Arrantza salbatzeko soluzioa halako arrain haztegiak jartzea da?


2023ko maiatzaren 15ean - 13:27
Azken eguneraketa: 14:36

Euskal Herriak Bizkaiko Golkoan leku estrategikoa betetzen duela jakina da. Kantauri Itsasoan eta Capbretoneko Barrunbearen itsaslabarraren parean, arrantzaleku paregabeak dauzka oso gertu. Horri esker, edo horren ondorioz, Euskal Herriaren historia eta garapena itsasoari lotutako hainbat jarduerarekin batera ulertu behar dira: arrantza mota ezberdinak sortu dira, bizitzeko modu ezberdinak gauzatu dira eta kultur adierazpen berezituak azaleratu ditugu. Arrantzarekin lotutako tradizio garrantzitsua gorpuztuz joan da, mendez mende. Garapen historiko, ekonomiko, sozial eta kultural honek, aldi berean, arraina arrantzatu eta kontsumitzeko modu ezberdinak eskaini dizkigu.

1950eko eta 1980ko hamarkaden artean, gure kostaldean garapen ikaragarria egon zen. Sektorea industrializatu aurretik, arrantza handiak gauzatu ziren, arrain espezie ugari arrantzatu zen eta tresna jasangarriak erabili ziren. Hori industrializazio prozesuarekin hasi zen aldatzen, eta Europar Batasunera sartu ostean, sakonki eraldatu zen testuingurua. Arrantza eskubideak edo kuotak ezarri eta banatu ziren eta kudeaketarako eskubideak galdu zituzten euskal arrantzaleek, arrantzaleku tradizionaletan arrantza egiteko eskubideekin batera. Hori gutxi balitz bezala, munduko beste itsasoetatik ekarritako arraina inportatzen hasi ginen eta, oro har, hemen arrantzatutako arrainari errentagarritasun baxuagoa lortzea eragin zuen. Arrantzarekiko interes gutxi zeukaten politikariek sortu zituzten borraskek eragin zuzena eduki zuten gure kostaldean, eta euskal ontziteria asko murriztu zen.

Mende aldaketarekin batera, arrantza sektorea hondoratzen hasi zen. Ordutik, gero eta ontzi gehiago betirako amarratu eta hondoratu dira, eta beste erkidego batzuetara saldu dira arrantzatzeko eskubideak. Lehorrean arrantzak sortzen zuen bizitza eta sostengua ere asko aldatu dira. Adibide garbiak izan daitezke, esaterako, portuetan aritzen ziren emakume langileen desagertzea (saregileak, neskatilak, enpakadorak, deskargan aritzen zirenak…) edota kofradien presentzia galera. Gure historian hain garrantzitsuak izan ziren Kofradia hauek, baxurako arrantzaren benetako sinbolo izan diren horiek, egun, bigarren mailako papera jokatzen dute arrantzaren kudeaketari dagokionean. Kofradia batzuk, gainera, desagertu egin dira, Mutrikukoa kasu.

Erakundeei arrantza tradizionala ez zaie sekula interesatu eta industria arrantzan zentratu dituzte euren laguntzak eta ardurak

Errealitate horren atzean, arrantza arduratsu eta jasangarriarekin batere kezkarik erakusten ez duten interes ekonomiko eta politikoak daude. Arrantza tradizionala ez zaie sekula interesatu eta industria arrantzan zentratu dituzte euren laguntzak eta ardurak. Horren adierazle onena da atun arrantzan aritzen diren ontzi izozkailu handiek eta horiek kudeatzen dituzten enpresek erakundeetatik jaso duten babesa. Ontzi moderno horiek munduko itsaso guztietan aritzen dira arrantzan, itsas aniztasunari eta ingurugiroari kalte egiten dioten teknikak erabiliz. Hori gutxi balitz bezala, ontzion arrantzaleku asko elikadura arazoak dituzten herrialdeetako uretan daude. Bermeoko armadoreak sistema horren onuradun nagusienak bihurtu dira.

Agintari publikoek eta Eusko Jaurlaritzak azken hamarkadetan mantendu dituzten arrantza politikek barreiatu gaituzte egoera honetara. Bere garaian, bakailaoaren arrantzan aritzen ziren ontziak hondoratzen utzi zituzten. Gero, arrastre arrantzan aritzen zirenak eta orain, baxurako arrantza desagertzen ari da, baina askorik interesatzen ez zaiela dirudi. Norbaitek apropos ari direla ere pentsatu lezake. Bitartean, Bermeo tunidoen munduko hiriburua bihurtu da, eta altura handiko arrantza holding inportante bat izatera iritsi da. Duela hamarkada gutxi, Bermeoko portuan Kantauri Itsasoan arrantza tradizionalean aritzen ziren 150 (atun)ontzi baino gehiago ikusi zitezkeen. Gaur egun, ez da bat bera ere geratzen.

