Armiarma.eus: 20 urte literaturaren sarean

  • 20 urte bete dira Armiarma ataria martxan jarri zutela. Kritiken Hemeroteka eta Literatur Aldizkarien Gordailuarekin abiatu zena euskarazko literaturak sarean duen ezinbesteko erreferentzia bilakatu da. Hona hemen atariaren atal desberdinen historiaren eta ezaugarrien errepaso labur bat.


2021eko martxoaren 31n - 15:44

Martxoaren 24an bete ziren 20 urte Andima Ibinagabeitia zenaren izena daraman Literatur Aldizkarien Gordailua jendaurrean aurkeztu zutenetik. Literatur aldizkariak digitalizatu eta sarean eskuragarri jartzeko asmoz abiatu zuen Susa argitaletxeak, eta gaur egun Armiarma.eus denaren lehen alea izan zen. Armiarma ataria Susa argitaletxearen ekimenez sortu bazen ere, urteetan zehar sarea osatu dute beste sarearen bueltan: itzultzen, testuak idazten, argitalpenen berri ematen, ekitaldien abisuak egiten eta bestelako lanetan laguntzen duen jendez osatua.

Argitaletxe izan aurretik literatur aldizkari izan zen Susa (1980tik 1994ra), eta argitaratutako aldizkari horiek eta Euskal Herriko beste zenbait online jartzeko sortu zuten webgunea. Hasieran 16 aldizkari digitalizatu eta berrargitaratu zituzten sarean, egun 29 daude, ia hamaika mila artikulu. Digitalizatutako testuez gain aldizkariei buruzko informazioa eta zenbaki bakoitzaren xehetasunak eta aurkibidea ere kontsulta daitezke gordailuan.

Euskal Herrian ere tradiziotxoa dute literatur aldizkariek, eta XX. mendearen bigarren erdialdeko gehienak biltzen ditu Ibinagabeitia proiektuak, 1945eko Gernikatik hasi eta Vladimir fanzine gazteenera arte, tartean oraindik argitaratzen diren Egan eta Maiatz aldizkarien zenbaki zaharrak ere kontsulta daitezke.

Duela 20 urte, halaber, Kritiken hemeroteka osatzen hasi ziren, hasieran Susa argitaletxearen webgunean bertan eta Armiarma atarian gero, Literatur Aldizkarien Gordailuarekin batera. Urteak joan ahala sarea zabalduz joan da eta hazi egin da Armiarma, hasierako asmoei helduz. Mikel Elorzaren esanetan helburua literatura eta sarea batzea zen, sareak eskaintzen duena euskal literaturari eremu berri bat zabaltzeko baliatzea. Izan ere, dioenez, sareak gordailu mugagabe bat izatea ahalbidetzen du, baina era berean informazioaren eta edukien partekatzea eta gizarteratzea ere, eta horrek definitzen zuen egitasmoa: "Bildu, baina ez morroilopean gordetzeko, zabaltzeko baizik”. Elorzaren iritziz, sarearen aukerak eta edukiak harremanetan jarri ahal izateak, bestalde, literaturaren irakurketa berriak egiteko ere balio du, eta baita bide berriak abiatzeko ere.

Idazleak, haien lanak eta haien lanetatik eratorritakoa leku bakarrean batzen dituen tresna da Zubitegia

Azken 20 urteetan zehar zenbait tresna eta atari gehitu dizkiote Armiarmari. Horien artean dago literaturak sarean duen presentzia astero-astero elikatzen duen Literatur Emailuak argitalpena. Email bidez literaturaren inguruko albisteak hedatzen ditu Emailuak-ek, eta blog gisa ere irakur daiteke. 2002an jarri zuten martxan, eta apirilean bidaliko dute 1000.en emailua.

2004an, aldiz, Literaturaren Zubitegia jarri zuten martxan. Bertan ageri da Armiarma sarearen zati bat begien bistara. Zubitegiaren atal garrantzitsua da literatura euskaraz idazten duten idazleen fitxak biltzen dituena. Bertan, datu biografikoak, argazki bana eta argitaratu dituzten liburuen zerrenda eta horiei egindako kritikak, erreferentziak eta bestelako loturak aurki daitezke. Horrez gain, ordea, egunero idazle baten gomendioa ageri da webgunean, eta datozen literatur hitzorduak, eguneko efemerideak, Kritiken hemerotekako azken kritikak, azken Emailuak eta bestelakoak kontsulta daitezke. Finean, idazleak, haien lanak eta haien lanetatik eratorritakoa leku bakarrean batzen dituen tresna da Zubitegia.

Beste hainbat tresna eta webgune ere biltzen ditu Armiarmak: euskarara ekarritako lanak eta haien egileen fitxak biltzen dituen Euskarari ekarriak, basquepoetry.eus, Klasikoen Gordailua eta guztietan berriena den ipuina.eus atariak.

