Bioaniztasuna boladan dagoen garai hauetan asunari (Urtica dioica) begiratu beharko genioke, lehenaz gain. Gaur bertan sartu naiz emanhartuan sendabelarren azti nafar batekin bere asun tintura eskuratzeko. Asunaren tintura horrek beti izan du sona: barruak eta odola garbitzen ditu, odolaren ibilia sustatu, mineralez hornitu, giltzaduren eta giharren hanturak baretu, dituen antihistaminiko naturalekin alergiak lasaitu. Tintura ondo dago, baina egoskina, xarabea edo platerean gordinik, saltsetan edo arin eginda har dezakegu. Bitamina, oligoelementu, proteina eta zer ez du, izan ere!
Asuna bizitza da, guretzat bezala beste animalia askorentzat ere bai; bioaniztasunaren erregina da. Asun sail bat toki ezin hobea da animalia saldo eder batentzat; bertan bizi, jan, ezkutatu eta ugaltzeko. Esaten da hogeita hamar animalia baino gehiago zuzenean asunari lotuta bizi direla, hura gabe ezin iraungo lukete. Tartean gure baratzeetako tximeleta ikusgarrienetako batzuk: asun tximeleta, C-txuria, amiral gorria, karduetako vanessa eta hegazterren tximeleta. Era berean, ez da harritzekoa bere mutur guriko izerdi gozoa zurrupatzen zorriak nahaspilan ikustea eta horien atzetik bere hondakinak jatera ilaran etortzen diren inurriak, bai eta bere kumeak janez berdintzen diren amona mantangorriak. Barraskiloen kofradiak ere maite du asundia: zaleak dira baso-barraskiloa, barraskilo arrunta, Borgoinako barraskilo handia eta abar. Barraskiloa den tokian barea ez da urruti izaten. Asunaren gurgurioa, ipurtsardea eta era askotako armiarmak ere erraz topatuko dituzu, hara eta hona, asunaren ile erresumingarrien artean lasai asko.
Tajuzko lupa batekin begiratu asunaren ile horiek. Azpian anpulutxo bat du, muturrean orratz zorrotz batekin. Orratza sartzen zaigunean anpulua hautsi eta zaurian barruan duena isuriko du. Molotova ez da baina ederki erretzen, erresumintzen duen koktela askatzen du: txingurriek sortzen dutena bezalako azido formikoa eta gure garunak erabiltzen dituen serotonina, azetilkolina eta histamina, besteak beste…
Nola arraio sortzen ote ditu asunak gure garunak erabiltzen dituen neurotransmisoreak? Asuna gure espeziea baino askoz lehenagokoa dela badakigu. Jakitea gauza bat da; eta ustea? Askok gorroto du, baina gu adina bada behintzat. Eta erabili dezagun osasunerako bezala baratzean: landatzerakoan zuloan sartu, bero sapa bada landareari azpiak egin eta landarea indartzeko eta gaitzei eta izurriteei aurre egiteko asun ura edo minda egin.
Horiek dastatu dituen azalaren erremina sendatzeko, asunak hurbil izaten ditu mingarratzak edo uztaoak (Rumex spp) edota plantainak (Plantago spp); eman igurtzi on bat. Zenbaitek odolaren ibilia pizteko, asun sortaz zartadaka zigortzen du gorputza.
Asunak erretzen gaituenean neurotransmisoreak ematen dizkigu. Premian ikusten ote gaitu?
Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.
Itsason (Gipuzkoa) elkarren ondoan dauden bi baserri dira Urteaga eta Urkulegi, duela zenbait urte elkartu eta proiektu bateratua martxan jarri zutenak. “Bi baserriak elkartu eta ekoizpen proiektua abiatu genuen, eta 2011tik dedikazio osoarekin ari naiz honetan”,... [+]
Sudurrak egia dio. Zaila da sudurra engainatzea. Usaimena saihestea ezinezkoa da. Sudurretik garunerako lotura bidearen ikerketa zirraragarria, liluragarria, zoragarria da makina bat ikerlarirentzat. Usainaren eta memoriaren arteko zubia azkarrena ez bada, bizkorrenetakoa bai... [+]
Duela 180 milioi urte Pangea kontinentea zatitu zenerako ikasia zuen aingirak Thetis itsasoa zeharkatzen. Ordudanik kontinenteak mugituz joan dira, eta aingira espezieak ezberdinduz. Jatorrizko arbaso beretik bereizi diren 20 aingira espezieen artean, gurea da, ibai-aingira edo... [+]
Oporlekuekin soilik lotuko dituzte askok Balear Uharteak, baina agroekologiaren eta kontsumoaren bueltan mugimendu bizia dute Mallorca irlan: Associació de Varietats Locals de Mallorca (tokiko hazi barietateen elkartea) da horren adibide. Abenduaren hasieran, elkarte... [+]
Muturreko lehorte eta euriteak normaltasun berria bilakatu zaizkigu. Areagotzen dituzten kalte ekonomiko eta ekosistemikoen artean, laborantzak pairaturikoak ez dira txikienak. Bereziki, lehorte garaietan zaluegi idortzen diren edota eurite handietan ur guzia xurgatu ezin duten... [+]
Kolore morez margotu dut urteko lehen hilabetea, sormena, irudimena, jakintza eta espiritualitatearen kolorez.
Lagun txiletar batek bere herriko istorio bat kontatu dit, eta ahoa bete inplante utzi nau. Han “quintral” esaten dioten landare batena da, Tristerix corimbosus. Txile eta Argentina hegoaldeko baso epeletan bizi da, eta gure lurralde epeletan hazten den mihuraren... [+]
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]
Koloretsuak, distiratsuak, forma xelebre bezain ederrekoak diren heinean, nudibrankioek beste planeta batetik iritsitako izakiak dirudite. Itsas hondoko izaki biluzi hauek 1980ko hamarkadako gandorretako kolore biziak eta Parisko joskintzako izen handien moda arkitektonikoa... [+]
The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]
Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun azken ilarrak ereiteko garaia orain hasten da. Eta oraintxe jango ditugu urria aldera erein zirenak.
Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.