Arropa erosten jarraitzen badugu ere, badakigu ehungintza enpresa handiak dialektikaz baliatzen direla jendearen erosteko beharra pizteko. Azpijoko ugari erabiltzen dituzte, beherapenetan bereziki. Ohikoa da hogei pertxako esekitoki batean alkandora bakar bat erdi prezioan egotea eta dendako atarian “Alkandorak %50eko deskontuan!” jartzea letra larrietan. Ez dabiltza gezurrak esaten, baina alkandora bakar horrek kostata emango dio komertzio osoaren idiosinkrasia aldatzeko zilegitasuna.
Horretan guztian pentsatzen hasi nintzen Avatar 2 pelikula ikusi eta gero. Merkataritza-gune handi batean ikusi bainuen filma (3D formatu hipertrofikoan) eta parkingera bidean erakusleiho askotan ikusi ahal izan nituen arropa-dendetan beherapenak.
Zinemara joan baino lehen Avatar 2 pelikula feminista zela irakurri nuen aldizkari batean. James Cameronen hitzetan “emakume haurdun bat gerrara joaten ikusi daitekeelako”, eta arrazoia zeukan puntu horretan, egia da emakumezko Na’vi batek borroka egiten duela haurdun dagoen bitartean, baina, eszena hori kenduta, Pandorako emakumezkoek bestelako portaerak erakusten dituzte, gure planetan aspaldi enkistatuta daudenak: emakumeen arteko borroka, emozioen adierazpena eta genero rol konkretu batzuen inposaketa jasatea, besteak beste.
Pelikulan, basoko Na’vi familia batek bere herritik alde egin behar du, militar batzuek aita akabatu nahi dutelako. Laguntza eske doaz Pandoran zehar eta arrezifean bizi diren beste Na’vitar batzuengana jotzen dute. Arrezifeko Na’vitarren erregina, haurdun dagoen eta gerora gerrara doan emakume hura, berehala laguntza eske doazen basoko Na’vien kontra jartzen da eta ez ditu bere etxean onartu nahi. Erregeak erregutu egiten dio, baina berak ezetz. Jarrera horrek basoko Na´vi erregina sutan jartzen du eta bi emakumezko horien artean gorroto begirada jolas bat egoten da haien senarrak bakea jartzen saiatzen diren bitartean.
Avatar 2, neurri handi batean, biolentzia-sinbolikoaren hedapenaren adibide garbia da, holako mezuak milioika pertsonak jasoko baitituzte
Gizonezkoek, aldera, neurriz jokatzen dute eta helburuak argi dituzte. Oztopoen gainetik norabidea dakitenak pertsonaia maskulinoak dira, azken batean, filmaren trama guztia mugitzen dute. Protagonistak, basoko Na’vien erregeak, bere familiaren arazoak amaitzeko plana dauka buruan, eta ezbeharrak suertatu ahala bere emazteak behin eta berriro galdetzen dio hurrengo pausoa zein den.
Filmaren bigarren partean basoko Na’vitar bikote protagonistaren seme-alaben nondik-norakoak ere aurkezten zaizkigu. Nerabezaroan daude eta haien nortasuna eraikitzen saiatzen ematen dute pelikula osoa. Gidoiak basoko mutiko Na’vi gaztean jartzen du fokoa, nola bere aitaren eta bere herriaren gutxiespena sufritzen duen eta horri guztiari nola aurre egiten dion. Prozesu horretan, arrezifeko Na’vi gazteekin borrokatzen da, armak erabiltzen ditu eta arrisku-portaerak ditu; esaterako, arrezifetik landa beste mutikoekin ehizara joatea. Bere arreba, bitartean, bigarren plano batean geratzen da, espiritualtasuna garatzen, naturarekin kontaktua bilatzen, isilik eta bakarrik.
Horrelako genero-estereotipoez zipriztinduta dago Avatar 2 pelikula, baina badago bat trama osoa egituratzen duena. Bada esaldi bat, protagonistak dioena bai hasieran bai amaieran, filmaren gertakari guztien abiarazlea dena: “Aita batek bere familia babesten du, horrek ematen dio zentzua”.
Avatar 2, neurri handi batean, biolentzia-sinbolikoaren hedapenaren adibide garbia da, holako mezuak milioika pertsonak jasoko baitituzte. Biolentzia sinbolikoa, nolabait esateko, sistema dominante batek sortzen duen errealitatea da, non baliabide anitzak erabiliz (ekoizpen kulturala, adibidez) gizartearen sektore bakoitzari balio, betebehar, eskubide eta izateko forma konkretu batzuk ezartzen dizkion, zapalduta jarraitu dezaten baina haiek nabaritu gabe. Hau da, pelikula guztietan, liburu guztietan, serie guztietan emakumezkoek portaera konkretu batzuk erakustea, “normalitate” bat sortuta.
