Arrantzale baldarraren arteak
Kanabera sasoia joan da. Baratzean edo soroan barazkien euskarri pardatarako edo makiletarako kanaberak eta banbuak mozteko sasoia urtarrila-otsaila da. Itxiturak edo hesitegiak egiteko edo keretatarako ere ez dira txarrak. Beste zenbat erabilpen ote dituzte?
Ni suertekoa naiz, Kandido eta Joseantonio aiarrek izugarrizko banbu tzarra ekarri didate. Itsututa nago: teilatuaren hegalean, teilatuak ematen duen ura biltzeko hodia egurrezkoa nahi dut eta egur egokia topatu artean banbuarekin egingo dut proba. Erdiz erdi luzetara erdibitu, korapiloek barruan duten geruza kendu eta listo. Nolako iraupena izango duen ikuskizun da; busti-lehorrean zer jokabide duen ez dut ezagutzen. Beste saio bat gehiago.
Baten batek arrantzarako erabiliko ote du kanabera? Garai batean bai, ikusten genituen horrelako kanabera dotore askoak, baina gaur egun beste upeleko sagardoa dira! Itsasoan hegaluzetan-eta aritzen direnek kanabera erabiltzen dutela dio guri saltzen digun herriko arrantzaleak.
Beste arrantzan, errio-ibai-erreka-laku-urtegietakoan, beste arrantza erak ere badira baina zabalduena kanaberarekin egiten dena; kanabera naturala edo artifiziala. Arrantzak artea eskatzen du eta jakintza zabala: arrainen bazkalekuak ezagutzea, sasoi eta ordu egokiak aukeratzea, tramankulu, kanabera, sare, salabardo, amu, kako, beita eta abar. Errio ertzean, gora eta behera dabilen mareak estali eta erakutsi egiten duen lur tarte horretan dagoen basako luharrak du beita onena izatearen sona. Hura biltzea lan nekeza da, basatzan ia belaunetaraino sartu eta ibiltzea zaila da eta aitzurra dantzatu behar.
Lantegi horiek ez hartzeko bada beste arterik. Ura edendu edo pozoitzea, adibidez. Horretarako intxaur sokolinak (Juglans regia) eraginkorrak dira; zakukadatxo bat uretan bertan zanpatu eta zukutu eta arrainak, durduzatuta, gilborrez gora geratzen dira, arrantzale baldarrenak ere eskuz erraz harrapatzeko moduan.
“Belar beltz”, “belar beltz bikordun” eta “zaldar-belar” esaten zaien Scrophularia generoko landare batzuek ere, zenbaitek “igebeltz-belar” ere esaten omen diote, lan bera egiten dute zukutu eta uretara botatzean; agi danean arrainak itsutu egiten ditu.
Langintza horretarako landare ezagunena apo-belarra, apo-lilia, apo-xatarra edo ostaza esaten zaiona da (Verbascum thapsus). Ez dakit euskaraz arrantza arte hori esateko hitzik baden, baina gazteleraz landarearen latinezko izena, verbascum, hartu eta ekintzari “enverbascar” esaten diote. Eta Pirinio aldean aragoieraz landareari berari “matapezes” (arrainen hiltzaile).
Hona arrainak horrela harrapatzeko erabili izan diren beste landare batzuk: kalamua (Cannabis sativa), heriotzorria (Nerium oleander), torbiskoa (Daphne gnidium), erabelar beltza (Hyoscyamus niger), tartikua (Euphorbia lathyris), makala (Populus nigra), kukupraka (Digitalis purpurea), asma-belarra (Datura stramonium), astaperrexil handia (Conium maculatum), otsababa arra (Helleborus foetidus) eta ezker aihena edo lupulua (Humulus lupulus). Arrantzale baldarraren arteak.
Lehen sektorea bultzatzeko eta indartzeko lanean dihardute Nafarroako Pirinioetan azken urteotan, eta lanketa horren baitan sortu zuten Pirinioetako Mahaia. Diagnostikoa ondu dute azken urteotan, eskualdean lehen sektoreari lotuta dituzten hutsuneak identifikatzeko, eta ondorio... [+]
Datorren negua gozatuko digute zainzuri kimuek (Asparagus officinalis). Baratzeko nire kuttuna da, baita nire baratzekoa ere.
