Batua Baionan sortu zen
Euskaltzaindiak bere mendeurrena ospatzen du, eta ber denboran euskara batuaren mende erdia. Karia horretara zortzi ekitaldi aurreikusiak ditu. Lehenbizikoa Baionan egin du irailaren hamahiruan, herriko etxean. Eta zergatik Baionan ? Hiri horretan egin zirelakoz euskara batuari buruzko lehen urratsak, 1963-1964 ikasturtean.
Azarotik ondoko udaraino, zortzi hilabetez, zortzi euskaltzale astero bildu ginen Euskal Idazkaritza kultura elkartearen babesean, Enbata sortu berriak prestatzen zion aretoan, Kordelieren karrikako 14an, Imprimerie des Cordeliers delakoaren alde gaineko solairuan.
Nor ginen : EAJtik Jesus Solaun eta Telesforo Monzon, ETAtik Eneko Irigarai eta Txillardegi, Enbatatik ni neu, gainera euskal liturgian ari ziren hiru apez franko gazteak: Andiazabal urruñarra, Jean Hiriart Urruty hazpandarra eta Roger Idiart azkaindarra.
Orokorki Hegoaldeko lau euskaltzale, eta Iparraldeko beste lau, agian lapurterak euskal literaturan luzaz bete duen toki nagusiari esker.
Lan itzel horri lotzeko iniziatiba Txillardegik hartu zuen. Berak bildu gintuen, bi oinarri gogoan: batetik euskal alderdiak, bestetik Vatikano 2 Kontzilioak irekitako ildotik ziharduten lapurtar apez gazte horiek.
Lan guzia berak bideratu zuen, aldez aurretik gaiari pentsatzen hasia baitzen, gainera gutartean gaitasun gehienik zeukana zela.
Euskaltzain urgazlea izanez, Euskaltzaindiaren bulkatzera saiatua zen, bi aldiz bederen gutunez, haatik alferrik: horretarako gehiengorik ez bide zegoen, adin ederreko auskaltzain ugariak ez zeudelako mugitzeko prestik.
Beraz bide ofizialaz etsiturik, Txillardegik zidor bat hartu zuen, iduriz ahula bezain ausarta, ustekabeko arrakasta lortuko zuena. Segurki argudio sendoak zituzkeen, eta oinarriak halaber.
Zortzi hilabete haietako lanaren burutzeko, Baionako Biltzarra delakoa bildu genuen 1964ko abuztuaren 29an eta 30ean, larunbatez eta igande goizez, beti Euskal Idazkaritzaren egoitzan, Kordelieren 14ko lehen solairuan, eta erabakiak honako hauek izan ziren: 1- Idazkera, grafia 2- Deklinabidea 3- Aditzako bi laguntzaileak (naiz eta dut) lau denbora nagusietan 4- H letra edo hizkia hartu behar zuten hitzen hiztegi labur bat.
Gero, 1968ko udan, Koldo Mitxelenak Baionako dosiera bere gain hartu zuen, bataiatu bezala, eta Txillardegiren lana Euskaltzaindiari onartuarazi, printzipioz behintzat. Hots Txillardegi euskara batuaren aita badugu, Mitxelena euskara batuaren aita pontekoa eta gozaita dugu: arartekari horren beharra bazen atsulutoki jeltzaleen artean bereziki onartuarazteko, aurkako gehixenen lasaitzeko bederen; bere sonari esker lortu zuen, estimu handitan baitzegoen, batetik gudari ohi bezala, bestetik hizkuntzalari jakintsu bezala. Bakoitzari berea.
Bistan da Euskaltzaindia ez dela horretan gelditu: etengabe lanean aritu da eta beti ari bide beretik aurrera, bere urgazle, ohorezko, langile baita batzordeetan laguntzaile dituen guziekin, hizkuntzako sail ezberdinetan: gramatikan, onomastikan, atlasean, hiztegian…
Batuko hiztegiak euskalki guzietako literatura hitzak biltzen ditu: jadanik berrogei milaz goiti agertuak ditu, eta holaz euskara zabala, irekia, eskaintzen digu, bereziki idazleoi. Euskara idatziaz ari gara, hori baita batasunerako hartu genuen bidea, eta beti jarraitu. Ahozkoan asko dago egiteko, baina hortik hasi bagine, non izanen ginen gaur, Leizarragak zioen bezala diferentziak baditugularik herri batetik bestera, eta kasik etxe batetik bestera…
Albiste hau Enbatak argitaratu du eta CC-by-sa lizentziari esker ekarri dugu ARGIAra.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]
Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.
Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]
Azaroaren 19a komunaren munduko eguna da. Gaur oraindik ere, XXI. mendean, langile askok, hemen, Euskal Herrian bertan, ez daukate haien lanaldietan komuna erabiltzeko eskubidea. Horren adibide dira garraioko langile asko.
Komunak osasun publikoaren giltzarria dira, eta... [+]
“Ibiliz ikasten da ibiltzen, eta kantuan kantatzen”. Horixe izan da aste honetako ikasgaietako bat C2ko taldeetan. Helburua ez zen abesten edo oinez ikastea, gerundioa behar bezala erabiltzea baizik. Zer pentsatua eman dit jarduerak, eta irakasten nola ikasten dugun... [+]
Adimen artifiziala gizakion eremu asko ordezkatzen ari dela badakigu: erosotasuna, abiadura, efizientzia... Mundu kapitalista honen abiadura beharretan, gizakion ahalegina oztopo dela sinetsarazi digute. Gure, klase xumeen, egiteko eta sortzeko aukerak murrizteko erasoak leku... [+]
Azken asteotan, arkitekturan dihardugunontzat ez da posible izan Valentziako klima gertaera gure lan hizketaldira ez ekartzea. Uraren ibilbidea eraikinen estalkietan, estolderietan, plazetan eta parkeetan pentsatu eta diseinatu behar ditugulako. Ongi dakigu giza eskalako ur... [+]
Autoestimuak batzuetan gauza intimoa dirudi. Baina autoestimuak zerikusia baldin badu norberak bere buruaz duen irudiarekin, norbere buruari ematen zaion balioarekin, zerikusia izango dute hartu ditzakeen erabakiek ere. Zer balio du erabakirik hartu ezin duen norbaitek? Eta... [+]