Armenia, Nagorno Karabakhen konexioak berrezarri nahian
Armeniako Gobernuak bake akordiorako proposamenak egin dizkio Azerbaijangoari, Nagorno Karabakheko egoera hobetzea helburu. Proposamen horietan dago lurraldeko komunikazioa hobetzea, eta horixe bera eskatu dio Europako Giza Eskubideen Auzitegiak ere Azerbaijani.
Armeniako Gobernuak enegarren mugimendua egin du, Nagorno Karabakheko gatazka itzaltze aldera: bake akordioa lortzeko proposamen sorta helarazi dio Azerbaijango Gobernuari. Proposamen horien artean daude lurraldearen konexioak berrezartzea eta ziurtatzea, eta, bide horretatik bertatik, salatu du Azerbaijanek Latxineko pasabidea blokeatu duela, legez kanpo egin ere. Azken salaketa horri heldu dio Europako Giza Eskubideen Auzitegiak, Azerbaijani eskatu baitio bermatu dezala pasabide horretatik “seguru” igaro ahal izatea.
Proposamen hauek azken gatazkaren ondorioz heldu dira. Etengabeak dira Armenia eta Azerbaijanen arteko istiluak, eta 2022a ez da gutxiagorako izan. Aurtengo irailean ere izan zituzten hildakoak bi aldeek, eta lurraldearen komunikazioak izan ziren kaltetuenak. Lotura honetan ARGIAren Nagorno Karabakh-eko kanala kontsulta dezakezue.
Ez da kasualitatea, beraz, Latxineko pasabidea bake akordioaren puntu garrantzitsuenetako bat izatea, berau baita Nagorno Karabakhek duen komunikazio bide bakarra; Armeniarekin, bederen. Lurraldeari buruzko azken albisteek diote pasabidea ez dela segurua, eta Armeniako lehen ministro Nikol Pashiniánek salatu du pasabidearen blokeoak galarazi duela oinarrizko elikagaiak heltzea eta familiak banatu dituela. Are, gehitu du Azerbaijanek gas hornidura eten duela, eta Nagorno Karabakheko agintariek eskatu dutela autoaren erabilera murrizteko, anbulantzien eta gutxiengo zerbitzuen mesedetan.
Azerbaijanek, ostera, ukatu egin du blokeoa egin duenik eta errusiar tropei egotzi die errua. Izan ere, 2020tik 2.000 soldadu errusiar inguru daude bertan, azken gerrako bake hitzarmenetan adostu bezala. Tropa errusiarrekin ere kritiko azaldu da Pashinián, aldarrikatu baitu beren lana dela legez kanpoko ekintza horiek saihestea eta Latxineko pasabidea kontrolpean izatea.
Mapen artean galduta
Kaukasoko mendi arteko gatazkak hiru hamarkada daramatza piztu eta lozorro artean, baina inoiz ez da guztiz itzali. Europa ekialdeko beste zenbait lurraldetan gertatzen den bezala, etnien eta erlijioen arteko gatazkek marraztu dute historia. SESBen parte bilakatu aurretik ere, mugen arteko gatazka bazegoen, eta Lehen Mundu Gerra garaian Azerbaijanen parte bihurtu zen.
Baina SESBen sartzearekin batera, entitate autonomo izatea eman zioten, eta gatazka nolabait isilarazi zuten: izan ere, SESB desegitean sortu zen gatazka. 1988an Azerbaijanen barne geratu zen Nagorno Karabakh, gehiengo armeniarra bazuen ere: alegia, herrialde musulman batean geratu ziren kristau ortodoxoak.
Harrezkero, muga zehatzik gabeko lurralde baten agintea izan du Artsajeko Gobernuak. Are, 1994ko eta 2020ko gerren ostetik muga horiek aldatzen joan dira. Eta horrela daude familia ugari beren etxeak utzi behar izan dituztenak, egundo Nagorno Karabakh zena egun Azerbaijaneko lur aldarrikatu dutelako azken horiek; eta militarrek etxetik bota dituztelako.
