Barkatu lehendakari, baina ez dizut sinesten
Lehendakari, ez dizut sinesten, batez ere, euskarari buruz diharduzunean. Aurrekoan Euskararen Aholku Batzordearen bileran izan zinen, Eta orain zer agiriaren aurkezpenean. Bertan emandako hitzalditik deigarri gertatu zaizkit hainbat pasarte. Adibidez: “Elkarlanaren aldekoa naiz… hizkuntza politikan. Horretan ahalegintzen da gure Gobernua: herri erakundeen arteko elkarlanean, eta herri-erakundeen eta gizarte-eragileen arteko elkarlanean… baina elkarrekin, lankidetza eraginkorrean”.
Eusko Jaurlaritzatik kanpora izango da, ze Jaurlaritzan bertan, elkarlana ez baitugu ezagutzen. Euskararen Erabilera Normalizatzeko Planak langileen eta sindikatuen parte hartzerik gabe diseinatzen dira. Areago, Euskara Planen Jarraipen Batzordean sail guztietako agintariak daude, baina langileen ordezkari bakar bati eskaintzen zaio lekua. Ez zait iruditzen “lankidetza eraginkorra” denik hori. Emaitzak ere halakoak dira, esan gabe doa.
Beste honek ere harritu ninduen:
“Aipatzekoa da Euskararen Adierazle Sistema, Batzorde honek balioetsia. Hizkuntza plangintzarako tresna baliotsua. Azpimarratzekoa da euskararen lurraldetasunari egiten dion ekarpena. Izan ere, euskararen lurraldeetako herri aginteek adostasunean eraikitako tresna da.”
Bila arituta, EAS (Euskararen Adierazle Sistema) 2008ko bertsio zaharkitu bat, eta EAS berri bat osatzeko deialdia eta esleipena, 2015ekoa, aurkitu ditut. Ez dakit besterik ba ote den.
Bestalde “euskararen lurraldeetako” herri aginteak aipatu zenituen. Ez zen errazagoa, ulergarriagoa, jatorragoa eta errotuagoa, Euskal Herriko herri-aginteak aipatzea? Non dago arazoa?
Aurrerago berriz: “Euskara biziberritzeko ahaleginean herritarren atxikimendua da faktorerik ezinbestekoena. Hori sendotu ezean, alferrik arituko ginateke sustapenean edo araugintzan. Zorionez, gure herriak argi asko erakusten du elebiduna izan nahi duela… Gure aurrekoek esaten zutenez, atzeak erakusten du aurrea nola dantzatu. Atzera begiratzea nahikoa da ohartzeko euskal gizarteak egin duen ahalegina”.
Euskara biziberritzeko ahalegina ez da euskal gizarte osoarena, gizarte horretako parte batena baizik. Alderdi guztiena ez den gisa berean, alderdi batena edo besterena baizik. Gizartearen beste parte batek ahalegin hori lagundu du esparru batzuetan (hezkuntza, aisia). Azkenik, bada gizartearen parte bat euskararen aurka agertzen dena. Herritar askok ez dute elebidun izateko ahaleginik egin nahi, eta beste batzuek euskaldunoi bizkarra erakusten digute erdeinuz eta nagusikeriaz.
Euskara biziberritzeko ahaleginean murgildu den gizarte eremuak, erakunde publiko gehienek baino askoz ahalegin handiagoa egin du beti eta egiten du egun ere. Eta ez ahaztu, Lehendakari, herri-erakundeek herritarron diruekin burutzen dutela sustapena, sustatzen dutenean.
Gehiagotan ere esan omen duzu: “Euskarak gizarte mobilizazio berria behar du. Zein da mobilizazio horren mamia? Euskara gero eta gehiago erabiltzea”. Aurreak atzea nola dantzatu erakusten duela ere esana duzu, beraz, Legebiltzarretik eta EAJtik bertatik hasi zaitezkete mobilizazio horri ekiten, ezta?
Atzeari nola dantzatu irakasten, alegia. Izan ere, Legebiltzarrean hizkuntzak honela erabiltzen baitira: PPtarrek eta Maneirok beti espainolez. PSOE-PSEtarrek ia-ia beti espainolez. EAJtarrek gehiena espainolez, euskara apaingarri gisa erabiliz hasieran, pasarteren bat tartean, eta akaso “despedidan”. Beti ez erabili arren, Legebiltzarrean euskara gehien erabiltzen duen taldea, alde handiz, EH Bildu da.
Euskara gero eta gehiago erabiltzeko bidean, errotonda batean bezala gaude kateatuta. Gune berean bueltaka, aurrera garbi ezin eginda. Batetik, balizko nazio foralak bigarren mailakoak direlako; nazio-estatuen menpekoak alegia. Eta espainiar estatu-nazioak, frantsesak bezala, estatu-hizkuntza ez direnak akabatzea duelako helburu sorreratik. Bestetik, unionistek guztiek, baina EAEko agintari abertzale gehienek ere, bigarren mailakotzat duzuelako euskara. Apaingarri gisa erabiltzen duzue gehienbat. Legebiltzarrean gertatu bezala, aldi bereko itzulpenak, laguntzaileak eta baliabide ugari eskura izanda ere.
