eta eznearen aldetik ere aski huna beita.
Nola ari zira lanean?
Negüa Zalgizen igaiten dit eta üdan bortüalat joaiten. Arramaiatza hatsarretik seteme erditsüalat Üthürzehetako olhan egoiten gütützü. Bildotsak agorrilaren 15an iraisten ditit. Hatsarretik nahi nüan bortüalat joan. Gaitz da bortü baten atzamaitea nun ados diren nurbaiten hartzeko bena Üthürzehetan den Etxebarreko artzainak onartü züan. Biak jiten gütutzü güre saldoarekin eta ardiak aldizkatüz zaintzen dütügü, 3 egün bakotxak. Etxaltetik aski hürrün düzü bortüa ordüan ez da joan-jina egün oroz ahal egiten eta ardiak hobeki dira nurbait badelarik segitzeko. Bedaken egitea eta
bortüko lanen üztartzea ez da betik errex. Xantza dit ene familiak lagüntzen benaü.
Negüan eznea Mauleko gaznategiari saltzen diot Ossau-Iraty sormarkan eta axüriak Axüria kooperatibari. Ez ditit orano eüskal xerririk bena Kintoa
sormarkan saldüko ditit. Hebenko arrazarekin eta sormarkan sartzea haütatü düt üdüritzen beitzaüt kalitatezko mozkinen egiteko bide huna dela, erosleek galdegiten düen laborantxa mota dela.
Duela urte zonbait kafe instalazio batetan parte hartu zinuen…
2014an, Gamere Zihigan antolatürik zen kafe instalazioan parte hartü nüan. Hargingoan ari nündüzün orano bena beti banizün laborantxan
instalatzeko ideia. Ikusi nahi nizün nula igaiten zen gazteen instalazionea eta jenteek ere zer pentsatzen züen hortaz. Ene galtoer arrapostü
zunbaiten ükeiteko okasione huna zen. Gaüaldi interesgarria izan züzün, jente amiñi batekin, aija elhestan aritzen ahal güntüzün eta iküsmolde desberdinak entzün ziren. Gaüaldi hortatik elki nintzan pentsatüz posible zela instalatzea laborari seme izan gabe ere. Ikusi nüan gazteak motibatürik zirela laborantxan instalatzeko eta ene proiektüaren gogozkatzen lagüntü zitazün.
Badü ürte bat ene instalazioa prestatzen düdala. Denbora ezarri dit ene proiektüa gogozkatzeko. Arditegia handitüko dit, lana aisatzeko eta ardi oroen sartzeko. Jeisteko bekanika ere leküz kanbiatüko dit ez beti jabeen etxe aintzinetik igaiteko. Ez da lotsatü behar proiektüaren untsa gogozkatzea hatsarretik.
Nola ikusten duzu zure etxaldea eta Xiberoko laborantxa 10 urteen buruan ?
Galto gaitza da, denborak erranen dü. Esperantxa dit halere bizitüko den etxalte bat izanen dela Ühartia. Nahi nüke ene lanaz bizitü eta erakutsi
ahal girela bizitzen etxalte ttipi batean. Gaüza bat kanbiatzekoz lizateke mozkinen transformatzea bena hori ageriko denborarekin eta lanaren arabera.
Hatsarrean, ez girelarik laborantxa mündütik elkitzen eta jiten girelarik etxalte baten hartzera ez da betik aisa ingürükoekin. Zalgizen ontsa iragan da aüzoekin, begi hunez ikusi die ene jitea eta badakit lagüntza behar badüt galtegiten ahal deietela.
Xiberuan etxalteak ari dira gütitzen ondorio hanitx badira. Üdüri zitazüt etxalteen kopürüa ttipitzen bada batx batxa karrikak hüstüko direla, eskolak
eta komertzioak zerratüko, eta herriaren bizia galdüko. Algar lagüntza haboro baliatü behar ginikezü eta tresnak algarrekin erosi. Etxalte ttipiek bazterrak xahü etxikitzen dütie bortüa baliatüz. Damügarri atzamaiten dit jente zunbaitek erretretalat heltzean ez direla pentsatzen gazte bat plantatzen ahal düela haien etxaltean. Maitiago dizüe lürrak aüzo bati ützi edo hütsik kanpoko norbaiti üztea baino. Xantza üken dit Üharteko jabeek gazte baten txerkatzeko indarra eta etxaltea bizirik etxikitzeko haütüa egin direla.
