Baso jangarria, geratzeko heldu den extralurtar hori
Gero eta gehiago entzuten ari dena, gutxi batzuk zer den erantzuten dakitena eta are gutxiago dira horrelako bat inoiz ikusi dutenak: baso jangarria. Baina lasai, organizazio ez sekretu honetatik kontaktu zuzena izan dugu berarekin eta hurrengo paragrafoetan kontzeptua laburbiltzen saiatuko gara.
Oinarritik hasiko gara, izenaren esanahi gordinetik. Bere izenak argi dioen bezala “baso” eta “jangarri” hitzak batzen dituen diseinu eta praktika metodo batez ari gara. “Basoa” hitza estrukturari dagokio, ekosistema honek duen funtzionatzeko erari, baso natural batean ematen diren loturak kopiatzeko saiakerari hain zuzen ere.
Alde batetik, baso naturaletan gertatzen den bezala, diseinatutako baso hauetan aktibitate fungiko handia duen lur geruza sakona sortzea bilatzen da, materia organikoz betea eta estruktura zuzenekoa, lantzen ez dena, bertako biztanleak bakean uzten direna.
Beste aldetik, baso naturaletan dauden zazpi estratuak ongi lekutzea bilatzen da, haien artean sinergiak bilatu eta ahalik eta uzta ezberdin eta ugarienak lortzeko asmoz. Lurrazpitik hasita zuhaitz altueneraino basoetan dauden zazpi estratuak hurrengo hauek dira: lurrazpiko erraboil eta sustrai lodiak, belar estratua, landare herrestariak, zuhaixkak, neurri txikiko zuhaitzak, neurri handiko zuhaitzak eta bukatzeko, eta horien guztien artean nahasita, igokariak. Horiek guztiak ongi konbinatuz oparotasun liluragarria lortu daiteke, gizakiak eraldatutako ekosistema mota honetan.
Izenak dakarren bigarren terminoa “jangarria” hitza da. Esanahiari erreparatuz gero, sumatu dezakegu baso mota hauek diseinatzean jangarriak diren espezieak erabiltzen direla. Eta hala da, baso hauetatik jakiak barra-barra lortu genitzake (fruta, barazki, onddo, zainzuri...) baina horiez gain, giza beharrak asetzen dituzten beste elementu askoren iturri ere bada basoa: sendabelarrak, garbitzaileak eta kosmetikarentzako osagaiak, sutarako egurra, eraikuntza materialak eta loreak.
Ezin dugu ahaztu basoak banakakoen elkarkidetzari esker mantentzen direla osasuntsu. Hori horrela bada, jangarriak diren espezieak sostengatzen dituzten beste espezie batzuk gehitu beharrean gaude gure diseinuan: leguminoso familiako zuhaitz eta landareak (zirkuituan nitrogenoa txertatzen dutenak), zolda-belarrak haien sustrai luzeekin mineralak azaleratzeko, bertako zuhaixka espezieak biomasa ugaria sortzeko...
Landare erreinuaz gain beste elementu garrantzitsu batzuekin jokatzen da baso jangarrietan, biodibertsitatea eta gozagarritasuna gehitzen dizkiotenak: ur gorputzak, animaliak, lasaiguneak... hurrengo batean aztertuko ditugunak. Bitartean gaiaren inguruan gehiago jakin nahiez gero, hona hemen izenburu bi: Robert Crawforden “Creating a forest garden” eta Gisela Mir eta Mark Biffenen “Bosques y jardines de alimentos”. Ederrak biak!
Laburbiltzeko, baso jangarri bat gizakiak eraldatutako ekosistema bat da, bizitza eta natura lehenesten dituena, hamaika forma hartu ditzakeena eta denontzako onura bilatzen duena, paradisu bat nire ustetan. Eta zuk ere sortu zenezake zer edo zer... basoan murgiltzea besterik ez duzu.