Aurrera begira, orain arte egindakoa eguneratu eta gehiago zabaltzea litzateke lehen asmoa, Elorzaren esanetan. Izan ere, bere iritziz jende askok ezagutzen ez duen eta izugarrizko aukerak ematen dituen eduki asko dago bertan. Beraz, dagoena edukiz hornitzen jarraitu nahi dute, baina bidean azkena sortu duten ipuina.eus gisako proiekturen bat sortzen bada agian martxan jarriko dutela dio: “Literaturaren inguruko irudigintza ez dago oso landua, adibidez; literaturaren kazetaritza… badaude hainbat eremu jorratzeko modukoak. Egitasmoak gauzatzeko, ordea, denbora behar da: alegia, finantzaketa. Daukaguna areago partekatu eta ezagutaraztea da lehentasuna”.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Euskal literatura
Sarako Idazleen Biltzarraren 42. edizioak euskal idazle eta irakurle andana bildu ditu

Ekintza sorta ugariko bi eguneko egitaraua eduki dute bertaratu diren irakurleek: besteak beste, liburu azoka, ikuskizunak, tailerrak eta mahai-inguruak izan dituzte. Maider Elcano koordinatzailearen ustez, Biltzarraren indarra idazleei eta sortzaileei lekua ematen dien... [+]


Amaia Alvarez Uria
“Euskal literaturaren sisteman eztabaida piztu nahi du ‘Zuzi iraxegia’-k”

Izenburua aski argia da: Zuzi iraxegia. Euskal emakume idazleak eta literatura klasikoa (TZ, 2025). Eta 300 orrialdeko liburu mardulean, XIV. mendeaz gero gurean izan diren emakume idazleen gainean jardun du, irakasleari dagozkion azalpenak emanez bezainbat, testu klasikorik... [+]


2025-04-14 | ARGIA
Gabriel Arestiren “izaera komunista” azpimarratu dute, bere heriotzaren 50. urteurrena kari

Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak (EHKS) antolatuta, egun osoko jardunaldia egin dute igandean, Bilboko Campos Eliseos antzokian. Hainbat hitzaldik osatu dute egitaraua, eta jardnualdia amaitzeko Bigarrenez Aresti etorkizunaren aurrean antzezlana estreinatu dute.


“Badaude diskriminazio egoera baten zantzu nahikoak, gutxienez eskatzen dutenak Debako liburutegian ikerketa bat aurrera eramatea”

Irati Aizpurua Alquezar abokatuak zuhurtziaz erantzun ditu ARGIAren galderak, eta testuinguru juridikoa eman digu, Debako udal liburutegian gertatzen denaren inguruan. Elkarrizketa zabal batean berriki kontatu dugunez, 2 urtera arteko haurrek galarazita dute Debako haur... [+]


Pippi Kaltzaluzek 80 urte bete ditu, beti bezain iraultzaile

Pippi Kaltzaluzeren istorioak lehenengoz kaleratu zirenetik 80 urte bete direla-eta, leku berezia eskaini diote Boloniako Nazioarteko Haur eta Gazte Liburu Azokan. Azkarra, independentea, errebeldea, lotsagabea, menderakaitza, apur bat basatia, sormen handikoa, ausarta eta... [+]


“Umeak ez dira ongi etorriak Debako udal liburutegian”

2 urtera arteko haurrek galarazita dute Debako haur liburutegian egotea, eta 2-6 urtekoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute egon. Hogei urtez horrela funtzionatu duen ageriko diskriminazioa buka dadila eskatzeko ama talde bat elkartu denean, ezetz erantzun die udal gobernuak... [+]


Miranderi buruzko zikloa abiatuko dute Iruñean, bere obraz eta figuraz gogoetatzeko

Astelehen honetan hasita, astebetez, Jon Miranderen obra izango dute aztergai: besteren artean, Mirande nor zen argitzeaz eta errepasatzeaz gain, bere figurarekin zer egin hausnartuko dute, polemikoak baitira bere hainbat adierazpen eta testu.


'Literatura Plazara'
“Adinka sailkatzen den mundua da literatura, eta guk partekatu egin nahi dugu”

Martxoaren 17an hasi eta hila bukatu bitartean, Literatura Plazara jaialdia egingo da Oiartzunen. Hirugarren urtez antolatu du egitasmoa 1545 argitaletxeak, bigarrenez bi asteko formatuan. "Literaturak plaza hartzea nahi dugu, partekatzen dugun zaletasuna ageri-agerian... [+]


Itxaro Borda
“Gure norabide sexualen, ezinegonen eta beldurren erraiteko hiztegi bat sortu dugu”

1984an ‘Bizitza Nola Badoan’ lehen poema liburua (Maiatz) argitaratu zuenetik hainbat poema-liburu, narrazio eta eleberri argitaratu ditu Itxaro Borda idazleak. 2024an argitaratu zuen azken lana, ‘Itzalen tektonika’ (SUSA), eta egunero zutabea idazten du... [+]


Eraikitzen ari garenaren definizio bat

Sexu-genero disidentziak zeharkatutako bost lagunek osaturiko literatur banda da Pomada. Lehenbiziko oholtza gaineko emanaldia sortu dute, Maitaleen hiztegi baterako zirriborroa deiturikoa, poesia eta musika nahasten dituena. Irlak berba dute abiapuntu. Emanaldietako baten... [+]


Debako liburutegiak “espazio mugatua” duela dio udalak, umeei ordu gehienetan bertan egotea debekatzeko

6 urtez azpiko haurrek egunean ordubetez baino ezin dute egon Debako liburutegian. Udal gobernuak argudiatu du "liburutegian erabilgarri dagoen espazioa mugatua" dela, baina ez du argitu espazio mugatu horregatik ezartzen dituzten ordu murrizketak zergatik aplikatzen... [+]


Nola sortu kriminal bat (eta zergatik Aroztegiko auzipetuak ez diren kriminalak)

Euskal nobela beltzaren astea ospatu da Baztanen hilaren 20tik 26ra. Hainbat liburu aurkezpen, solasaldi eta bestelako ekitaldiren artean, zapatu goizeko mahai-inguruak sortu du aparteko ikusmina. Izan ere, nobela beltzaren aitzakian, bestela ere kriminal bat nola eraikitzen den... [+]


Eguneraketa berriak daude