“Baso jangarri txiki batekin hasi ginen, baina kaos gehiago nahi genuen”
Urteak daramatzate Atxondoko Biezko baserrian bizitzen eta lanean Aner Garitaonandiak eta Oihane Lekunberrik. “Kaletarrak ginen gu, nik enpresa eta turismo ikasketak egin nituen, baina mundu hori ez zitzaidan gustatzen…”, azaldu du ekoizleak. Lekunberrik, ordea, ingurumen zientzietako ikasketak eta agroekologiari eta ekologia politikoari lotutakoak egin zituen Katalunian, eta jarduera horri ekiteko gogoz bueltatu zen handik. 2007an hasi ziren ortuan ekoitzitako barazki ekologikoekin otzarak egiten. Ekoizpena nekazal turismoaren jarduerarekin uztartzen dute egun, eta azpimarratu dute apaltasunez ari direla eta ikasteko asko dutela oraindik.
Hasieratik ari dira eredu ekologikoan Biezkoko kideak, eta animalia-trakzio bidez lantzen dute lurra, astoa lagun dutela. Otzaretarako barazkiez gain, fruta arbolak ere landatu dituzte urteotan: sagarrak, intxaurrak, okaranak… “Guztiak nahasian sartu ditugu, propio”, nabarmendu du ekoizleak. Sagar zukua eta bestelakoak egiten dituzte horiekin, eta, Lekunberrik, gainera, sendabelarrekin ere egiten du lan: krema, kosmetikoak, fito-ginekologia eta abar.
Urte askoan arrautzak ere ekoitzi dituzte, baina administrazioak jarritako trabek jarduera etengabe zaildu diotela salatu dute: “Estatuko arrautza ekoizle txikiena izan gara azken hamabost urteotan, baina iaz baja eman genuen, administrazioarekin izandako arazoengatik”. Haiena bezalako ekoizpen txikiei laguntza baino, eragozpen eta trabak gehiago jartzen dizkietela diote. “Tristea da administraziotik behin eta berriz eragozpenak jartzea”.
Nekazaritza sintropikoa
Urteotan, pausoka-pausoka, nekazaritzako sistema eta elementu berriak aplikatzen joan dira Biezkon, eredu bioanitzago baten alde. “Duela 15 urte inguru hasi ginen baso jangarriarekin, Martin Crawforden teknikaren arabera”, azaldu du Garitaonandiak. Gerora, eta uholde handi xamar batzuk izan ondoren, baratzeko hidrologia keyline diseinuarekin lantzen hasi ziren, ura lurretan mantsoago joan zedin. “Hor hasi ginen ilara eta kanal diseinuak egiten, baratzea kurbekin lantzen, eta kurba horietan zuhaixkak eta zuhaitzak landatzen…”, azaldu du ekoizleak. Esperimentu moduan hasi ziren, eta, erdi oharkabean, zuhaitz, zuhaixka eta landarez bete zuten ingurua.
“Duela hiruzpalau urte, berriz, nekazaritza sintropikoaren berri izan genuen, eta, konturatu ginen, egiten ari ginena nahiko antzekoa zela”, esan du. Permakulturarekin elementu asko partekatzen ditu nekazaritza sintropikoak. “Zuhaitz eta landare dentsitate handiak sartzen dira baina ilaraka. Azkar hazten diren arbolak ere erabiltzen dira, gero horiek moztu eta lurrera botatzeko, lurrean usteltzen uzteko, onddo eta mikroorganismoak erakartzeko…”. Azpimarratu dute, dena den, haien sistema hankamotz dagoela; gaizki egindakoetatik ikasi duten bezala, oraindik hobetzeko asko dutela. Permakulturarekin eta biodinamikarekin egin bezala, ikasten eta sakontzen jarraitzea dute erronka eta asmo. “Agroekologia guretzat Galeanoren utopia modukoa da: inoiz iritsiko ez garen horretarako bidea” .
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]
Urteak daramatza Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkarteak (BLE) bioaniztasun landatuaren inguruan lanean. “Hainbat proiekdu ditugu abian, eta horietako bat baratzeko hazien ingurukoa da”, azaldu du Nico Mendiboure Hazi Sareko kideak. Duela lau bat urte hasi... [+]
Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]