Herriz herri eta etxez etxe adinekoen bizipenak jaso eta garai batean etxeko txikienen belarriak gozatzen zituzten kantu, kontu, jolas eta ipuinen bilduma osatu dute interneten. "Talo, talo txin", "Katu mixi marrau", "Senda, senda mina" eta beste hamaika kontu jasotzen ditu Xaldun Kortin, Jolastu gurekin! egitasmoak, 0-6 urte arteko haurrekin aritzeko pentsatuak.
“Mendez mende eta ahoz aho etxeetako sukaldeetan transmititu den ondare hori guztion esku jartzea du helburu ekimen honek”, dio Nafarroako Hezkuntza Departamentuak martxan jarri duen webguneak. Testu, audio eta bideo bidez, kantu ugari aurki daitezke bertan, eskuekin eta hatzekin jolasteko, mina arintzeko, lokartzeko, taldean jolasteko…
“Xingulu-mangu, gure haurra nongo?”
“Txoriak pio, pio, pio! Errotak kan, kan, kan!” diote Leitzan, eta esan bitartean hatzekin nola egin behar den ere azaltzen dute bideoan; beste hau jaso dute Igantzin: “Talo, talo txin! Hator etxera Martin, ogi puska handi batekin. Taloa zegok adarrean, bere aulki nabarrean. Pirri, porru ta purru, pirrip eta purrun, hire bizkarrean!”; Goizuetan berriz, “Katu mixi marrau! Laratzean goiti, bere bost umeak ondotik, seigarrena sabelean, ogi pixka bat magalean. Marrau, marrau, marrau!”; Etxarri Aranatzen, “Euria, euria! Artzaiaren txapela, gorria! Elurra, elurra! Artzaiaren txapela, makurra!”; umeak lokartzeko Berroetan entzuna: “Momoloxtina momollo, otsoak jan du artzaina, otsokumeak bildotsa. Ai, nire bihotza!”; eta mina arintzeko beste hau Lekarozen: “Senda, senda mina, ostatuko astoaren putx-urrina, Lartxeko oilo beltxaren txirina, joan da Maddiren mina!”; trostan ibiltzeko, Otsagabian: “Tro, tro, tro, mandoko! Bihar Irunerako, etzi Zangozarako, handik zer etorriko? Panelu bat buruko, eraztun bat eriko!”; hankekin jolasteko, Auzan entzuna: “Xingulu-mangu, gure haurra nongo? Ona bada, etxerako, gaiztoa bada, kanporako. Turrut, turrut! Amarendako!”… Luzea da zerrenda.
Kantu sorta oparoaz gain, webgunean bildu dituzte antzezlan bat, haur hizkerari lotutako hiztegitxoa eta hainbat ipuin (Asto zaharra mukizu, Sanson eta Erroldan, Tartaro, Patxiku eta ilargia, Otsoa, hartza, basurdea eta artzaina…).
Egitasmoan parte hartu dute Euskokultur Fundazioak, Bortzirietako Euskara Mankomunitateak eta Labrit Ondareak. Eta beraien hitzak berreskuratuz, “katea ez dadila eten, egungo eta etorkizuneko umeek ere deskubri eta goza ditzaten hitzaren poza eta magia”.
