“Erakutsi nahi dut etxalde tipi batean bizitzen ahal dela”
Gamere-Zihigan (Zuberoa) sortua, Benoit Tauzin gazteak hargintzan zeukan lanbidea utzi du Zalgizeko baserri bat bere gain hartzeko. Ardi hazkuntzan hasi da, neguan haranean mantendurik udan artaldea mendietako larretan edukitzeko. Laster euskal arrazako txerriekin ere hastekoa da.
Zihigarra sortzez, hargingoan ari izan ondotik laborantxan instalatzeko hautua egin berri duzu…
Ttipitik laket nündüzün laborantxan eta üsü lagüntzen nüan ene osaba bere etxaltean. Ene aitetamak ez zütützün laborariak ordüan beste lan bati bürüz egin nintitzün ene ikasketak oro. Bac Pro [baxo edo batxilergo profesionala] eta CAP [gaitasun profesional zertifikatu] bat egin eta hargingoan zortzi urtez ber lantegian iauntsi nizün. Geroztik amiñi bat aspetürik nündüzün hargingoan aritzea eta beti ideia hori banüan behar nüala laborantxan plantatü. 2015ean hasi nizün Izurako BPREA [etxalde baten ardura bere gain hartzea bermatzen duen agiria] formakuntza eta ürrentzean “cotisant solidaire” jarri nündüzün. Abentü huntan CDOA-n [nekazariei laguntzeko departamenduak daukan batzordearen aurrean] iraganen nüzü.
Zalgizeko Ühartia etxaldean zira...
Etxalte bat txerkatzen nizün eta Ühartiako familiak nahi zizün norbaiti ützi hebenko jabea zentü zelarik. Proposatü zeitadan etxaltearen arrahartzia,
jakitez bazela soho andana bat, arditegi bat jeisteko bekanika batekin. 25 urtentako “bail à long terme” [epe luzerako lagapen bermatua] bat badit bastimentü eta lür güzientako. Bedakako eta arditegiko tresneria erosten dit.
Orotara 16 hektara soho dira Zalgizen bena zatikatürik dira. Zihigan 4 hektara ditit eüskal xerri proiektü
batekin. Arrahartzen dütan etxaltea ez da ene familiako nurbaitena bena ez nüzü HCF bezala instalatzen Zihigan dütüdan 4 hektara horiek ene
familiakoak beitira. 93 ardi ditit, Basco-Béarnaise arrazakoak, 4 marro eta 44 bildots.
Ardiak erosi nüntuan igaran urtean bi laborarier, jente zunbaitek eman edo prezio merkean ere saldü deiztade ardi edo bildots eta batx batxa ene saldoaren muntatzen ari nüzü. Arraza hau haütatü nüan gustukoa beitüt, ardi anplea, handia eta bortüan ontsa egoiten beita, adardüna eta eznearen aldetik ere aski huna beita.
Nola ari zira lanean?
Negüa Zalgizen igaiten dit eta üdan bortüalat joaiten. Arramaiatza hatsarretik seteme erditsüalat Üthürzehetako olhan egoiten gütützü. Bildotsak agorrilaren 15an iraisten ditit. Hatsarretik nahi nüan bortüalat joan. Gaitz da bortü baten atzamaitea nun ados diren nurbaiten hartzeko bena Üthürzehetan den Etxebarreko artzainak onartü züan. Biak jiten gütutzü güre saldoarekin eta ardiak aldizkatüz zaintzen dütügü, 3 egün bakotxak. Etxaltetik aski hürrün düzü bortüa ordüan ez da joan-jina egün oroz ahal egiten eta ardiak hobeki dira nurbait badelarik segitzeko. Bedaken egitea eta
bortüko lanen üztartzea ez da betik errex. Xantza dit ene familiak lagüntzen benaü.
Negüan eznea Mauleko gaznategiari saltzen diot Ossau-Iraty sormarkan eta axüriak Axüria kooperatibari. Ez ditit orano eüskal xerririk bena Kintoa
sormarkan saldüko ditit. Hebenko arrazarekin eta sormarkan sartzea haütatü düt üdüritzen beitzaüt kalitatezko mozkinen egiteko bide huna dela, erosleek galdegiten düen laborantxa mota dela.
Duela urte zonbait kafe instalazio batetan parte hartu zinuen…
2014an, Gamere Zihigan antolatürik zen kafe instalazioan parte hartü nüan. Hargingoan ari nündüzün orano bena beti banizün laborantxan
instalatzeko ideia. Ikusi nahi nizün nula igaiten zen gazteen instalazionea eta jenteek ere zer pentsatzen züen hortaz. Ene galtoer arrapostü
zunbaiten ükeiteko okasione huna zen. Gaüaldi interesgarria izan züzün, jente amiñi batekin, aija elhestan aritzen ahal güntüzün eta iküsmolde desberdinak entzün ziren. Gaüaldi hortatik elki nintzan pentsatüz posible zela instalatzea laborari seme izan gabe ere. Ikusi nüan gazteak motibatürik zirela laborantxan instalatzeko eta ene proiektüaren gogozkatzen lagüntü zitazün.
Badü ürte bat ene instalazioa prestatzen düdala. Denbora ezarri dit ene proiektüa gogozkatzeko. Arditegia handitüko dit, lana aisatzeko eta ardi oroen sartzeko. Jeisteko bekanika ere leküz kanbiatüko dit ez beti jabeen etxe aintzinetik igaiteko. Ez da lotsatü behar proiektüaren untsa gogozkatzea hatsarretik.
Nola ikusten duzu zure etxaldea eta Xiberoko laborantxa 10 urteen buruan ?
