Artzibarko herbarioa osatzeko bidean, loreekin jolasean
2021eko udaberri inguruan hasi zen Kattalin Barber Gutierrez nafarra bailarako loreak biltzen eta identifikatzen: “Artzibarren jaioa naiz, beti izan ditugu loreak eta natura ondoan, baina ohartu nintzen duela gutxi arte ez niela arreta handiegirik jarri”. Konfinamendu garaian, baina, herrira gehiagotan joaten hasi zen eta inguruan egiten zituen ibilaldietan ikusten zituen loreekiko interesa piztu zitzaion. Horiek biltzen hasi zen gero, eta ideia bat bururatu zitzaion: zergatik ez bailarako herbario bat osatu?
Biologia, botanika edo zientzietako ikasketarik gabe, herbarioa osatzea prozesu konplexua baina polita izaten ari dela onartu du Barberrek: “Zaila da loreak identifikatzea, izen arrunta ezagutzea, izen zientifikoa, nola desberdintzen diren… baina, aldi berean, mundu oso bat ireki zait poliki-poliki”. Argi du gazteak berea ez dela biologiako ikasleek egiten duten herbario zientifikoa izanen, bestelako zerbait dela: “Atlas moduko zerbait, agian?”, galdetu du. Kontua da, bere ingurua eta bailara beste modu batean ezagutzeko aukera zabaldu diola prozesuak.
Momentuz, 100 bat lore ditu jasoak Barberrek, bakoitzaren euskarazko eta gaztelaniazko izenarekin. “Loreak bildu, prentsatu, identifikatu eta sailkatu egiten ditut”. Identifikazio horretarako liburuak eta aplikazioak erabili ditu, baina zuzenean bailarako jendeari galdezka ere aritu da, bertako izenak ere jasotzeko. “Udaberri loreari, adibidez, hemen, arrantion esaten zaiola ikasi dut, eta Zaraitzun, berriz, basantxurro”, dio.
Koadroak, risografia eta zianotipia
Behin loreen eta herbarioaren munduan murgiltzen hasita, bestelako gauzak probatzen hasi zen artzibartarra: “Prentsatzen nituen loreekin laminak egiten hasi nintzen, lagunentzako koadroak, eta horrelakoak”. Azaldu duenez, prozesu nahiko luzea da prentsatu eta lehortzearena: loreak bildu, aukeratu eta prentsan sartzen ditu kartoi eta egunkari paperekin inguratuta. Lodieraren arabera, bertan egon beharreko denbora aldatu egiten da, baina hiruzpalau aste izaten ditu, hiru edo lau egunean behin paperak aldatuz.
Lagunei ez ezik, hurbileko jende gehiagori ere artelanak gustatu eta enkarguak egiten hasi zitzaizkion orduan. “Bere txikitasunean, baina harrera ona izan dute lanek, eta hortik, loreekin beste teknika artistiko batzuk erabiltzen ere hasi naiz”, gehitu du. Risografiaz eta zianotipiaz hitz egin digu, esaterako. Serigrafiaren eta fotokopiaren artean legokeen inprimatzeko teknika modukoa da lehena, eta bigarrena, berriz, argazkien negatiboak urdinean egiteko prozesu fotografikoa. Hainbat teknikarekin probak egitearekin batera, aurrera jarraitzen du gazteak herbarioaren sortze prozesuan ere: “Arbola festibalaren barnean, orain arteko herbarioaren erakusketa jarri genuen hemen bertan, Artzibarren, eta polita izan zen”, amaitu du.
Bukatu da (bukatzen ari da) tomatearen sasoia eta unea aprobetxatu nahi nuke uda honetan izandako kezka eta amorruak orriotara ekartzeko.
2016an ikusi omen zuten lehen aldiz Herrialde Katalanetan. Bi urte geroago, 2018an alegia, Xanti Pagola eta Imanol Zabalegui entomologoek Gipuzkoan azaldu zela jakitera eman zuten. Eta euskaraz izendatu ere bai! Urte batzuk pasa dira eta ez dut esango gure artean ikusteaz ohitu... [+]
Bart arratsean izan da. Etxekoak gintonikari zurrupaka. Ni aspaldi dibortziatu nintzen gintonikarekin. Ginak oso gogoko ditut, hortz-haginak ur, baina tonikak ezin edan ditut, gozoegi eta burbuila zakar gehiegi.
Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.
Azala ez da azaleko gaia, kanpoarekiko muga eta gure buruaren babesa baizik. Ordea, kosmetiko industrialak erabiliz gero, toxiko kimikoak barneratzen ditu gure gorputzak azaletik, eta dutxako zulotik behera joaten direnean, ura eta Lurra ere kutsatzen ditugu egunero. Eredu... [+]
Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]
Datozen 100-150 egunak erdi lo negukatzen igaroko dituzte landare askok. Beren jakiak sortzeko nahitaezkoak dituzten hostoak askatu eta aurreko 200-250 egunetan metatutako erreserbei esker biziko dira.
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Asko hitz egiten da basoaz azken aldian. Basoak berreskuratzeaz, basoak sortzeaz eta basoaren hedadura zabaltzeaz entzungo duzu sarri. Eta ekintza ona izan daiteke zalantzarik gabe, ekosistema moduan duen balioa handia delako. Baina, basoari jartzen diogun atentzio eta indar... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
192 milioi sagar 2024. urtean. Segundoero sei sagarretik gora saltzen du Britainia Handiko Tesco supermerkatu kate han ezagunak; ia 27.000 tona. Zenbaki ikusgarriak dira baina are harrigarrigoak dira bertokoak, Ingalaterrako sagarrak direla jakinda.
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Antzinako greziar eta erromatarrek izaki mitologikotzat zituzten animalia hauek, itsas hondoan jaio eta hazi ostean, lehorreko zaldien tamainara heltzean, Neptunoren gurditik tiratuko omen zuten. Urrutian ikusten omen zituzten, olatu tontorretan jauzika.
UNESCOk Munduko Biosfera Erreserben Sarea zabaldu du hamaika izendapen berrirekin, horien artean da Iratiko Oihana. Astearte honetan jaso dute diploma Zaraitzu eta Aezkoa ibarretako presidenteek Ariben.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.