Aritmetika
Ez naiz oso trebea matematiketan, ez naiz sekula izan. Hala ere, errespetu handia diot zenbakiak xehatzen dituen zientziari, sarri asko erabiltzen baititut zenbakiak oroimena lantzeko. Datekin, ordea, nahiko iaioa naiz.
Nire buruak bizi izan ditudan esperientziak daten bidez ahokatzen ditu, puzzle baten piezak bailiran. Kasurako, 25 + 5 urte dira Ruandako Remera Rukoman (Afrika) jaio nintzenetik; 25 + 3 urte nire amak eta biok –Gerra zibila zela eta– handik hanka egin behar izan genuenetik; jadanik 25 + 1 urte dira Ruandako hamaika eta bat muino matxetez zein hildakoz bete zirenetik. Frantsesek Le pays aux mille collines deitzen zioten herrialdeari, kontuak atera.
Gurean ere, zoritxarrez,
25 + 15 urte bota dizkiote euskal preso bati baino gehiagori, nahiz eta eragiketa aritmetiko horrek gutariko asko errorera eramaten gaituen; tamalez, jakin badakigu Madrilen Kaosaren teoria maite dutela
Honezkero irakurlea konturatuko zen hogeita bost zenbakia nahiko berezia dela: bikoitia, mende edo ehuneko baten laurdena, bost zenbakiaren multiploa… eta abar. Bada, 25 urte dira nire aita Kigaliko kafetegi batean azkenekoz sartu eta aho bete hortz geratu zela. Bat, bi, hiru, lau… Amerikako Estatu Batuetako hogeita bost bat militar aurkitu zituen kafea hartzen, lasai asko; non eta Tutsi eta Hutuen herrialdean, kafetegi zikin batean. Ez dut gehiegi gogoratzen garai horretaz. Aita, ordea, asaldatuta bueltatu zen Euskal Herrira. Ez dut gehiegi galdetu etxean, izan ere, bizitza eten egin daiteke batek gehiegi gogoratzen badu horrorea. Uste dut Roméo Dallaire Koronela (NBE) eta nire aita kondenatuta daudela amesgaiztoak izatera betiko.
Zenbakietara bueltatuz, urteotan aplikatu dudan formula hau erabilgarria begitantzen zait garai hauetarako ere. Esaterako, 25 – 1 urte dira Siriako edo gasaren gerra hasi zenetik, eta 25 – 4 urte mendebaldeko potentziek Libiako bolborategiari sua eman ziotenetik. Aita eta biok Damasco zein Tripoli hiriburuetara hurbilduz gero, AEBko eta Errusiako soldaduz beteriko kafetegiak aurkituko genituzke, seguru asko.
Gurean ere, zoritxarrez, 25 + 15 urte bota dizkiote euskal preso bati baino gehiagori, nahiz eta eragiketa aritmetiko horrek gutariko asko errorera eramaten gaituen; tamalez, jakin badakigu Madrilen Kaosaren teoria maite dutela.
Orain bogan da aldaketa klimatikoari eta teknologia berriei buruz hitz egitea. Bada, zelan egongo gara 25 + 25 urte barru? Eragiketa kalkulagailurik gabe egiteko gai baldin bagara gaitz erdi.
Karlos Aretxabaleta Txapel
Euskara irakaslea
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
2011. urtean M-15eko mugimendu indartsua lehertu zen, Kataluniako Gobernua ataka estuan jarri zuena. Besteak beste, orduko hartan Polizia Bartzelonako Katalunia plazako kanpaldi suminduari oldartu zitzaion, eta parlamentua setiatu zuten ekintzaileek, Artur Mas presidentearen... [+]
Interneten Willow hitza bilatzerakoan oraindik txikitan ikusi nuen pelikula baten izenburua agertzen da. Fantasiaz beteriko pelikula hartan, Willow izeneko gizon txiki batek, protagonistak, mundua eraldatu zuen, erresuma zapaltzaile batetik herritarrak askatuta. Google-k Willow... [+]
Loti ederra eta errauskinaren irudia izan du hizpide aurtengo Feministaldian Irene Coulon-en hitzaldiak. Loaren ideia kulturalak zartatu ditu, loaldia ere maskulinizatua dugula argituta. Loaren irakaspen (kultural) asko barneratuak ditugu, eta gorputz feminizatuan edertasunaren... [+]
Araiak esan dit zuei idazteko. Esan dit, utzi baino lehen (aurten egingo dut), nire testu bat eraman nahi dizuela, nik ez dizuedala inoiz eraman, eta merezi duzuela, harro sentituko zaretela nitaz. Ezin da horrelako aukera bat galtzen utzi. Ez dakit jada esan ez dizuedan zer... [+]
Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]
Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]
Ekintzailetza modan dago. Kontzeptuak indarra hartu du eta hiztegi ekonomikotik askoz harago zabaldu da. Just do it: egizu, besterik gabe. Baina ez dezagun ahaztu: propagandaren mundutik dator leloa. Erosle-ekintzaile aktiboak izatea ote da hitzaren mozorroa? Egungo enpresariek... [+]
Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian... [+]
EHBaik Autonomia estatutu baterako proposamena prestatu du, gure nazioaren burujabetza osorako bidean etapa gisa.
Segur aski, gutariko gehienek jada erosiak dituzte, han eta hemen, Eguberrikari banatzeko opariak. Olentzeroren bisita gautar hori hitzordu handia baita, bereziki haurrentzat. Denak prestatzen dira urteko garai emankor horretarako: Bilbo sutan agertzen da, Gasteiz, Iruña... [+]
Zerk harritu zintuen gehien kartzelatik atera zinenean? Galdetu didate maiz azken urte eta erdian.
Bilboko kaleak turista eta bi hankadun txakurrez lepo daudela ikusteak, adibidez? Edo egoera politikoaren aldaketak? Lehenengoak akitu eta amorratu nau, badago zer borrokatzen... [+]
Benetan nahasia da euskara ikasteko dirulaguntzen kontu hori. Euskara ikasi nahi duen herritarrak leihatila bat baino gehiagotara jo beharko du egin nahi duen ikastaroa zenbat kostatuko zaion eta dirulaguntzak nondik, nola eta noiz lortuko dituen jakiteko. Oraindik ere dirua... [+]
Hizkuntza matematikoa ondo ulertu eta interpretatzeak badu garrantzia ikasketa prozesuan; horixe esan ohi diegu guk geure ikasleei, bederen. Matematiken lengoaia unibertsala da, eta oro har, interpretaziorako errore marjina txikia izan ohi da. Nekez marraztuko genuke hiruki bat... [+]