Irati Aizpurua Alquezar abokatuak zuhurtziaz erantzun ditu ARGIAren galderak, eta testuinguru juridikoa eman digu, Debako udal liburutegian gertatzen denaren inguruan. Elkarrizketa zabal batean berriki kontatu dugunez, 2 urtera arteko haurrek galarazita dute Debako haur... [+]
Pippi Kaltzaluzeren istorioak lehenengoz kaleratu zirenetik 80 urte bete direla-eta, leku berezia eskaini diote Boloniako Nazioarteko Haur eta Gazte Liburu Azokan. Azkarra, independentea, errebeldea, lotsagabea, menderakaitza, apur bat basatia, sormen handikoa, ausarta eta... [+]
Haurtzaroaren amaiera eleberri distopikoa idatzi zuen Arthur Clarkek, 1953. urtean: jolasteari utzi dion gizarte baten deskribapena. Eta ez al da bereziki haurtzaroa jolasteko garaia? Jolasteko, harritzeko, ikusmiratzeko eta galdera biziak egiteko unea. Ulertzeko tartea zabalik... [+]
2 urtera arteko haurrek galarazita dute Debako haur liburutegian egotea, eta 2-6 urtekoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute egon. Hogei urtez horrela funtzionatu duen ageriko diskriminazioa buka dadila eskatzeko ama talde bat elkartu denean, ezetz erantzun die udal gobernuak... [+]
Eskolaz kanpoko jardueren eskaintza zabala egiten duten ikastetxeen aldean, beste askok ez du horretarako aukerarik; eta eskola bereko ikasleen artean ere, denek ezin dute ekintzetan parte hartu, baliabide ekonomikoek baldintzatuta. Esku hartzeko dei egin diete instituzioei:... [+]
Miopia gero eta gehiago eta gero eta lehenago ari da garatzen, eta horren arriskua da dioptriak gehitzen joatea eta helduaroan begiari lotutako hainbat gaitz izateko aukerak dezente handitzea. “Eguzki-argia jasotzea inportantea da, eta denbora asko ez igarotzea oso gertu... [+]
6 urtez azpiko haurrek egunean ordubetez baino ezin dute egon Debako liburutegian. Udal gobernuak argudiatu du "liburutegian erabilgarri dagoen espazioa mugatua" dela, baina ez du argitu espazio mugatu horregatik ezartzen dituzten ordu murrizketak zergatik aplikatzen... [+]
Kirol klub batean aritu nahi duen haurrak ez duela zertan Eskola Kirola egin dioen epaiari helegitea jarriko dio orain Gipuzkoako Diputazioak. Umeak nahi duen kirola aukeratzeko askatasuna batetik, helburu hezitzaile eta integratzaileak bultzatzen dituen eredua bestetik,... [+]
"Nola sustatu haurren parte-hartzea ekintza komunitarioen bitartez" ikastaroa emango du otsailean Iruñean Naiara Martin Gomezek (Elgoibar, 1982). Pedagogian graduatua da eta Atxutxiamaika Saileko arduraduna. Izen-ematea irekita dago UEUren webgunean. Ikastaroaz... [+]
Urtezahar gauean petardo, bengala, traka, suziri eta bestelako gailu piroteknikoekin jolasean arituko dira asko eta asko aurten ere, horietako ez gutxi adin txikikoak. Eta errepikatuko dira istripuak, suhiltzaileen esku-hartzeak, eta burrunba gordin sufritzen duten ume, adineko... [+]
16 urtez azpikoek laster ezingo dute sare sozialik erabili Australian, eta antzeko neurriak ezarri nahi dituzte Espainiako eta Frantziako gobernuek ere. Neurriaren eraginkortasunaz, sare sozialetako eduki eta dinamikez, pribatutasunaz eta plataforma handiek honetan guztian duten... [+]
Seme-alabari lehenengo abizena amarena jartzea baimentzen du legeak Hego Euskal Herrian, duela urte batzuetatik, baina sozialki oraindik urrun dago parekidetasuna. Tradizio patriarkalak, inertziak, aitak (eta haren familiak) gaizki hartzeak, baita ofentsatzat ere… pisua... [+]
"Erraldoiei buruzko ipuina nahi dugu, haur txiki nahiz koskortuagoentzat". ARGIAk enkargua egin zien etxekoak ditugun Gorka Bereziartua kazetariari eta Adur Larrea ilustratzaileari. Emaitza: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira. "Gauza berriak probatzeko... [+]
Alzheimerraren inguruan haurrekin naturaltasunez hitz egitea du helburu ‘Arrain bat bezala’ antzezlanak. “Zenbat eta lehenago landu orduan eta gutxiago estigmatizatzen da”, nabarmendu du Ana Maestrojuán zuzendariak.
