Basotik farmaziara

  • Luzea, fina eta iluna da eskulapioren sugea. Arre-beltz kolorekoa izan ohi da, orban txiki zurixkak ditu gorputzaren aldeetara, eta hargatik, agian, pertsona batzuen begietara beldurgarri itxura hartzen du. Buru fina du, eta lepoaldean horizta edo krema kolorea, bereizgarri gisa. Bere luzetasun eta iluntasun horretan, ordea, eskulapioren sugeak arriskutsutik gutxi du. Izan ere, pozoirik ez du, sugegorriak ez bezala.


2024ko otsailaren 12an - 07:22
Argazkia: Egoitz Alkorta Miranda.
Eskulapioren sugea (Zamenis longissimus)

Taldea: Ornoduna/Narrastia.

Neurria: 150 cm gehienez.

Non bizi da? Basoan eta belardi inguruetan.

Zer jaten du? Ugaztun eta hegazti txikiak.

Marea gorrien sortzaile da: Europa mailan babestua.

Pozoirik ez, eta leku askotan fama ona! Hala iritsi da eskulapioren sugea mundu osoko farmazietara. Izan ere, botiken ikur ezagunean agertzen den sugea da. Greziarrek eman zioten izen ona, Asklepio medikuari gaixo bat sendatzen lagundu ziolakoan, eta horrela iritsi zen ikur ezagunaren parte izatera. Euskal Herriko farmazietan ez ezik, ordea, eskulapioren sugea bertako basoetan ere aurki dezakegu. Ez ikur moduan, baizik eta hezur-haragizko narrasti. Izan ere, suge honek basoak ditu gustuko batez ere. Arbolen arteko argi-itzaletan ibiltzen da, eguzkia sartzen den guneetan gorputza berotuz eta landaretza eta harri arteetan ezkutatuz.

Saguak, arratoiak, eta orokorrean, ugaztun txikiak jaten ditu, baina hegazti habia bila ere ibiltzen da. Hargatik, eskalatzaile finaren fama ere badu. Landaretzan eta arboletan gora ikusi izan da hainbatetan, txiten atzetik: horiek mokadu ona izango ditu, halako tamaina handiko sugeak jatena ere behar duelako gorputza mantentzeko.

Basoan ez ezik, zelai eta horma zaharren inguruan ere topa daiteke maiz. Beraz, esan daiteke hainbat habitatetan ondo moldatzen den espeziea dela. Bere kontserbazio egoera zein den jakitea zaila den arren, badirudi nahiko ugaria dela Euskal Herri atlantikoan. Urtero-urtero hainbat aleren aipuak izan ohi dira, bai mendizaleen behaketei esker, bai, zoritxarrez, errepidean harrapatuak izaten direlako. Izan ere, maiatza inguruan, suge honen ugal garaiarekin batera, bere aktibitate handiena hasten da, eta hor izaten dira behaketa gehientsuenak. Ikerketa gehiago beharko litzateke eskulapioren sugea hobeto ezagutzeko. Are gehiago, kontuan izanda, Europa mailan babestua dagoen espeziea dela.

Helduen eta gazteen artean aldea nabarmena izan ohi da eta horrek nahasdura sortzen du pertsona batzuen artean. Eskulapioren suge gaztea heldua baino argixeagoa izaten da, hori puntu nabarmenagoekin, batez ere lepoaren atzealdean, eta horrek, zenbaitetan, suge gorbatadun gaztearekin nahastea ekartzen du, aditua ez denaren begietara.

Kontuak kontu, eskulapioren sugea, gaztea zein heldua, ezagutzen duten baserritarrek gustura asko utzi izan dute hura bizirik baratze inguruetan. Izan ere, zer hobeagorik inguruko ugaztun txikiak jango dizkizun zaindari eder bat edukitzea baino?

Beste behin ere, ezagutzan dago gakoa. Sugeen dibulgazioan eta horien identifikazioan ahaleginak egin beharko lirateke, bai hankarik gabeko narrasti hauen kontserbazioari begira, bai biodibertsitatearen onerako ere. Ezagutzen hasten garenean hasiko baikara horiek errespetatzen, eta noski, suge bat ikusteak sortzen duen momentuko zirraraz gozatzen.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: A ze fauna!
Semaforoa gorri, etsaien engainagarri

Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]


2025-04-07 | Iñaki Sanz-Azkue
Suge arrantzalea, errekan barrena

Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]


2025-03-31 | Nagore Zaldua
Udaberrian sakura loreak eta itsas-tomateak

Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.