Gure portuetan daukagun egoera tamalgarria eta kezkagarria da. Gero eta arrantza ontzi gutxiago daude, eta aldi berean, aisialdiko gero eta ontzi gehiago agertzen dira egunero, eta arrantzaleari konpetentzia zuzena egiten diete. Laguntza publikoei esker bizi diren arrantzale profesionalek kareletik atsekabetuta begiratzen diete euren aldamenean arrantzatzen ari diren ontziei. Arrantzale profesionalek badakite, horrela jarraitzen badu, oso zaila izango dela belaunaldi berrien erreleboa bilatzea.

Gero eta arrantza ontzi gutxiago daude, eta aldi berean, aisialdiko gero eta ontzi gehiago agertzen dira egunero, eta arrantzaleari konpetentzia zuzena egiten diete

Sektorearen erabateko hondoratzea ikusteko gutxi falta dela dirudi, eta egunero hartzen diren erabakiek egoera kaltetu besterik ez dute egiten. Ez dute egoera zuzenduko baliabideen kudeaketan eta arrainaren errendimendu ekonomikoari begira hartzen ari diren erabakiok. Besteak beste, arrantzagai diren espezieen kuoten salmenta egoera tamalgarri honen beste adibide bat da. Guztionak diren arrantza baimenok, gutxi batzuek kudeatu eta saltzen dituzte, interes pribatuei erantzuteko.

Euskal Herrian ere, kostaldearen eta itsasoaren beraren pribatizazioa aspaldi hasi ziren, eta orain azeleratzen ari da. Egunotan entzun dugun azken proposamen “berritzailea” horren adibide garbia da. Itsasoko milioi bat metro karratu pribatizatuko dira, atunak loditzeko. Atun horiek gure arrantzalekuetan debekatuta dauden teknikekin harrapatuko dira, besteak beste, ingurubilketaren teknikarekin, teknika kaltegarri eta depredatzailea dena. Oraingoz hegamotzarekin probak egingo dituztela esan dute, baina ziur, laster, hegaluzea eta beste espezie batzuekin antzeko saiakerak egingo dituztela.

1990eko hamarkadan euskal arrantzaleek bolanten erabilpenaren eta azken urteotan arrastre pelagikoen aurka egindako borrokak ezertarako balio izan ez duela dirudi, antzeko teknikak erreproduzituko baitituzte hemen. Kapitalari itsasoaren eta kostaldearen bioaniztasuna ez zaio inporta. Eta erabakiak hartzen dituztenei ere ez.

Arrantza sektorea salbatzeko bidea ez da multinazional bati guztionak diren kuotak saldu eta errentagarritasuna lortu dezan erraztasunak ematea. Hori onartezina da. Gure arrantza sektorearen norabidea ezin dute politika horiek markatu. Noraezean gabiltzala dirudi, interes jakin batzuei bakarrik erreparatzen. Ezin dugu onartu kuotak eskaintza onena egiten duen horri saltzea eta interes publikoa merkatuaren joko arauetara makurtzea. Kasu honetan bezala, erakunde publikoak teknika depredatzaileak erabiltzen dituzten multinazionalen interesei erreparatzen aritzea. Kudeaketa publikoa eskatzen duten arrantza kuotak gure Kofradietara iritsi behar dira, eta itsasontziok ingurumena ahalik eta gehien errespetatuko duten teknikak erabiliz arrantzatu dezaten ziurtatu behar dugu. Ingurugiroa errespetatzeaz gain, elikadura burujabetzaren bidean pausuak emango ditugu.

Arrantza sektorea salbatzeko bidea ez da multinazional bati guztionak diren kuotak saldu eta errentagarritasuna lortu dezan erraztasunak ematea

Jakin badakigu, etorkizunean arrain haztegiek paper garrantzitsua jokatuko dutela gure elikaduran. Gizarteak behar dituen proteinak lortzeko bide erabilgarriak izan daitezke, modu egokian erabiliz gero. Baina Getaria parean egin nahi duten hori, eta orokorrean arrantza politikek erakusten duten norabidea, ez dira batere egokiak. Gure kostatik 12 miliatara Itsas Eremu Babestuak eraiki eta arrain haztegi natural gisa zaintzeak, etekin sozial, kultural eta ekonomiko interesgarriak eskainiko ditu, epe motz eta ertainera. Bizitzak bere bidea egingo du, arrainek euren bizi zikloa garatuko dute eta ondoren, artisau arrantzan erabiltzen diren tresnekin arrantzatzea posible izango da berriro. Behar izatekotan, gainera, gure kostaldetik (ia) desagertu diren arrain espezie batzuk kaiolatan hazteko eta birpopulatzeko aukera ere emango luke egoera berriak. Bisigua horren adibide. Aldi berean, prozesua sendotu eta indartzeko Kofradiak indartu beharko lirateke, arrantzaren kudeaketa eta arrainaren merkaturatzearen arduradun moduan jarrita. Osasun zentroetan, ikastetxeetan eta beste edozein jantokitan jateko moduko arraina harrapatu, kudeatu eta prestatu dezakegu, Euskal Herrian eta Euskal Herritik. Gatibu hazi diren hegamotzekin hori ez da egingo. Euskal Herriak oraindik badu hori guztia egiteko ahalmena. Borondatea bakarrik falta da, erabakiak norabide egokian hartzeko.

