Australian jatorrizko herritarrak Konstituzioan aitortzeko erreferenduma egingo dute
Proposamenaren arabera, Herritarren Ahotsa taldeak ekarpenak egingo ditu aborigenen eta Torres Itsasarteko Irlen inguruko gaietan. Azken 50 urteetan ez da aldatu Australiako Konstituzioa.
Australian erreferenduma egingo dute jatorrizko herritarrak Konstituzioan aitortuak izan ala ez erabakitzeko. Azken 50 urteetan lehen aldiz aldatuko litzateke Konstituzioa, baiezkoa aterako balitz.
Proposamenaren arabera, Herritarren Ahotsa taldeak eskumena izango du ekarpenak egiteko aborigenen eta Torres Itsasarteko Irlen inguruko gaietan. Hala ere, Parlamentuak Ahotsaren osaeraren funtzioen, eskumenen eta prozeduren inguruan erabakiak hartzeko ahalmena izango luke.
Uluru Bihotzaren Adierazpena
Herritarren Ahotsa taldea sortzeko proposamena 2017an egin zuten lehen aldiz, 250 buruzagi indigena baino gehiagok sinatutako Uluru Bihotzaren Adierazpenean. Dioenez, Australiako indigenek "ezintasuna" sentitzen dute egiturazko arazoei aurre egiteko. Arazo horien artean daude, besteak beste, indigenek gainerako australiarrek baino bizi-itxaropen laburragoa izatea, osasun- eta hezkuntza-maila eskasagoak eta espetxeratze-tasa handiagoak.
Uluruko Adierazpena sinatu zuen Prog Megan Davisek honakoa adierazi zuen: "Indigenak ez diren pertsonek inoiz bisitatu ez dituzten eta ezagutzen ez dituzten komunitateei buruzko erabakiak hartzen dituzte".
Oraindik ez dute Parlamentuan eztabaidatu proposamena. Aurreikuspenen arabera, Parlamentuak ekainean bozkatuko du, eta onartuz gero, erreferenduma irailetik aurrera izango da. Australiako Anthony Albanes Australiako Lehen Ministroak ostegunean adierazi zuen aldaketa "garrantzitsua" eta "oso erraza" izango litzatekeela.
Aldaketaren forma, zehazteke
Konstituzioaren aldaketak zein forma hartuko lukeen ere ez dago argi. Proposamen baten arabera, kontsulta-organoak 24 kide izango ditu: estatu eta lurralde bakoitzeko ordezkariez gain, Torres Itsasarteko Irlako eta urruneko aborigenen ordezkari bana. Uluruko Adierazpenak eskatzen du batzorde bat osatzea, indigenen historiaren inguruko tratuak egiteko eta "egia kontatzeko prozesua" gainbegiratzeko.
Inkesten arabera, australiarren hiru laurdenek baiezkoa bozkatuko lukete. Aldaketa egiteko, Australiako sei estatuetatik gutxienez lautan irabazi beharko luke baiezkoak.
Australiako ipar ekialdean dagoen Jiigurru uhartean duela 2.000-3.000 urteko zeramika zatiak aurkitu dituzte James Cook unibertsitateko eta Australiako Ikerketa Kontseiluko kideek. Australian orain arte aurkitutako zeramika arrastorik zaharrenak dira. Arrastoen azterketa... [+]
Britaniarren kolonialismoaren aurka egin dute, ekintzaile aborigenek inbasioaren eguntzat hartzen baitute. Melbournen hainbat monumentu kaltetu dituzte, esaterako, James Cook kolonizatzaile ingelesaren estatua.
Konstituzioaren zuzenketaren proposamena Anthony Albanese lehen ministroak bultzatu du. Hala ere, herrialdearen gehiengoak ezezkoa bozkatu du erreferendumean.
Urriaren 14ean egingo dute konstituzioa aldatzeko bozkaketa. Lehen Ministro Anthony Albanesek “nazioa elkartzeko aukera” gisa definitu du erreferendumaren eguna.
Alderdi ezberdinetakoak dira, eta orain arte egon den aborigen-errepresentaziorik handienetakoa da.
1900 eta 1970 urteen artean beren familiengandik banatu zituzten haur indigenei laguntza ekonomikoa emango die Australiako Gobernuak. Hiru hamarkadetan zehar ezarritako “asimilazio politiken” parte izan zen umeak familia zuriekin bizitzera eramatea. Biktima bakoitzak... [+]
Kementasunaren adibide da Linda Burney (1957). Ama zuria eta aita aborigena zituen eta zurien landa-herri txiki batean jaio zen, Australian beltzak eta zuriak nahastea debekaturik zegoen garaian. Politikari eskaini dio bizitza eta bi aldiz egin du historia: 2003an, Hegoaldeko... [+]
Antzinaroko zenbait geografok uste zuten gure planetako ipar hemisferioak adina lur izan behar zuela hego hemisferioak ere; Aristotelesen arabera, “eskualde bat egon behar da hego poloarekin guk gure poloarekin dugun erlazio bera duena”. Eta erromatarrek Terra... [+]
Lepoa eta eskuak aulki bati lotuta eta burua estalita duen nerabe bat ageri da bideoan. Ikerketa abiarazi du gobernuak, Malcolm Turnbull lehen ministroak aginduta, The Guardianek jaso duenez.
National Geographic aldizkarian Australiako aborigenei buruzko foto erreportaje ederra egin dute. Uhartean 50.000 urtez bizitu arren, egun Australiako biztanleen %3 baino gutxiago dira. Beren kultura, bizimodua eta mundu ikuskera pixkana desagertzen ari dira. Hala ere, egun... [+]
250 inguru ziren XVIII. mendean Australiako aborigenek hitz egiten zituzten hizkuntzak. Gaur egun 100 dira bizirik dauden hizkuntzak, eta gehienek oso hiztun gutxi dituzte.
1964ko maiatzean ikusi zituzten, baina Australian aborigenez okupatzen ziren funtzionarioek irailaren 24a arte ezin izan zituzten harrapatu gizaki zuriekin harremanik gabe bizi ziren azken 20ak. Emakume, neskato eta haurrak, gizonik ez. Orduan 17 urte zituen Yuwaliren... [+]
Albiste susmagarriak iritsi ziren berrikitan Australiatik: aborigen jendeen artean haurrei sexu gehiegikeriak erruz egiten zaizkiela jakin eta agintariak neurriak hartzen ari omen direla. Albiste horren sustraian dagoen kolonialismo istorio iluna argitu nahi izan du John... [+]