Bi argazki aterako dizkiogu gure memoriari: batak Nafarroako Bardeetara eramango gaitu. Bertan, hautsez beteriko pista baten aldamenean, belar luzez osaturiko zelaitxo bat aurkituko dugu. Argazkiak erakutsiko du herpetologo gazte bat bertan barneratzen: begiak erne, zer ikusiko... [+]
'Nafarroako Intxaurra' marka kolektibo berriak Lizarraldeako, Erdialdeko eta Goi Erriberako zortzi ekoizle biltzen ditu. Kanpaina honetan 200 bat tona intxaur merkaturatuko dituzte, Nafarroan ekoizten den intxaur kopuruaren %46 inguru.
Bada urtebete udazkeneko bederatziurrenak nola egin artikulua idatzi nuela eta berriz ere urtaroak eskatzen digun lanaz idatzi beharra daukat. Izan ere, gibel garbiketa egiteko sasoia dugula esanez publikazio dezente ari naiz ikusten sare sozialetan eta kezka eragin dit. Orain... [+]
Barrikoteak, barrikak, bukoiak eta upelak bete berriak ditugu etxean sagar muztioz (Malus domestica). Makina bat beteko ziren, ipar eta hego, gure geografia guztian mahatsarenarekin ere (Vitis vinifera). Sagasti, mahastiko lanak eta dolare, soto, upelategi eta pitarretako lanak... [+]
EAEko ekoizpen ekologikoaren kontseilua da ENEEK-Ekolurra, eta zertifikazioaz gain, eredu ekologikoaren aldeko sustapen lana ere egiten du elkarteak. “Gaur egun, argi ikusten dugu etorkizuneko eredua dela ekoizpen ekologikoa, eta badagoela honi buruzko informazioa emateko... [+]
Aurtengo udan ez dugu gure hondartzetan marmoka gehiegirik ikusi. Baina ehunka pertsona izan dira Kantauriko postuetan artatuak, Galiziatik Euskal Herrira. Marmokak? Ez. Karabela portugaldarrak orduan? Ezta ere. Oraingoan, arrain baten eztenak izan dira ur-ertzean hankutsik... [+]
Sekreturik ez esan baratzean. Bai bai, adi baratzean. Zer agi ere ataizean ibili, begi-belarri. Ezkutatzekorik baduzu ez azaldu baratzean. Patatak (Solanum tuberosum) begiak ditu, artoak (Zea mays) belarriak, arrosondoak (Rosa spp.) antena zorrotzak, asunak (Urtica dioica)... [+]
Urteak dira Bergaran kontsumoaz eta lehen sektoreaz lanketa zabala egiten hasi zirela. Ereindajan kooperatibaren eta Elikadura Mahaiaren sorrerak bultzada izan ziren lanketa orokor horretan. Azken urteotan, azoka plazaren inguruko hausnarketa prozesuan buru-belarri aritu dira... [+]
Naturazaleren batek galdera hori irakurri eta pentsatuko zuen seguruenik: “Galdetzea ere! Ez dute zerikusirik!” Egia da, bai, behin ezagututa erraz desberdintzen direla oreina eta orkatza. Baina batzuentzat ez da erraza mendian halako animalia ikusi eta ziurtasunez... [+]
"Kanpora begira" bizi izan garen udararen ondoren, udazkenak geure buruarekin berriro konektatzera, errutinara itzultzera eta bertan nola sentitzen garen entzutera gonbidatzen gaitu. Eta udazkenean zer behar dugu osasuntsu eta energiaz beteta sentitzeko? Garaiko jakiek... [+]
2014an sortu zuten Birika Permakultura proiektua Leioako lursail okupatu batean. Jurgi Uriarte Idiazabalek eta beste bi kidek jarri zuten martxan egitasmoa. “Lursail hartatik bota egin gintuzten gerora, aparkalekua egin behar zutelako, eta, etenaldi baten ondoren, bakarrik... [+]
A ze fauna! atalaren lehen denboraldian, olatuz-olatu hainbat itsas izaki aurkeztu dizkizuet txoko honen traineruko kareletik. Ordea, bigarren denboraldiko nire lehen artikulua lagun bati gorazarre egin eta bere lanaren garrantzia azpimarratzeko erabili nahi dut:... [+]
Jakoba Errekondok Ilargia eta landareak 2025eko agenda eskutan, ilargiaren arabera baratzeko lanak nola antolatu azalduko du eta entzuleen galderak zuzenean erantzungo ditu. Antton Olariagak argitalpen horretarako egin dituen hamabi piztiren ilustrazioak erakutsiko ditu eta... [+]