Azpiak egitea

  • Baratzea laster izango da bere onenean. Udazalea bazara. Neguko baratzea ere eder askoa da, bere unibertso urdinarekin: porruak (Allium porrum), azatarrek (Brassica spp.) eta abarrek osatzen dutena. Jendeak, baina, udako baratze koloretsua nahiago izaten du; tomate (Solanum lycopersicum) goratua nahi du eta bere akolito berozaleak: piperrak (Capsicum annuum), alberjinia (Solanum melongena) eta abar.


2024ko ekainaren 10ean - 05:00
Azken eguneraketa: 2024-06-11 21:48
Landareei inguru guztian lur gainean zerbait jartzen zaio bi nahirekin: nahi ez dugun belarrik ez sortzea eta, batez ere, lurretik lurruntzen den urari lurrazalean eustea, landareen sustraien eskura. Argazkia: ARC

Ongarriak aspaldi emanak izango ditu lurrak, satsa, luarra, kortalohia, edo dena delakoa. Orain lurra sasoian jarri eta azaro ona denean landareak erein, landatu eta, batez ere, zaintzearen txanda da. Uzta arteko zaintzarena.

Zaintza horretan uraren kontrol egokia tantoaren erdia da. Isuri atlantikoan, ohiko eguraldia bada ureztatu beharrik ez da izango. Baldin eta ez bada ikaragarrizko agorraldiren bat etortzen. Orduan bai. Baita isuri mediterraneoan ere. Hor ura beharko da.

Ureztatzea lana da eta dirua. Ureztatzea garestia da. Erabilitako urari etekin onena ateratzea da zaintzailearen helburua. Horretarako, egunabarrean ureztatzea, behar den kopurua eta abar zorrotz begiratzen dira.

Landareei azpiak egitea da beste teknika eraginkor bat. Aziendari ukuiluan bezala, landareei ere inguru guztian lur gainean, lurrestali, zerbait jartzen zaio bi nahirekin: nahi ez dugun belarrik ez sortzea eta, batez ere, lurretik lurruntzen den urari lurrazalean eustea, landareen sustraiera. Era berean lurraren azala ez da lehortuko, gehiago edo gutxiago ongarritu egingo du eta landareen bizimoduari eusten dioten mikroorganismoei indarrean eta bizi eutsiko die. Landare artean zabaltzen dena edozein material organiko izan daiteke: egur ezpala, enbor azala, txirbila, zerrautsa, birrindutako papera, kartoia, belar txikitua berdea edo ondua, lastoa, orbela, luarra, legarra, artilea, simaur ondu lehorra…

Bero eta lehorte handiak etorri aurretik hona burubide batzuk. Lurra gose antzera bada, hautatu azpitarako ongarri emari azkarra sortuko duen materiala: simaur edo luar. Zaindu etxe eta antzeko egituren aldamenean jartzen den materiala, erretzeko modukoa bada arazorik sor ez dadin. Kontuz materialarekin: intxaurraren eratorriek kalte egin diezaiekete landareei; tratatutako egurrenek, berriz, lurreko bizidunak eta gu geu ere malurtu. Lore tarteak bezalakoetan, non azpiak iraunkorra izan beharko duen, zaindu geruzaren berritzea. Belar gogorrak sortzen diren tokia bada, azpietan barrena haz ez daitezen, ondo azalaitzurtu edo azalatu edo saratu edo izakitu edo azpian kartoia jarri, itotzeko; pixka batean eutsiko die, itoz, eta laster bera ere ustelduko da, ongarri. Azpiekin ez egin landarearen ipurdiaren inguruan pilarik. Beti utzi tarte bat landareari, usteldurek eta gaitzek eraso ez dezaten.

Aziendaren azpiak, luartu eta lurraren aberasgarri edo landareen azpigai. Azpitik azpira, lehorteari aurre egiteko; soilik behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Landareak
2024-12-27 | Leire Ibar
Txanpainaren industriaren arrakastaren oinarrian eskulan esplotatua dago

The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.


2024-12-23 | Irati Diez Virto
Ez naiz sagua, ezta satorra ere; lursagua naiz

Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]


Gabonetan tokikoa eta sasoikoa kontsumitu eta, bide batez, Israelgo produktuak boikoteatu

Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.


