Arrazionaltasuna vs emozionaltasuna
Gezurra ematen badu ere, oraindik ere entzun egin behar dugu –gehienbat emakumeok– emozioak arrazionaltasunaren gainetik jartzen ditugula, eta horrela ezin dela taxuzko erabakirik hartu. Azken asteotan bi gizonezkori entzun diet argudio bera, energiaz ari zirela.
Argudioak sortutako dardarizoak eraman nau psikologiako apunteei hautsa kentzera, eta emozioen eta sentimenduen arteko ezberdintasunarekin egin dut topo. Lehenengoak bat-batekoak dira, unibertsalak, berezkoak eta inkontzienteak. Emozioek biziraupena ziurtatu digute, arriskuetatik libratu eta hona ekarri gaituzte, belaunaldiz belaunaldi. Sentimenduak, aldiz, denboran mantentzen dira, eta emozioen eta pentsamenduen ondorioak dira; emozioen interpretazioa omen dakarte. Lobulu aurrefrontalean sortzen dira –planifikazioa, hausnarketa eta erabakimena sortzen diren leku berean–. Hortaz, hizlariek "emozio" eta "sentimendu" kontzeptuak nahastu egin dituzte.
Ñabardurak ñabardura, deigarria da arrazionaltasuna vs emozionaltasuna eskemetara itzultzea, biek elkarren arteko inongo konexiorik izango ez balute bezala. Edozein kasutan, bitxia da –zer edo zer esatearren– nolatan, oraindik ere, iritzi bati kontra egiteko erabiltzen den arlo emozionalaren gutxiespena. Oso bitxia.
Zenbait jardueraren etika falta zuritzeko ere erabili izan da dikotomia hori. Nirera etorrita, zootekniari buruzko XIX. mendeko tratatuetan definizioak zioen: etxeko eta basoko animalien hazkuntza, hobekuntza eta ustiapena aztertzen dituen zientzia da, produktibitate maximoa eta errendimendu handia lortzeko helburua duena.
Jakina, lan egiteko molde horretan sentimenduak ez ziren –dira– existitzen, –ez animaliena, ezta pertsonena ere–; "objektibotasuna" lehenesten zen. Orduko tratatuetara joko bagenu, ez genuke aurkituko "jasangarritasun" hitza –oraingoetan bai: jarrai dezagun ustiatzen, baina modu guayan–. "Ustiapenaren" izpiritu hark bere horretan jarraitzen du, zertzelada berde batzuk gehituta. Helburuak jarraitzen du produktibitatea eta errendimendua izaten. Animaliak jarraitzen du sentitzen ez duen elementua izaten. Egoera horretan bizitzera kondenatutako animaliarekiko enpatia izpi txikiena erakusten duena, milika eta animalista da.
Mende bat eta erdi geroago, beste arlo askotan –gehienetan ez esatearren– aplikatzen zaio filosofia bera lurraren gainean –edo azpian– dagoen edozein elementuri, baita pertsonei ere. Definizioa errepikatzen da, eta horrek eraikitzen ditu munduan egoteko modua eta munduari begiratzeko era.
Energiaren gaia ez da salbuespena, eta errealitatea eta bizitza excel tauletatik begiratzen dutenek martxan dagoen kolonialismo energetikoaren alde ilunak azaleratzen ditugunoi arrazionaltasun falta leporatzen digute, emozioek pisu handiegia omen dute gure iritzietan. Aurrekaririk ez balego bezala, beste lurraldeetan gertatutakoak hemen errepikatuko ez balira bezala –baita beste itxura batekin ere–.
Hori horrela, zaila da injustiziaren aurrean sentimenduei iskin egitea; zaila da naturaren –eta beraz, denon bizitzaren– suntsiketaren aurrean ezer ez sentitzea. Ezinezkoa ez hausnartzea, ez antolatzea, ez erabakitzea horren kontra egitea; izan ere, denon bizitzak jokoan daude.
Kasualitatea ote "arrazionaltasun" horren aldarrikatzaileak maiz gizonak izatea? Emozioak eta sentimenduak bereizten ez dituzten horiek ez al dute ezer sentitzen? Benetan uste dute haien altzairuzko pentsamendu pragmatiko eta teknikoa sentimenduen bekatutik libre dagoela?
