Argala, Cereceda, Sarrionaindia, Txillardegi
Ezker independentistarentzat estrategikoak izango diren zenbait gai lantzeko bildu ginen duela hamar bat egun 250 kide Plaza Hutsa ekimenean. Hainbat gai jorratu ziren talde txikietan, eta gure taldearen lana, euskarak prozesu independentistari egiten dion ekarpena aztertzea izan zen.
Abiapuntua Ezker Abertzaleak historikoki bere buruari ezarri dion hizkuntza helburua izan zen, hau da, euskal herritar eleanitzez osaturiko Euskal Herri euskalduna sortzea. Edo beste hitzetan esanda, nagusiki euskaraz funtzionatuz, erdaldunei beren hizkuntza eskubide pertsonalak bermatuko dizkien euskal Estatua eraikitzea. Horretan datza prozesu independentistaren hizkuntza helburua: trantsizio linguistikoa burutzea. Erdaretatik euskarara pasa behar dugu, energia fosiletatik energia garbietara pasa behar dugun moduan. Ereduaren aldaketaz ari gara, beraz, eta ez egungo ereduaren optimizazioaz ala potentzialitateaz.
Hauek izan ziren, besteak beste, Durangon azaldu ziren lau ideia nagusiak.
Lehena. Euskara garrantzitsua da prozesu independentistarentzat, hizkuntzak –euskarak– lurralde bat –Euskal Herria– finkatzen diolako prozesu independentistari. Bestetik, euskara delako sortuko dugun Euskal Estatuko herritartasunaren zutabe nagusietako bat, munduko gainerako Estatuek egiten duten moduan. Eta, azkenik, euskara delako sortu nahi dugu Estatua euskaldun bihurtuko duena.
Bigarrena. Euskal Estatuak ez du berez euskararen normalizazioa bermatuko, gure abiapuntua hizkuntza minorizatuarena delako. Baina era berean, Euskal Estaturik gabe, euskarak ez duela normalizatzerik izango azpimarratu genuen. Irlandako ereduak argi erakusten du Estatua izateak ez dakarrela hizkuntza normalizazioa berarekin. Estatua ezinbesteko tresna da, baina ez da nahikoa. Irlandan hizkuntzaren normalizazioa Estatu lortu ondorengo fase politikorako utzi zuten eta prozesu independentista ingelesez garatu zuten. Gaur, ehun urte beranduago, Estatu Irlandar askean gaelikoa galbidean dago, Ipar Irlandan baina egoera kaskarragoan. Gauza bera gertatu da beraien jatorrizko hizkuntza baztertu duten prozesu independentista deskolonizatzaileetan. Kolonizatu zituen okupatzailearen hizkuntza bilakatu da Estatu independiente berriaren hizkuntza nagusia eta baita metropoli zaharrekiko kate begia, Calvetek “Linguistika eta Kolonialismoa” liburuan ondo azaltzen duen moduan. Gauzak horrela, nagusiki erdaraz funtzionatuko duen Euskal Estatuan euskaldunok ez gara libre izango.
Hirugarrena. Euskarak emango dio euskal herritar izan nahi duen orori –hemen zein atzerrian jaio– Euskal Herrian integraziorako bide nagusia. Euskal Estatuak ez dio bere lurraldean bizi den inori euskal naziotasuna ala identitatea inposatuko. Norberak bereari eusteko eskubide indibiduala izango du, baina Euskal Estatuak bertan bizi den orori euskal naziotasunaz jabetzeko aukera emango dio, euskal komunitateko eta euskal kulturako partaide izateko hizkuntza, euskara, dohain ikasteko bitartekoak guztiak ermatuz.
Eta laugarrena. Euskara da, sozialismoarekin eta feminismoarekin batera, sortuko dugun Euskal Estatuaren ADNaren osagarrietako bat. Eta prozesu independentista indartuko bada, hiru zutabe horiek elkar elikatuko dutelako izango da. Euskal Estatuaren proiektua erakargarria izango da, prozesu independentista mota guztietako zapalduekin bat egingo dugulako, Peraltan erakutsi dugun moduan.
