“Axule”, Baztango gazta urdina
Patricia Tornero Vidal duela hamabost urte etorri zen Valentziatik, abeltzaintza ikasketak egitera eta Erratzun bizi da geroztik: "Argi nuen eskala txikiko proiektu bat nahi nuela" dio. Egun Baigorriko bizilagun bati behi esnea erosten dio eta horrekin eta etxeko hiru behietatik ateratzen duenarekin egiten du gazta urdina. Salmenta zuzenaren bidez banatzen ditu bere produktuak.
Patricia Tornero Vidal valentziar baztandartuaren proiektua da Erratzuko Pittika gasnategia. Urte eta erdi eskaseko ibilbidea izan arren, aurretik martxan zuen beste egitasmo batean du jatorria egungoak. “2014an ahuntzekin hasi nintzen lanean eta baserrian gasnategia jarri genuen”, azaldu digu. Animaliekin izandako zenbait zailtasun eta osasun arazo bat tarteko, 2019an ahuntzak kentzeko eta proiektuari beste norabide bat emateko erabakia hartu behar izan zuen. Horrela jaio zen Axule, “Baztango behi gasna urdina”.
Abeltzaintza eredu jasangarriaren alde
Zizurkilgo Fraisoro eskolara ikastera etorri zen Tornero duela hamabost urte, eta han bi urteko abeltzaintza ikasketak egin ondoren, Euskal Herrian gelditzea erabaki zuen. Erratzuko Dorrattipia baserrira mugitu eta abeltzaintzan dihardu geroztik. “Honetan jardun nahi izan dut betidanik, baina argi nuen eskala txikiko proiektu bat nahi nuela, animaliekiko eta ingurumenarekiko errespetuan oinarritua eta nire neurrira egina”. Valentzian abeltzaintza industriala gertutik bizi izan zuen Tornerok, eta horrek ez zuen batere zerikusirik berak martxan jarri nahi zuenarekin.
60 bat ahuntz jarri zituen hasieran eta haien esnearekin egiten zituen gaztak, baina iaz kendu egin behar izan zituen, eta berriz hutsetik abiatzea bezala izan zen hori. Baigorriko bizilagun bati behi esnea erosten eta frogak egiten hasi zen. “Abeltzain txiki bat da, gugandik oso gertu, Izpegiko gainean behiak dituena, eta gure printzipio berekin ekoizten duena”. Hari erosten dioten eta etxeko hiru behietatik ateratzen duten esnearekin egiten du gazta urdina Tornerok. “Inguru hauetan ardi gazta ekoizten da nonahi, eta hori bikaina da, baina guk zerbait desberdina egin nahi genuen”. Axule ez da Pittikako produktu bakarra, dena den: pasta biguneko behi gazta eta heltze denbora luzeko beste bat ere egiten dute. Guztia, eredu ekologikoan. “Zalantzak izan genituen zigilua eskatzerakoan, hori gabe ere modu jasangarrian ekoitzi baitaiteke, baina azkenean kontsumitzaileentzako berme moduan ziurtagiria jartzea erabaki genuen”.
Salmenta zuzena
Elizondon saltzen dute batez ere Axule gazta, bertako ekoizleen azokan, baina Iruñera ere mugitzen da valentziarra. “Geltokiko hileroko azoka ekologikoan parte hartzen dugu, eta Ekoalde banaketa sarean ere sartu gara”. Urte eta erdiko ibilbidean erantzun oso ona izaten ari direla dio, eta pozik dago koronabirusaren garaiotan sortutako zailtasunei aurre egitea lortu duelako.
Behi gazta gutxi egiten den eskualdean pixkanaka produktu berriak sartuz bere tokia egiten ari da Pittika gasnategia. Gazta urdinaren zaleek ez dute aitzakiarik, beraz, hurbilean eta modu jasangarrian ekoitzitakoa kontsumitzeko.
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]
Lehen sektorea bultzatzeko eta indartzeko lanean dihardute Nafarroako Pirinioetan azken urteotan, eta lanketa horren baitan sortu zuten Pirinioetako Mahaia. Diagnostikoa ondu dute azken urteotan, eskualdean lehen sektoreari lotuta dituzten hutsuneak identifikatzeko, eta ondorio... [+]
EAEko ekoizpen ekologikoaren kontseilua da ENEEK-Ekolurra, eta zertifikazioaz gain, eredu ekologikoaren aldeko sustapen lana ere egiten du elkarteak. “Gaur egun, argi ikusten dugu etorkizuneko eredua dela ekoizpen ekologikoa, eta badagoela honi buruzko informazioa emateko... [+]
Urteak dira Bergaran kontsumoaz eta lehen sektoreaz lanketa zabala egiten hasi zirela. Ereindajan kooperatibaren eta Elikadura Mahaiaren sorrerak bultzada izan ziren lanketa orokor horretan. Azken urteotan, azoka plazaren inguruko hausnarketa prozesuan buru-belarri aritu dira... [+]
2014an sortu zuten Birika Permakultura proiektua Leioako lursail okupatu batean. Jurgi Uriarte Idiazabalek eta beste bi kidek jarri zuten martxan egitasmoa. “Lursail hartatik bota egin gintuzten gerora, aparkalekua egin behar zutelako, eta, etenaldi baten ondoren, bakarrik... [+]
Nekazaritzarekin harreman estua izan du betidanik Barazki Bizidunak proiektuko Iñaki Garcia Grijalbo Mapik. Bizitzaren paradoxak, gaur egun saltoki handi baten aparkalekua den lursailean zuten baratzea garai batean etxekoek Donostiako Intxaurrondo auzoan... [+]
Nafarroako Hazialdekoren, Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkartearen (BLE) eta Gipuzkoako Biolurren arteko elkarlanetik sortu berri da HoBBea, mugaz gaindiko proiektua. “Garien bueltan bagenuen aspalditik harremana gure artean, baina, nolabait, harreman horiek... [+]
Bigarren urtez segidan hartu du Habelarte baserritarren elkarteak Leitzako festetan, Gaztetxean, afariak emateko ardura. Nafarroako Mendialdeko ekoizle agroekologikoen produktuekin osatu dute eguneroko eskaintza, eta ehunka lagun pasatu dira abuztuaren 10etik 14ra haien... [+]
Aurreko urte bukaeran Elizondoko zahar-etxearen kudeaketa publifikatzeko jauzia eman zuen Baztango Udalak, eta geroztik, haren esku gelditu da egoitzaren antolaketa. Eskualdaketa horrekin batera, elikaduraren alorrean eraldaketa sustatzea izan da udalaren erabakietako bat... [+]
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin... [+]