Genozidioa zoritxarrez modan dagoen hitza da. Rafael Lemkinek 1946an egin zuen definizioaren arabera, “talde nazional, etniko, arrazazko edo erlijioso bat erabat edo partzialki suntsitzeko asmoz egindako ekintzak” dira genozidioa. Ekintza horiek “taldeko kideak... [+]
Harrituta begiratzen diogu Kaukasoko puzzle konplikatuan gertatzen ari den exodo berriari. Nagorno Karabakheko armeniar ia guztiek –120.000 lagun– ihes egin dute Azerbaijanen azken erasoaren ostean. Hustuketa etniko bat. Baina, duela bederatzi hilabete Armeniarekin... [+]
Azerbaijanek Kaukasoko herrialde armeniar txikiaren kontra erasoa jo eta astebetera sinatu du estatuko erakunde guztien desegitea Samvel Shahramanyan presidenteak. 2024ko urtarriletik aurrera Nagorno Karabakh ez da existituko beraz. Jadanik hango populazioaren erdiak ihes egin... [+]
Azerbaijanek erasoa jo eta hogeita lau orduren buruan hartu du Nagorno Karabakheko kontrola, hango agintariek "desegitea eta erabateko desarmatzea" onartu ondoren, bere esanetan. Armeniarrek herrialdetik ihes egiteko pasabide seguruak irekitzea eskatzen dute eta... [+]
"Terrorismoaren aurkako" operazio militar bat dela esan du Azerbajaingo Defentsa Ministerioak, eta Armeniako arartekoaren arabera jadanik hogeitabost lagun hil dituzte azerbaijandar armadaren bonbek. Nagorno Karabakheko armeniarrek gutxienez bederatzi hilabete... [+]
Hona hemen Shosh, Karabakh Garaia (armenieraz, Artsakh) eskualdeko herria, gaur egun armeniarren eta azerbaijandarren arteko muga berrian kokatuta. Bertako herritarrek etsaiaren mugimenduak begi-bistan dauzkate balkoietara ateraz gero. Duela urtebete hasi zen gerran... [+]
Astearte gauerdian ezarriko da indarrean Armenia, Azerbaijan eta eta Errusiak bezperan adostutako bake ituna. Honen arabera, gerra diren bi herrialdeetako armaden arteko banaketa lerroa une honetan fronteak markatzen duen horretan finkatuko da, segurtasun korridore bat ezarriko... [+]
Iraila amaieran berriz ere infernuko ateak ireki dira Karabakh Garaian. Azerbaijango eta Artsakh Errepublikako indar armatuen (Armeniaren laguntzarekin) arteko talka bi bandoetako hildako kopurua puzten ari da egunetik egunera. Gatazkaren iturburua ez da atzo goizekoa eta... [+]
Duela bi aste berpiztu da gatazka, Armenia Azerbaijanen artean. Gerlaren erdigunean Karabakh Garaia, eta honen kontrola hartzeko helburua; bonbardaketen erdian direlarik herritarrak.
Sobietar Batasunaren desagerpenak ekarritako lehen gatazka nazionaltzat hartzen dena, konponbiderik gabe jarraitzen du 20 urteren bueltan. Karabaj Garaiko -armenieraz Artsaj- gatazkaz ari gara; Gehiengo armeniarra duen eskualdeak, Azerbaijango Errepublikatik independentzia... [+]
Kaukasotik laugarren bidaia da honako hau eta milaka kilometro egin ditut hemengo errepideetatik honezkero. Karretera txarrena Georgian tokatu zitzaidan, Zugdiditik Svanetiko eskualdera igotzen den 100 kilometroko "tortura" hura. Onena, aldiz, honako hau duzue,... [+]
Konflikto batzuek berehalako arreta jasotzen dute. Beste batzuk, ordea, itzalpean gelditzen dira, itxurazko bakearen aitzakian. Azken hauei biolentzia berpiztean baino ez zaie erreparatzen, jada beranduegi denean. Zipre baino ezegonkorragoa eta Palestina baino askoz ere... [+]