Nola sinetsi planeta honetan bizitzea –bere zentzu literalean eta hertsian– ezinezkoa egiten ari den arrazionaltasun berak salbatu behar gaituela?
2.000 milioi euroko kostua izango dute AHT Madrilekin eta AVE trenarekin lotzeko aurreneko lanek. Asteburuan egin dute manifestazio bat Iruñean, AHTa eraikitzeko obretako esklabotza-baldintzak salatzeko.
Makroproiektu "berriztagarriek" sortzen dituzten ondorioak filmatu ditu Vidas irrenovables (Bizitza ez-berriztagarriak. Euskarazko eta frantsesezko azpitituluak prestatzen ari dira) dokumentalean Extremadurako (Cabeza del buey, Espainia, 1985) landagunean hazitako... [+]
Mozambiken gas eremu zabal batean erauzketa prozesu bat martxan ezartzeko prest zen 2020an TotalEnergies enpresa frantsesa, eta gunearen segurtasuna bermatzeko Mozambikeko unitate militar bat kontratatu zuen. Baina Afrikan egitekoa zuen "inoizko inbertsio pribaturik... [+]
Ilbeltzeko igande goiz batez jo dugu Baztanera. Eguzkiak oraindik ez du Lekarozko plaza argitu; bertan elkartu gara Garbiñe Elizegi Narbarte, Itziar Torres Letona eta Ernesto Prat Urzainkirekin. Itzaletan hotz egiten du eta umorez goxatu dugu lehen agurra, hogei urtean... [+]
2022an galeperra galzorian izendatzea proposatu zuen Espainiako Zientzialarien Batzordeak, bere ehiza debekatzea ekarriko lukeena. Espainiako Gobernuak orain erabaki du ez ematea babes hori espezieari, eta ehiztarien lobbyak eskainitako informazioa erabili du horretarako.
Apirilean zen sartzekoa araua baina atzeratzea erabaki dute. Derrigorrezkoa izanen da ibilgailuetan agiria eramatea, ez soilik hiri eta herri nagusienetan sartu ahal izateko, baita kostalde osoko errepideetan mugitu ahal izateko ere.
"(Oiongo osoko bilkuraren) helburua argia da, legez legitimatzea tramitazioan irregulartasun nabarmenak dituzten megaproiektu energetikoak"
Joan den asteazkenean egun gogorra eta desatsegina bizi izan genuen, ez bakarrik Labrazarentzat, baita zentral eoliko,... [+]
Parke bakoitzak hirurogei hektarea izango ditu, eta 32 milioi euroko aurrekontua du proiektuak. Ingurumen eta baimen teknikoak berretsita, egitasmoari hirigintza baimena baino ez zaio falta eraikitzeari ekiteko.
Konturatu orduko, 119 arkume jaio dira etxean, eta hamahiru ardi baino ez zaizkigu gelditzen erditzeko. Aurrerakoak diren urruxak jada izendatuta dauzkagu; horrek, inplizituki, esan nahi du hiltegira eramango ditugunak zeintzuk diren badakigula. Bereizte ariketa horretan... [+]
Hotza gogor ari du. Ez denean, baina aurtengo neguan lurralde batzuk ederki jotzen ari du. Eta intsektuek nola irauten dute, udaberriarekin indarrean berragertzeko? Kaleko galdera izan dut bart. Hortik intsektuen adimendu eta buruargitasunera koxka ttikia dago. Berritu ditugu... [+]
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Trebea, burutsua eta iheskorra; olagarro arruntak, izenak hala adierazten ez badu ere, aparteko trebetasunak ditu. Itsas molusku zefalopodo haragijale honek txundituta gauzka, bere ezaugarri eta ahalmen bitxiekin. Ornogabe guztien artean adimentsuena da, besteak beste.
Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]
Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]
Nafarroa eta Ezkio-Itsaso lotuko lituzkeen alternatibak Aralar barnean 22 kilometroko tunel bat zulatzea suposatuko luke, eta 1.300 milioi euroko kostua izango luke. Lotura hau igaroko litzatekeen herri ugarietako udalek nahiz bizilagunek, ordea, lanei ekiteko eduki beharreko... [+]