Galto gaitza da, denborak erranen dü. Esperantxa dit halere bizitüko den etxalte bat izanen dela Ühartia. Nahi nüke ene lanaz bizitü eta erakutsi
ahal girela bizitzen etxalte ttipi batean. Gaüza bat kanbiatzekoz lizateke mozkinen transformatzea bena hori ageriko denborarekin eta lanaren arabera.
Hatsarrean, ez girelarik laborantxa mündütik elkitzen eta jiten girelarik etxalte baten hartzera ez da betik aisa ingürükoekin. Zalgizen ontsa iragan da aüzoekin, begi hunez ikusi die ene jitea eta badakit lagüntza behar badüt galtegiten ahal deietela.
Xiberuan etxalteak ari dira gütitzen ondorio hanitx badira. Üdüri zitazüt etxalteen kopürüa ttipitzen bada batx batxa karrikak hüstüko direla, eskolak
eta komertzioak zerratüko, eta herriaren bizia galdüko. Algar lagüntza haboro baliatü behar ginikezü eta tresnak algarrekin erosi. Etxalte ttipiek bazterrak xahü etxikitzen dütie bortüa baliatüz. Damügarri atzamaiten dit jente zunbaitek erretretalat heltzean ez direla pentsatzen gazte bat plantatzen ahal düela haien etxaltean. Maitiago dizüe lürrak aüzo bati ützi edo hütsik kanpoko norbaiti üztea baino. Xantza üken dit Üharteko jabeek gazte baten txerkatzeko indarra eta etxaltea bizirik etxikitzeko haütüa egin direla.
Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
Kanboko bi hautetsi nagusiak (auzapeza eta lehen axuanta) errabiatuak dira. Hiru herritarren kontra plainta ekarri dute, Marieneako pentzearen alde protestatzeagatik. Bigarren aldia da enetzat, goizeko 06:00etan, ohetik ateratzen gaituztela (bizilagunarekin), hamar bat... [+]
Emakume bat ikusi zuen Xabier Arriagak Gernikako kafetegi batean kafesnea esne gaingabetuarekin eta gurinezko opil batekin hartzen. Orduan konturatu zen nolako kontraesanetara ohitu nahi gaituen sistema kapitalistak.
EAEko ekoizpen ekologikoaren kontseilua da ENEEK-Ekolurra, eta zertifikazioaz gain, eredu ekologikoaren aldeko sustapen lana ere egiten du elkarteak. “Gaur egun, argi ikusten dugu etorkizuneko eredua dela ekoizpen ekologikoa, eta badagoela honi buruzko informazioa emateko... [+]
Apirilean Kanboko Herriko Etxean sartu eta han egindako protestekin lotuta hiru lapurtar atxilotu ditu asteazkenean Frantziako Poliziak. Aske geratu badira ere, otsailean epaituko dituzte. Herriko Etxearen babesarekin, Bouygues enpresak duen etxebizitza eraikuntza... [+]
Filipe Laskarai eta Benjamin Charron atxilotu dituzte jendarmeek asteazken goizean, apirilean Kanboko Herriko Etxean sartu eta han egindako protestekin lotuta. Marieniako lurrekin ez espekulatzea eskatu zuten laborari eta ekintzaileek ekintza hartan.
Ekolurrak irailaren 23a, Europar Batasuneko Nekazaritza Ekologikoaren Eguna, aprobetxatu du tresna berria aurkezteko. Elikagai ekologikoak kontsumitzeko erraztasunak eman nahi dizkie herritarrei, Sareko bilatzailearekin: Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako ekoizle ekologikoen 269... [+]
Hemen gatoz, atzera ere, hausnarra berritzera. Edo behintzat saiatzera. Edo horrekin amestera. Ez dakit, ordea, berritik zer izango dugun; izan ere, antza, munduak lehengo lepotik burua jarraitzen du. Barkatu okerra: gizakiok jarraitzen dugu lehengo lepotik.
Plastikoan bilduta saltzen dizkigute zuritutako sagarra, mandarina, ahuakatea eta abar. Eta ez gaitu lotsagorritzen.
Ameriketako Estatu Batuen ipar ekialdean azken urteotan maila handiko fenomeno batek eragin garrantzitsua izan du osasun publikoan, eta basa animalien osasunaren garrantzia oroitarazten du. Argitaratu berri den ikerketa baten arabera, gertaera hori eta sortu dituen ondorioak... [+]
Haziak nola egin azaltzen duen jakintza praktikoa eta hazietan datzan ikuspegi politikoa. Biak uztartu dituzte Haziak liburuan Miguel Arribas Kelo-k eta Marc Badal-ek. Hamaika auzi baitaude jokoan hazi bakoitzean: biodibertsitatea vs estandarizazioa, autonomia vs menpekotasun... [+]
Hitzordua Noaingo Zentzumenen Parkean izango da. Herritarrak eta ekoizleak elikagai ekologikoen inguruan biltzeko Nafarroako topagune handiena da azoka. Bederatzigarren edizioa da aurtengoa eta laugarren urtez jarraian Noaingo Zentzumenen Parkean egingo da.
Munduko klima gogorrenetakoa du Balutxistanek: basamortuko klimaren muturreko bero eta lehorteak, eta Arabiako itsasotik ekarritako montzoiaren eurite irregularrak, urte batzuetan eskasak eta bertzeetan uholdeak eragiteko modukoak. Hala eta guztiz ere, bertan laborantza badago,... [+]
Ez da ezusteko handirik izan Europako hauteskundeetan, eskuin muturrak gora egin duen bitartean, berdeek orain arteko emaitzarik txarrenetakoak izan dituzte. Zentzu horretan, geroz eta gehiago nabarituko dugu trantsizio ekosozialari lotutako erabakietan ebidentzia zientifikoek... [+]