Baratxuri gorriaren iraultza
Kokoteraino omen zeuden. Ehunka urte errege kristauari ez bazen musulmanari, edo urrutira gabeko obispoari eta jauntxoari ordaindu eta ordaindu; zerga, kontribuzio, hasikin, detxema, hornikintza, petxa, dekuma, tributu, taila, txindi-zigor, emontarzun, atalondo, lebaina, zirenak eta ez zirenak. Eta guda batek eta hurrengoak alabak eta semeak eramaten zizkieten.
Nekazariak ziren eta gari (Triticum aestivum), garagar (Hordeum distichon), olo (Avena sativa), oliba (Olea europaea), mahats (Vitis vinifera) eta abar landu eta sortzen zuten. Uzta garrantzitsu guztien hamarrenak ordaintzea nahitaezkoa zuten; hortik atzera jauntxoaren apetaren araberako guztia kentzen zieten. Betiere beraien segurtasuna bermatzearen alde, eta arrazoia aitzakia bihurtu eta segurtasunerako semeak desjabetu.
Kokoteraino zeuden eta behin baino gehiagotan jauntxoei planto eta aurre egin bazieten ere, ezer argirik lortu ez, eta bueltan egurra jaso. Amonaren bati sutondoko txinpartaren batek utopiaren ameskeria benetako ametsetara ekarriko zion arte. Amestu dezagun nola arraio bukatu gure izerdiaren etengabeko lapurreta honekin! Burutazio horiekin, esku artean baratxuri begi bat (Allium sativum) zuritzen ari zen, hamaiketakorako ajoarrieroa ere buruan. Zuritu eta kosk, itzalgaizka kosk. Baratxuria osasuntsua dela oso badaki, batik bat gordinik. Eta gorputza piztu egiten du; odola mehetu eta presioa jaisten du, ondorioz odolak arinago egiten du batera, bestera eta burura. Eta ametsa pizten da: baratxuria! Baratxuria barazki txikitakoa da; ez da labore garrantzitsu horietakoa, eta, gakoa, ez du hamarreneko zergarik ordaintzen. Baratxuria lantzen badute, obispo, jauntxo eta erregeei, zartakorik eman gabe hortzak erakutsi eta kitto. Harrezkero, pixkanaka, herri osoa baratxurigintzara eman zen; eta egun ezaguna da horrexegatik. Baratxuriaren matxinada 1662an gertatu zen, Faltzesen. Harrezkero, Faltzesko baratxuri gorria sonatua da, iraultzaren baratxuria.
Hori dena gogora dakar Faltzesko baratxuri korda bat sukaldean zintzilika edukitzeak. Eta osasuna. Aipatutako antikoagulatzailea, odolaren presioa lasaitu eta zainen elastikotasuna zaintzen duena, bakterioen aurkaria, onddoen aurkaria, kolesterol txar murriztailea, antioxidatzailea, birusen aurkaria… Eta nekazarien patrikaren zaintzailea eta iraultzailea. Oraintxe duzu nonahi Faltzesko baratxuri gorria. Gorria.
Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.
Azala ez da azaleko gaia, kanpoarekiko muga eta gure buruaren babesa baizik. Ordea, kosmetiko industrialak erabiliz gero, toxiko kimikoak barneratzen ditu gure gorputzak azaletik, eta dutxako zulotik behera joaten direnean, ura eta Lurra ere kutsatzen ditugu egunero. Eredu... [+]
Datozen 100-150 egunak erdi lo negukatzen igaroko dituzte landare askok. Beren jakiak sortzeko nahitaezkoak dituzten hostoak askatu eta aurreko 200-250 egunetan metatutako erreserbei esker biziko dira.
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Asko hitz egiten da basoaz azken aldian. Basoak berreskuratzeaz, basoak sortzeaz eta basoaren hedadura zabaltzeaz entzungo duzu sarri. Eta ekintza ona izan daiteke zalantzarik gabe, ekosistema moduan duen balioa handia delako. Baina, basoari jartzen diogun atentzio eta indar... [+]
Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
192 milioi sagar 2024. urtean. Segundoero sei sagarretik gora saltzen du Britainia Handiko Tesco supermerkatu kate han ezagunak; ia 27.000 tona. Zenbaki ikusgarriak dira baina are harrigarrigoak dira bertokoak, Ingalaterrako sagarrak direla jakinda.
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Antzinako greziar eta erromatarrek izaki mitologikotzat zituzten animalia hauek, itsas hondoan jaio eta hazi ostean, lehorreko zaldien tamainara heltzean, Neptunoren gurditik tiratuko omen zuten. Urrutian ikusten omen zituzten, olatu tontorretan jauzika.
UNESCOk Munduko Biosfera Erreserben Sarea zabaldu du hamaika izendapen berrirekin, horien artean da Iratiko Oihana. Astearte honetan jaso dute diploma Zaraitzu eta Aezkoa ibarretako presidenteek Ariben.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Gero eta gehiago ikusten dira orkideak gure etxe barruetan. Bulego, denda, ile apaindegi, non ez daude landare edergarri horiek?
Badoaz basoak kolorez aldatzen, haizea hozten eta egunak mozten. Badator negua, eta lur lehorrean ageri da; baita itsasoan ere. Animalia migratzaileak hasi dira hegoalderanzko bidean, eta zerutik kurriloak hegan pasatzen diren bitartean, itsasotik zerea doa, ur epelagotara... [+]
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua aurkeztu du azaroaren 7an Donostian. Azala, ilea eta gorputzeko hainbat atal garbitzeko eta zaintzeko behar ditugun produktuak guk geuk egiteko argibide eta informazio osoa ematen du liburuak. Auzi hau ez da azalekoa,... [+]