Munduko klima gogorrenetakoa du Balutxistanek: basamortuko klimaren muturreko bero eta lehorteak, eta Arabiako itsasotik ekarritako montzoiaren eurite irregularrak, urte batzuetan eskasak eta bertzeetan uholdeak eragiteko modukoak. Hala eta guztiz ere, bertan laborantza badago,... [+]
Ez da ezusteko handirik izan Europako hauteskundeetan, eskuin muturrak gora egin duen bitartean, berdeek orain arteko emaitzarik txarrenetakoak izan dituzte. Zentzu horretan, geroz eta gehiago nabarituko dugu trantsizio ekosozialari lotutako erabakietan ebidentzia zientifikoek... [+]
Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa... [+]
Bost hilabete bete dira otsailaren 6an traktoreen mobilizazioak hasi zirenetik. Mirene Begiristainek eta Isabel Alvarezek ekofeminismoaren betaurrekoak jantzita aztertu dituzte mobilizazio hauek eta fokutik kanpo geratu diren laborariak eta aldarrikapenak ekarri dituzte lehen... [+]
Sarako Nicolas Chretien dago Hiru Xilo baratzegintza proiektuaren atzean. Urtarrilean hasi zen baratzea lantzen, eta martxoaren hasieran ekin zion ekoitzitako produktuak merkaturatzeari. “Banuen formazioa baratzegintzan, baina orain arte honekin zerikusirik ez zuten... [+]
Esnatze horretan hainbat kausa elkartzen dira, eta lurraldean sakabanatuta dauden herrien erresistentzia-ahalmenak bete-betean erantzuten die. Joan den larunbatean, aldarrikapen horien inguruan manifestazio jendetsua egin zen Gasteizen. Kalean frogatu zen berriro posible dela... [+]
Euskal Herriko Laborantza Ganbarako koordinatzailea mintzatu da Egonarria saioan. Laborantzako eredu talkaz hitz egitean eta traktoreak kalera atera direnean, beti aipatzen da ditxosozko erderazko "PAC"-a, hau da, Europako Nekazaritza Politika Bateratua. Europako... [+]
Kanboko Marieniako higiezin proiektuaren kontra bildu dira elkarte eta herritarrak larunbat honetan. Larunbatean, mahai inguru eta tailerren bidez herritarrak sentsibilizatu nahi izan dituzte Bouygues Immobilier agentziaren proiektuaren desmasiez.
Konturatu orduko apirila joan da, bere intentsitate eta kolore guztiekin. Egun beroak, epelak eta hotzak utzi dizkigu. Ostadarra eta izotza. Euri jasak eta bero sapa. Jaio berri diren arkume apurrak belardian dabiltzan bitartean, labanak eten egin du bizitza eman duten hiru... [+]
"Isiltasuna oztopo eta elkartasuna lagun, egungo mundu gordina" kontatzeko erronkari lotu da Axut! antzerki konpainia.
Frantsesenia lizeoa, 70 urtez Ipar Euskal Herria barnealdeko laborarien formatzen.
Europako Batzordeak landutako Nekazaritza Politika Bateratuaren "sinplifikazioaren" alde bozkatu dute eurodiputatuek. 425ek egin dute alde, 130ek aurka eta beste 33 abstenitu dira.
Apirilaren 13an egitarau indartsua prestatu dute Berangoko Otxantegi Herri Lurra proiektuaren II. urteurrena ospatzeko. Apirilaren 18an, aldiz, bigarren desalojo saiakeraren mehatxua izango dute gainean eta herritarrei dei egin diete proiektua defendatzera joateko. Kideetako... [+]
Hamar urte baino gehiago daramatza martxan Arabako Nekazariak Eskolan proiektuak, Hazi fundazioak zenbait ekoizlerekin elkarlanean bultzatzen duena. Haur eta gaztetxoak nekazal mundutik geroz eta deskonektatuago bizi diren garaiotan, inoiz baino beharrezkoagoa da elkar... [+]