2025-03-24 | Irati Diez Virto
Lamia oinak bueltan dira

Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]


Kutixi edo mokadu, guztion ahotarako

Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.


Zata arrunta
Ahuntzak gustuko omen dituen gautxoria

Katalanen ustetan artzainak engainatzen omen ditu hegazti honek: “enganyapastors”. Espainiar eta latindarrek, aldiz, ahuntzari esnea kentzen diola diote, hortik datorkio hain zuzen ere izen zientifikoan (Caprimulgus europaeus) islatzen den caprimulgus (capra... [+]


Engainuaren eredu

Leihatila honetan behin baino gehiagotan azaldu ditugu Ama Naturaren engainuak bere izakiak babestearren. Batzuetan, erle edo liztor itxura zuten euliak ekarri ditugu, beste batzuetan inongo arriskurik ez duten arrisku-kolorazioko intsektuak ere bai (kolorazio aposematikoa... [+]


2025-02-24 | Iñaki Sanz-Azkue
Apo pikart europarra
Gaueko kantari bakartia

Nekazal eremu lehor baten erdian ageri da putzua. Txikia da tamainaz, eta ez oso sakona. Egunak dira euririk egiten ez duela, baina oasi txiki honek oraindik ere aurretik bildutako urari eusten dio. Gauak eremua irentsi du eta isiltasunaren erdian kantu bakarti bat entzun da... [+]


2025-02-17 | Nagore Zaldua
Amorrotxa, odol urdineko ameslaria?

Trebea, burutsua eta iheskorra; olagarro arruntak, izenak hala adierazten ez badu ere, aparteko trebetasunak ditu. Itsas molusku zefalopodo haragijale honek txundituta gauzka, bere ezaugarri eta ahalmen bitxiekin. Ornogabe guztien artean adimentsuena da, besteak beste.


2025-02-10 | Irati Diez Virto
Izotz arotik hona, endemismoa kolokan

Azken glaziazioan Euskal Herriko lurraldea zapaltzen zuten mamutek, leizeetako hartzek, bisonteek eta baita hienek ere. Elur iraunkorrera eta hotzera egindako animalia horiek desagertu egin ziren baldintza glaziarrekin batera. Baina dinosauroen desagerpenaren garaian ugaztun... [+]


Sai arrea
Naturako garbitzailea

Gurean hain ezaguna den hegazti hau ustelzale porrokatua da, eta honek ez dio fama onik ekarri. Batzuek arrano, buitre, futre, hatxarrano edo mirusai deitzen diote; izen ofiziala sai arrea (Gyps fulvus) da.


Itxura ahuleko ehiztari ahaltsua

Gaur egun Lur planetan bizi diren intsekturik handienek 30 cm inguruko tamaina izan dezakete, gizaki baten seiren bat, gutxi gorabehera. Horien artean daude tximeleta eta sits erraldoiak edo kakalardo potoloak. Halako izaki harrigarrien aurrean nola bada erreparatu lau... [+]


2025-01-20 | Iñaki Sanz-Azkue
Hotza maite duen igela

Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]


Bagera, gu ere bai, gu beti pozez... angulak ez hainbeste

Duela 180 milioi urte Pangea kontinentea zatitu zenerako ikasia zuen aingirak Thetis itsasoa zeharkatzen. Ordudanik kontinenteak mugituz joan dira, eta aingira espezieak ezberdinduz. Jatorrizko arbaso beretik bereizi diren 20 aingira espezieen artean, gurea da, ibai-aingira edo... [+]


2025-01-06 | Nagore Zaldua
Itsas-bare kantauriarra
Ohartarazpenaren artelanak

Koloretsuak, distiratsuak, forma xelebre bezain ederrekoak diren heinean, nudibrankioek beste planeta batetik iritsitako izakiak dirudite. Itsas hondoko izaki biluzi hauek 1980ko hamarkadako gandorretako kolore biziak eta Parisko joskintzako izen handien moda arkitektonikoa... [+]


Eguneraketa berriak daude