Batua Baionan sortu zen
Euskaltzaindiak bere mendeurrena ospatzen du, eta ber denboran euskara batuaren mende erdia. Karia horretara zortzi ekitaldi aurreikusiak ditu. Lehenbizikoa Baionan egin du irailaren hamahiruan, herriko etxean. Eta zergatik Baionan ? Hiri horretan egin zirelakoz euskara batuari buruzko lehen urratsak, 1963-1964 ikasturtean.
Azarotik ondoko udaraino, zortzi hilabetez, zortzi euskaltzale astero bildu ginen Euskal Idazkaritza kultura elkartearen babesean, Enbata sortu berriak prestatzen zion aretoan, Kordelieren karrikako 14an, Imprimerie des Cordeliers delakoaren alde gaineko solairuan.
Nor ginen : EAJtik Jesus Solaun eta Telesforo Monzon, ETAtik Eneko Irigarai eta Txillardegi, Enbatatik ni neu, gainera euskal liturgian ari ziren hiru apez franko gazteak: Andiazabal urruñarra, Jean Hiriart Urruty hazpandarra eta Roger Idiart azkaindarra.
Orokorki Hegoaldeko lau euskaltzale, eta Iparraldeko beste lau, agian lapurterak euskal literaturan luzaz bete duen toki nagusiari esker.
Lan itzel horri lotzeko iniziatiba Txillardegik hartu zuen. Berak bildu gintuen, bi oinarri gogoan: batetik euskal alderdiak, bestetik Vatikano 2 Kontzilioak irekitako ildotik ziharduten lapurtar apez gazte horiek.
Lan guzia berak bideratu zuen, aldez aurretik gaiari pentsatzen hasia baitzen, gainera gutartean gaitasun gehienik zeukana zela.
Euskaltzain urgazlea izanez, Euskaltzaindiaren bulkatzera saiatua zen, bi aldiz bederen gutunez, haatik alferrik: horretarako gehiengorik ez bide zegoen, adin ederreko auskaltzain ugariak ez zeudelako mugitzeko prestik.
Beraz bide ofizialaz etsiturik, Txillardegik zidor bat hartu zuen, iduriz ahula bezain ausarta, ustekabeko arrakasta lortuko zuena. Segurki argudio sendoak zituzkeen, eta oinarriak halaber.
Zortzi hilabete haietako lanaren burutzeko, Baionako Biltzarra delakoa bildu genuen 1964ko abuztuaren 29an eta 30ean, larunbatez eta igande goizez, beti Euskal Idazkaritzaren egoitzan, Kordelieren 14ko lehen solairuan, eta erabakiak honako hauek izan ziren: 1- Idazkera, grafia 2- Deklinabidea 3- Aditzako bi laguntzaileak (naiz eta dut) lau denbora nagusietan 4- H letra edo hizkia hartu behar zuten hitzen hiztegi labur bat.
Gero, 1968ko udan, Koldo Mitxelenak Baionako dosiera bere gain hartu zuen, bataiatu bezala, eta Txillardegiren lana Euskaltzaindiari onartuarazi, printzipioz behintzat. Hots Txillardegi euskara batuaren aita badugu, Mitxelena euskara batuaren aita pontekoa eta gozaita dugu: arartekari horren beharra bazen atsulutoki jeltzaleen artean bereziki onartuarazteko, aurkako gehixenen lasaitzeko bederen; bere sonari esker lortu zuen, estimu handitan baitzegoen, batetik gudari ohi bezala, bestetik hizkuntzalari jakintsu bezala. Bakoitzari berea.
Bistan da Euskaltzaindia ez dela horretan gelditu: etengabe lanean aritu da eta beti ari bide beretik aurrera, bere urgazle, ohorezko, langile baita batzordeetan laguntzaile dituen guziekin, hizkuntzako sail ezberdinetan: gramatikan, onomastikan, atlasean, hiztegian…
Batuko hiztegiak euskalki guzietako literatura hitzak biltzen ditu: jadanik berrogei milaz goiti agertuak ditu, eta holaz euskara zabala, irekia, eskaintzen digu, bereziki idazleoi. Euskara idatziaz ari gara, hori baita batasunerako hartu genuen bidea, eta beti jarraitu. Ahozkoan asko dago egiteko, baina hortik hasi bagine, non izanen ginen gaur, Leizarragak zioen bezala diferentziak baditugularik herri batetik bestera, eta kasik etxe batetik bestera…
Albiste hau Enbatak argitaratu du eta CC-by-sa lizentziari esker ekarri dugu ARGIAra.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Turistek neurrigabeko prezioak dituzten apartamentu eta hotelak bete dituzte. Eta zu gurasoen etxean, etsita, konpainia handiek eta espekulatzaileek alokairua puzten duten bitartean.
Zeintzuk dira gure benetako beharrizanak ondo bizitzeko? Zer da ondo bizitzea? Galdera hauei erantzutea funtsezkoa da gehiegikeriaren gizartean, are gehiago larrialdi klimatiko, ekologiko eta zibilizazio krisiaren garaiotan.
Irudi batek mila hitzek baino gehiago balio omen du. Pascual Serrano kazetari eta idazleari irakurri nion ez dagoela hori baino gezur handiagorik. Duela hamar urte pasa idatzi zuen hori, irudiak berba osorik jan behar zuela ikusten hasiak ginenean. Tira, gezurtatu daitezkeela... [+]
Sexu-langileen Nazioarteko Egunaren harira, sexu-langilea den kide batek estigma apurtzeko tailer bat eskaini zuen ekainaren 2an. Kideak oinarrizkoa den eta agian horregatik horren presente ez dugun auzi bati heldu zion: gauza bat dela zerbait baimenik gabe egin diezazuten eta... [+]
Etorkizun laburrekoak kezkatuago gaude etorkizunarekin etorkizun luzekoak baino. Bizitzaren CCCLXIX. legea da. Aho-korapiloa ematen du, bizitzaren legeak, ordea, ez ditut nik idazten, bizitzak berak baizik.
Lege horrek, taxuzko lege guztien antzera, salbuespenak baditu, baina... [+]
Lehengoan mezu bat idatzi nion METAri. Di-da, pentsatu eta egin. Mark Zuckerbergek ez du lorik egin ordutik, ez baitzen edozelako mezua izan, lehor samar idatzi nion. Borde, ia. Instagrameko bideo baten bidez jakin nuen METAk bere erabiltzaileek partekatutako informazioa... [+]