Eusko Jaurlaritzan ere, buru zaituen enpresan bertan, erdaraz egiten da lan sail guztietan ia, atal jakin batzuetan izan ezik. Eta ohiko jardunean, Lehendakaritza bera da sail erdaldunenetako bat gainera.
Azken emaitza itzulita txukuntzen ditu itxurak EAEko herri-erakunde nagusiak, “etxeko” hedabideen laguntza paregabearekin batera, noski.
ELAn prest gaude euskararen normalizazioaren alde elkarlanean aritzeko
Koherentziaz eta itxurakeriarik gabe jarduteko bada, beti ere. Euskara bazterretik atera eta erdigunean jartzeko bada. Egoera ez baitago dominak banatzen ibiltzeko, lanari gogoz ekiteko baizik.
Euskararen lurralde nahi dugulako Euskal Herria, itzulingururik gabe.
*Ziortza Bocanegra Larrauri Arabako ELAren Administrazio Autonomoko arduraduna da.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Jakina da lan ikuskariak falta ditugula geurean. Hala ere, azken egunotan datu argigarriak ematea lortu dute: lan ikuskaritzaren arabera, EAEko enpresen %64ak ez du ordutegien kontrolean legedia betetzen. Era berean, lehendakariordeak gaitzetsi du, absentismoaren eta oinarrizko... [+]
Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]
Trumpen itzulera pizgarri izan da sendotuz doan eskuin muturreko erreakzionarioen mugimenduarentzat. Izan ere, historikoki, faxismoaren gorakada krisi ekonomikoekin lotuta egon da, baita sistemaren zilegitasun politiko eta ideologikoaren krisiarekin ere. Gaur egun, geldialdi... [+]
Batzuendako, dirutza izatea ez da nahikoa, eta euren ego hauskorrek diruaren txintxina ez ezik, protagonismoa ere eskatzen dute. Aberats okituak izatea nahikoa izango ez balitz bezala. Beti gehiago behar dute, anbizioa deritzote antsia horri, baina botere gosea eta nabarmendu... [+]
Bi neska komisarian, urduri, hiru urtetik gora luzatu den jazarpen egoera salatzen. Izendatzen. Tipo berbera agertzen zaielako nonahi. Presentzia arraro berbera neskek parte hartzen duten ekitaldi kulturaletako atarietan, bietako baten amaren etxepean, bestea korrika egitera... [+]
Iragan urtarrilaren hondarrean, Bretainiako lurraldeko bi hizkuntza gutxituei buruzko azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak publiko egin zituzten bertako arduradunek. Haiek berek aitortu zuten harriturik gertatu zirela emaitzak ikustean. Hain zuzen ere, egoerak eta... [+]
Silicon Valley-ko oligarkia AEBetako gobernura iritsi berritan lehertu da adimen artifizialaren (AA) burbuila. Txip aurreratuen erraldoia den Nvidia-k urtarrilaren amaieran izandako %16,8ko balio galera, egun bakar batean inoiz izan den burtsa balio galerarik handiena da... [+]
Gizakiok berezkoa dugu parte garela sentitzeko beharra. Parte izateko modu hori jasotako hezkuntza, ingurua... formateatzen joaten da.
Identitateak ezinegon asko sortzen du gizakiongan. Batzuetan, banaketak ere eragiten ditu, ezin dugulako jasan beste baten identitatearen... [+]
Fermin Muguruza jarraitzen duzu sareetan. Madrilgo kontzertuko bideo bat ikusi duzu bere kontuan: dantzari batek “Kongo askatu!” oihukatu du, bandera esku artean. Haren profila bilatu duzu: @c.kumaaa. Bilboko manifestazioaren deialdia zabaldu du. Ez zara joango,... [+]
Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.
Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]
Duela gutxi think tank izateko jaioa omen den Zedarriak bere 6. txostena aurkeztu zuen. Beren web orrialdean azaltzen dutenaren arabera, zedarriak ebidentea ez den bidea topatzeko erreferentziak dira. Hots, hiru probintzietako jendarteari bidea markatzeko ekimena. Agerraldi... [+]
Heldu zaigu EAEn 2025-26 ikasturterako ikastetxeetan matrikula egiteko garaia, eta etxe askotan etxeko txikienak urrats berria emango du hemendik gutxira, irailean, eskolaratzea, alegia. Euskal Eskola Publikoaz Harro Topaguneko kideok apustu sendoa egiten dugu eskola publikoaren... [+]
Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako Hezkuntza Lege berria onartu zenetik, aurrerantzean hezkuntza doakoa izango dela behin eta berriro entzuten/irakurtzen ari gara. Eragile desberdinei entzun diegu, baita Hezkuntza Sailari ere, eta hedabideei eskaintzen dizkiegun elkarrizketatan... [+]
Hilabetearen hasieran egin zuen EH Bilduk III. Kongresua, Iruñean. “Ez ohiko ondorioak” ateratzeko balio duen “ohiko kongresua” omen da, edo horrela jaso dute behintzat Zutunik ponentzian, zuzendaritzak proposatu eta militantziak aho batez onartu... [+]