2024-12-23 | Jakoba Errekondo
Ilarraren entzumena

Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun azken ilarrak ereiteko garaia orain hasten da. Eta oraintxe jango ditugu urria aldera erein zirenak.


2024-12-23 | Garazi Zabaleta
Ekin Dulantzi
Nekazaritzako elikagaien test gunea Dulantzin

Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]


2024-12-16 | Jon Torner Zabala
Euskal Sagardoa
Ipar eta hego, mendeetako tradizioa txapel beraren pean

Euskal Sagardoa Jatorri Deiturak erronka ezarria dio bere buruari: Euskal Herri osoko sagar eta sagardogileak biltzea. “Sagardoaren kultura lurralde osoan dago, eta lurralde osoan mantendu dira sagardotarako sagarrak”, esan digu Unai Agirrek, sor-markaren... [+]


2024-12-16 | Garazi Zabaleta
Ozaetako (barrundia) sagar zuku ekoizpena
8.000 sagar zuku litro ekoitziak, 900 biztanleko herrian

“Aterako dut sagar zuku bat?”. Galdera horrekin hasi da Barrundiako Ekonomatoko kide Koldo Lopez Borobia, Susana Lopez de Ullibarri eta Santi Txintxurretarekin izandako elkarrizketa. Sagar zukuaren bueltan eta sagarrondoz inguratutako lorategian elkartu gara. Hau ez... [+]


2024-12-16 | Garazi Zabaleta
Xiberoko kolektiboa
Baratze kolektiboa Maulen, harreman sozialak ereiteko

Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]


2024-12-16 | Jakoba Errekondo
Txokolate menpekotasuna negozio

Txokolatea kakaotik sortzen da. Kakaoak Theobroma cacao du izena; Theobroma hitzak “jainkoen janaria” esan nahi du. Aspaldikoa da txokolatearen gurtza; jainkoena zena azkar asko egin genuen geure. Euskal Herrian, azukrearekin eta kafearekin batera elikagaien... [+]


Buruan urrea, gehiena akuikulturan ordea

Badira hainbat espezie arrandegietan beti egotera derrigortuak diruditenak. Haien arteko arrain batek dirdira berezia du, urrezko koroarekin begiratzen baikaitu: urraburuak (gazteleraz ere, ezaugarri berari men eginez, dorada-k). Ondoan haien artean anaiak diruditen sorta dago,... [+]


Non dago herria?

Mikro eta makro kontzeptuen arteko muga lausoa da, eta elkarren arteko eragina lausoa izan arren, eragiten du. Baita gugan ere. Arazoa dator lainopeko itsutasunean asmatzen ez dugunean gu geu non gauden, herria non dagoen.


2024-12-09 | Jakoba Errekondo
Errastiko ogia
Ilarretan dilista nafarra

Zeruka, zeru bete on dakar zerukak. Zeruka, magitxa, magintxeta, mihauria, magina, baina, ilar-axala, mantxa, teka edo, ezagunena, leka. Lekak barruan dakarren leka-gauza, leka-bihia, lekalea edo lekazia bezalako jaki ederrik ba al da negua goxatzeko? Pertzak bete lekari,... [+]


2024-12-09 | Garazi Zabaleta
Errastiko ogia
Aurrekoen jakintza eta makrobiotika uztartuta sortutako ogia

Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]


Basoko ehiztaria

Gaua da. Zuhaitzetan geratzen diren hosto gutxien artetik igarotzen da ilargiaren argia. Isiltasuna da nagusi. Txoriak sasi artean daude, babestuta lo, lo-edo. Baina bat batean zerbaitek kolpatu du sasia. Txori gehienak izutu diren arren, izoztuta bezala geratu dira, isilik... [+]


2024-12-02 | Jakoba Errekondo
Gintonikaren ezkontza

Bart arratsean izan da. Etxekoak gintonikari zurrupaka. Ni aspaldi dibortziatu nintzen gintonikarekin. Ginak oso gogoko ditut, hortz-haginak ur, baina tonikak ezin edan ditut, gozoegi eta burbuila zakar gehiegi.


Eguneraketa berriak daude