Durangon eginiko hausnarketa hauek ez dira gaurkoak, modu berrian adierazten baditugu ere. Argala Hendaian ezagutu genuen, errefuxiatuentzat antolatutako barnetegian euskara ikasten ari zela. ETAko buruzagi historikoak argi ikusi zuen euskara jakin gabe euskal herritar osatu gabea zela eta euskaldun oso bihurtzeko asmoz, euskara ikasteari ekin zion. Eredugarria horretan ere, Argala. Bide beretik, adinean aurrera zihoan LAB eta HASIko buruzagi historikoa zen Joselu Cerecedak euskara kartzelan ikasi ondoren kalera irten zenean, ezagutzen ez zuen mundu oso baten ateak zabaldu zitzaizkiola adierazi zuen, euskal komunitatearenak, alegia. Cereceda euskararen erabiltzaile amorratua bihurtuta hil zen. Sarrionaindiak argi esan zuen moduan, “euskara da gure territorio libre bakarra” edota Txillardegiren hitzetan, “euskara da euskaldunon aberria”.
Horregatik guztiarengatik, euskarak prozesu independentistaren ezaugarri eta zutabe nagusietako bat izan behar du, Euskal Herri euskalduna, sozialista, feminista eta librea eraiki nahi badugu behintzat.
* Joseba Alvarez, Sortuko kidea
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]
Epistemologia, edo ezagutzaren teoria, filosofiaren arlo nagusietako bat da, eta historian zehar garrantzizko eztabaidak izan dira gure ezagutzaren mugen eta oinarrien inguruan. Honen baitan bi korriente indartsu topatzen dira, ezagutzara iristeko bide ezberdinak proposatzen... [+]
Getxoko Epaitegiak Europa ikastetxeko 4 urteko haurren kasua artxibatu izanaren berri izan dugu aste honetan. Horrek zera galdetzera garamatza: instantzia judizialak, polizialak… prest al daude haurren eskaerei erantzuteko? Benetan babesten al dira gure adingabeak... [+]
Gure lurraldeetan eta bizitzetan sortzen diren behar, desio eta ekimenen inguruan gero eta gehiago entzuten dugu harreman eta proiektu publiko-komunitarioak landu beharraz, eta pozgarria da benetan, merkaturik gabeko gizarte antolaketarako ezinbesteko eredua baita. Baina... [+]
Elkarrizketa berritu dugu fakultateko idazkaritzan, auskalogarrenez: urruti daude, euren matrikula egiteko, ikasleak bakarrik etortzen ziren garaiak. Aspaldixko aldatu zen joera, eta gurasoek –nabarmenago amek– gero eta paper aktiboagoa hartzen dute seme-alaben... [+]
Silogismo baten argumentuak hiru proposizio ditu, eta horietatik azkena nahitaez ondorioztatzen da beste bietatik. Logika deduktibo horrekin aztertu daiteke, nire aburuz, Nafarroan gertatzen ari den Aroztegiako gatazka sozioekologiko luze eta traumatikoa.
Tesia: Baztango... [+]
Berriki landu ditut klasean Etxahun Barkoxeren kobla eder eta hunkigarriak. Gaizo gizona! “Edertasunez praube” sortu zelako hasi zitzaizkion etxeko nahigabeak, baina hamazazpi urtetan zen pulunpaka sartu zorigaitzaren itsasoan, maite zuen Marie Rospide doterik gabeko... [+]
Azken egunak garrantzi handikoak izan dira Bartzelonan, etxebizitzaren aldeko mugimenduarentzat eta espekulatzaileen aurkako borrokarentzat. Urtarrilaren 28an, polizia-armada batek Raval auzoko Massana Zaharrari [zentro sozial okupatua] eraso egin zion goizaldean, aurrez abisatu... [+]
Zer jakin behar dut? Norekin erlazionatu behar dut? Non bizi behar dut? Ardura horiekin gabiltza gizakiok gure gizarteen baitan bizitza on baten ideia bizitzeko bidean. Ondo erantzuten ez badakigu, bazterretan geratuko garen beldurrez.
Joan den astean, kanpoan geratzearen... [+]
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]
Bidea pausoka egiten da, eta hasiak egina dirudiela ikasi nuen aspaldi xamar. Baina jendeak esaldi hori edukiz betetzen ere ikasi nahi du. Bakarrik ezer gutxi lor genezake, hasi orduko etsi, akaso. Sekulako jendetza biltzeak ere antolaketa zaildu eta ikusi beharrekoa gandutu... [+]
Ez zuen egoki jokatu, neurriak hartu behar ziren, bestela, ez dugu ikasten. Itxuraz, ez zen ohartzen egindakoaren inpaktuaz, normal jarraitzen zuen, batzuetan, ingurukoek baino itxura zoriontsuagoz. Gainera, altuegi hitz egiten du, hori ez zaio inori gustatzen. Darabiltzan... [+]
Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]