Ideia horiei guztiei bueltak ematen beherapenetan zeuden dendak atzean utzi eta kotxera abiatu nintzen. Atea ixtean 3Dn disfrutatutako paisaia, soinu eta kolore lisergikoen efektua pasatu zitzaidan eta, bat-batean, Gatopardo eleberriarekin gogoratu nintzen eta irakurritako esaldi bat iltzatu zitzaidan: Se vogliamo che tutto rimanga come è, bisogna che tutto cambi, “dena aldatu behar da gauzak diren moduan mantendu nahi baditugu”.
Ezin izan dut, geroztik, esaldia burutik atera.
Endika Biota Piñeiro
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Badira bi aste beste behin makroproiektuei kaleetan oposizio argi bat erakutsi geniela. Milaka eta milaka pertsona atera ginen kalera dinamika suntsitzaile honek amaitu behar duela aldarrikatzera. Bada, dirudienez horrek ez du lurraren suntsiketaren aldeko politikarietan inolako... [+]
Duela aste batzuk, Diputazio kalean, Gasteizko erdigunean, bi gizonek etxerik gabeko pertsona bat bota zuten lo egiten zuen lokalaren kanpoaldeko eskailera-buru txikitik. Bota ez ezik, berehala metalezko baranda bat ere jarri zuten lonjaren aurrean. Lokala luzaroan hutsik egon... [+]
Hizkuntzakeriatik edo glotofobiatik eta, zer esanik ez, euskararen aurkako gorrototik, askotan ikusi izan dugu gure euskara makila guztien zahagi bihurturik. Azkena, Anton Arriola Kutxabankeko presidentea ibili zaigu makilakari lanetan gure hizkuntzari astindu eta makilakada... [+]
Ez dezazuela lotura hau Ezkiotik bilatu, ez eta Altsasutik ere, are gutxiago Ebro ibaia Castejonetik zeharkatuz. Euskal Yaren eta Nafarroako AHTaren arteko lotura, edo hobeto esanda, loturak, dagoeneko errealitate bat dira. Pluralean dauden lotura horiexek dira kezkatu beharko... [+]
Ez atera zalapartarik, ez konfrontatu, ez biktimizatu... eta obeditu. Subjektu zapaldu gisa, kasu honetan euskaldun gisa, mintzo gara, zenbatetan entzun behar izan ditugu halakoak? Ironiaz, honelaxe esan zuen, duela bi urte, Euskaltzale Independentiston Topaketan, Amets... [+]
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]
Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]
Dirudienez, Euskal Herrian migrazioa arazo bilakatu da azken bi hamarkadetan. Atzerritarrez josi omen dira gure lurrak. Gure kultura arriskuan omen dago fenomeno “berri” horren ondorio. Lapurretak, bortxaketak, liskarrak… Bizikidetza arazo horiek guztiak... [+]
Azken hamarkadetan euskararen biziberritzeak duen erronka handienetakoa, euskararen ezagutzaren unibertsalizazioarekin batera, erabilerarena da. Askotan, gazteen euskararen erabileran jarri ohi dugu fokua, baita euskararen erabilerak izan duen eta izan dezakeen bilakaeraren... [+]
Goizean jaiki orduko hasten dira desegokitasunak. Beharbada lotarako erabili duzun lastaira ere ez zen egokiena. Baina, ezin ba idatzi desegoki sentiarazten nauten guztiez. Horregatik, udaberriko ekinozioa –egunaren eta gauaren arteko oreka– dela eta, oraindik ere,... [+]
Ez da gauza berria politikari profesionalak gizarteko arazoak estaltzeko ahaleginetan ibiltzea. Azkenaldian Denis Itxaso -EAEko Etxebizitza sailburua- entzun dugu etxegabetzeei garrantzia kenduz eta aditzera emanez gurean bazterreko fenomenoa direla; eta Begoña Alfaro... [+]
Antropozentrismoaren aldaera traketsena eurozentrismoa izan zen. Europako mendebaldea, geografikoki, Kontinente Euroasiarraren penintsula txiki bat besterik ez da, baina lau mende luzez gertaera demografiko, teknologiko eta ideologiko batzuk zirela medio, bazter horretako... [+]
Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.
Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]
Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan... [+]