Ondarroa 12 Milia elkartetik eztabaida serio bat eskatzen jarraitzen dugu. Itsasoa eta arrainak guztion ondasuna dira. Arrantza arrantzale profesionalena izan behar da lehendabizi, eta kontsumo ohiturak guztion interesera bideratu behar dira. Hala, guztion onerako diren politikak diseinatzeko testuingurua prestatu beharra ikusten dugu. Finean, ingurugiroa errespetatu eta Euskal Herriak elikadura burujabetza lortu dezan. Bertatik bertara.

Leo Belaustegi, Ondarroa 12 Milia elkarteko kidea.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Irakurleen gutunak
2024-12-21 | Iñaki Lasa Nuin
Pagadiak

Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.

Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]


Elkar mugituz?

Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.

Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]


Gobernu berriaren aurrekontu neoliberal zaharrak

 Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.


Oasiaren ondorena

Nobedadea izan ohi da Durangoko Azokari lotzen zaion hitz entzunenetako bat. Nobedadea han, eta nobedadea hemen. Zenbaitetan, ordea, lehengokoari beste itxura ematea aski izaten da etiketa hori itsasteko. Talentu berriztagarriz birmasterizatutako CDek eta berrargitalpenek badute... [+]


Euskararen Eguneko manifestu bat

Euskara txikitasunean handia den ur emaria dugu. Bertako tanta bakoitzak gure kultura ureztatzen eta biziberritzen du. Egarri den hari itsaso bete ur eskaini. Euskara putzu sakon eta ilun batetik etorri izan bada ere, guztiok atera dugu gure ur-gazi lagina, eta guztiok bilakatu... [+]


Frantziara eta Espainiara bidean

Azaroaren erdialdean ARGIA komunikabidearen efemeridearen bitartez gogoratu dut espainiar selekzioan jokatzen jarraitzeko ukoa duela 25 urte egin nuela. Efemeride horrek atzera begiratzeko eta hausnarketa egiteko aukera eman dit.

Nazioarteko Kirol lehiak herrialdeen arteko... [+]


2024-12-20 | Hainbat egile*
Pornografia gaztetan

Gazteak gero eta lehenago hasten dira pornografia kontsumitzen; izan ere, bere sexu heziketa bakarra da pornoa. Nola demontre heldu gara honaino?

Gaur egun, onartu behar da Interneti esker pornografia ikustea askoz errazagoa dela. Tamalez, klik baten bidez 7-9 urte arteko... [+]


Idazkaritzak eta kontuhartzailetzak: joko arauak partidaren amaieran aldatzeaz

Joan den abenduaren 5ean, PPk lege proposamen bat aurkeztu zuen Nafarroako Parlamentuan, Nafarroako toki entitateetako Idazkaritza eta Kontu-hartzailetza lanpostuetan funtzionarizazioa lortzeko prozesuak bereizteko. Hori gertatuko balitz, 30 pertsona inguruk merezitako... [+]


Torturaren biktimak existitzen dira. Eta egileak?

Nazio Batuek abenduaren 10ean Giza Eskubideen Nazioarteko Eguna aldarrikatu zutenetik 51. urteurrena bete da aurten. Data horrek garrantzia hartu du Euskal Herrian eta Euskal Herriko Giza Eskubideen Behatokitik gogoetarako zenbait elementu eskaini nahi ditugu.

Nazioarteko... [+]


Ainubean

Bazen behin kulturaren gordailu bilakatu zen herria. Denboraren poderioz, munduko agintariek kultura adierazpide ororen aurka hartutako neurri murriztaileen erruz, herrien garra, sormena eta irudimena amatatuz joan ziren, emeki-emeki kandela bat bailitzan. Hala ere, herrialde... [+]


Elon Musk gaiXtoa eta egiaren zaintzaileak

Elon Musken presentzia hedabideetan gora doa, suziri baten moduan, Etxe Zuriko lorategian lurreratu ostean. Lortzen ari den botereaz eta influentziaz asaldatuta omen daude beste botere batzuk eta, bere eragina gutxitzeko asmoz, X sarearen kontra kargatu dute. Azken asteetan The... [+]


Emakumeak, herri indigenak eta natura: giza eskubideen aldeko borrokaren lehen lerroan

Gure eskubideak, gure etorkizuna, orain! lelopean, Giza Eskubideen Nazioarteko Egunak 76 urteetako ondarea ospatzen du. Egunak mundu baketsuagoa, berdinzaleagoa eta jasangarriagoa eraikitzearen alde egitea du xede. Hala ere, aurrerapenak ospatzen diren bitartean, babesturik... [+]


Zergatik Durangora joan abenduaren 7an?

Euskalgintzaren Kontseilua hizkuntza larrialdia bizi dugula ohartarazten ari da azken astetan. Urte dezente pasa dira euskararen biziberritze-prozesuaren egoera bidegurutzean, errotondan, inpasse egoeran eta antzeko hitzekin deskribatzen hasi zenetik, hizkuntza politikek... [+]


Gure gorputza gudu zelai bat da

Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]


Funtsezkoa jendea da

Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]


Eguneraketa berriak daude