Odei Etxeberri Bimboire, Gorka Roca Torre eta beraien seme Oihan eta Miru buruaskiak dira elikaduran. Horretarako, aztertu behar izan dute gorputzak zer elikagai eta zein kopurutan behar dituen; horiek zein janaritan dauden; urtaro bakoitzean horiek denak eskuratzeko zer landu... [+]
Baso naturaletan estratu eta funtzio ezberdinak betetzen dituzten espezieak aurkitzen ditugu. Batzuek gaina hartuko dute, eta mende ugari bertan igaroko dituzte. Beste batzuek lehen urratsak emango dituzte, baso-kideengatik sakrifikatuko dira eta beraien gorpu ustelak sistemari... [+]
Urteak daramatzate Atxondoko Biezko baserrian bizitzen eta lanean Aner Garitaonandiak eta Oihane Lekunberrik. “Kaletarrak ginen gu, nik enpresa eta turismo ikasketak egin nituen, baina mundu hori ez zitzaidan gustatzen…”, azaldu du ekoizleak. Lekunberrik,... [+]
Baso jangarria edo oihan baratzea lantzen dute duela 14 urtetatik Odei Etxeberriak eta Gorka Torrek. Zuhaitzak eta barazkiak uztartzen dituen sistema honen oinarriak azaldu ditu Torrek Egonarria saioan, Mattin Jauregiren galderei erantzunez. Urte hauetan guztietan hainbat... [+]
Bidaia hau hasi nuenean, ikuspuntu erromantikoz imajinatzen nituen baso jangarriak: zuhaitz artean ibili, fruitu goxoak dastatu, loreak usaindu... baina baso jangarriek badituzte arantza ugari ere, porrotak, erratak... Gaur, ikasketa politak eskaini dizkidaten porrot horietako... [+]
Baso jangarria bizi beharreko basoa da, elkarrizketa bat sortuz, hartu-eman bat. Elkarrizketa horretan, ekintza zehatz batzuk burutzen dira eta basoaren erantzuna jasotzen da bueltan.
Azaroaren 26an ospatu zuten Biriatun lehenbizikoz Arbolaren Besta. Audrey Hoc eta Aimar Rordriguezek bultzatu dute eguna, hango udalarekin elkarlanean. Aurtengoak formatu xumea izan arren, besta eguna urtero antolatzen segitzea dute asmo, eta pixkanaka egunari indar handiagoa... [+]
Gogoratzen dut nola goiz hartan ez nintzen konbentzimentu handiz jaiki. Gogotsu bai, edozer gauza ikasteak nire barne ingeniaritza itzartzen duelako, baina esperantza gutxiz kontzeptu hark nire ikuspegia zer edo zertan aldatuko zuen: nekazaritza sintropikoa.
Munduko herri guztietan ematen dira lekuko klima eta kulturari lotutako ekosistema agroforestalak. Ez bakarrik haien konstantzia marraztu edo idatzia dugulako, baizik eta bizirik dirautelako gaur egun, kasu batzuetan, milaka urteren ondoren. Biziraute horrek ekoizpen mota horren... [+]
2018an sortu zuten Iñaki Etxebeste Larrañagak eta Markel Arriolabengoa Martiarenak Errez Kooperatiba Elkarte Txikia. Basogintzako kudeaketa eta aholkularitza enpresa da beraiena, baina jardun horri ikuspegi desberdin bat ematen diote. “Kooperatiba sortu... [+]
Pandemia dela eta ez dela, gero eta jende gehiago ari da hurbileko mendietara jotzeko ohitura hartzen, eta dirudienez, gure basoen egoeraren inguruan hausnartzeko aukera ere ematen ari da. “Pinuaren gaitzak zuhaitzok hondatu edo egoera oso kaxkarrean utzi ditu, eta... [+]
Oihanak atzeraka ari dira mundu osoan. Oso-osoan? Ez, badira txoko batzuk non zuhaitzak ugaritzen ari diren haiekiko harremana aldatu duten baserritarren lanari esker. Hauek ikasi behar izan dute arbolak ez direla laboreen etsaiak, zuhaitz eta zuhaixken esku dagoela lurzoruaren... [+]
Otsailaren 5ean, Aitziber Sarobe biologoak eta Naturkoneko kideak hitzaldia eskaini zuen Soraluzen Gipuzkoarako baso politika berri bat izenburupean. Hizketagai izan zituen pinuaren gaixotasuna eta basogintzaren krisia, eta eman zituen "gertatzen ari... [+]
Papua Ginea Berria ekialdetik mendebaldera mendilerro garai batek zeharkatzen du. Bere bi aieketan mendixkak eta bailara itxiak daude, eta han, milaka urtean bakarturik bizi izan diren tribuek kultura eta hizkuntza aniztasunaren sona ematen diote lurralde hari. Mendilerro... [+]
Boladan dira baso jangarriak; bai, bai, baso jangarriak. “Baso jangarriak” deitzen dira, batez ere elikaduraren aiekatik begiratuta egiten direlako basoaren sorkuntza eta zaintza.
Lehenaz gain, gero eta ohikoagoa da basotik hartutako zerbait jateko baliatzea... [+]