Ardi suhiltzaileak Lizarran
Lehen begi kolpean, ohiko artaldea dirudi argazkikoak, ezta? Bada, ez… ardi horiek suhiltzaile ere badira eta. Nafarroako Zunbeltz Nekazaritzako Test Guneak zerbitzu berria eta berritzailea jarri du martxan Lizarraldean: Arsue, edo artalde suhiltzaile estentsiboa. “Zunbeltzen barruan abiatutako proiektu txikia da hau, Nafarroan eta Euskal Herrian aitzindaria”, azaldu du Oihan Moreno Arriaran Zunbeltzeko teknikariak. 40 buruko artaldea dute, baina ez haragitarako, ezta esnekitarako ere: suteak saihesteko helburuarekin, mendiak garbitzeko zerbitzua eskaintzen dute ardi horiek. Abeltzaintzaren galerak ekarritako hutsunea betetzeko eta Nafarroan duela bi urte gertatutakoak bezalako suteak eragozteko abiatu dute zerbitzua.
Nafarroako Kutxa eta La Caixa fundazioen Innovalocal egitasmoarekin elkarlanean abiatu du Zunbeltz guneak proiektu pilotua. “Ardientzako lepoko bereziak erosi ditugu, zintzarri moderno modukoak dira itxuraz, eta animaliei hesi birtuala jartzeko balio dute”, azaldu du Morenok. Mugikorreko aplikazio baten bidez ardi bakoitzaren lepokoa kontrola dezakete, ardi bakoitza momentuan non dagoen ikusteko eta mugak jartzeko. “Animalia mugikorretik ezarritako hesi birtualera hurbiltzean, soinu bat egiten du lepokoak, abisu moduan. Pixkanaka, soinu horrekin atzera egin behar dutela ikasten dute”, azaldu du teknikariak. Aurrera segituz gero, hesi elektrikoaren antzeko deskarga txiki bat ematen die lepokoak.
Morenok azaldu duenez, Norvegian eta beste herrialde batzuetan garatuago daude horrelakoak baina gurean aitzindaria da Arsue proiektua. “Hesi birtual horiekin mendi guztia hesiz ixtea saihesten dugu, kostu handiak ditu horrek”, dio. Ardi guztiak monitorizatzearekin, gainera, artaldea nondik eta zertan ari den jakitea errazago zaie, baita garbitu nahi duten zonalde guztietatik pasatu direla bermatzea ere. Zerbitzu berria entitate publikoei nahiz pribatuei eskaintzen diote. Momentuz, Lizarrako Udalarekin lortu dute lehen adostasuna: Santa Barbara inguruan eginen ditu bi hilabete artalde suhiltzaileak.
Abeltzaintza estentsiboa, suteak saihesteko gako
“Duela bi urte Nafarroako zonalde honetan gertatu ziren sute handiekin, inguruko udalak suteen aurkako planak diseinatzen hasi ziren. Arrisku handiko udalak horretara behartuak daude, gainera”, azaldu du Morenok. Herri askotan artzainik ez da gelditzen gaur egun, edo oso gutxi daude, eta hutsune hori betetzeko sortu dute egitasmoa. “Beste abere batzuk ere bazeuden gure aukeren artean, baina, azkenean, ardiak hartzea erabaki genuen, abere ‘arinenak’ edo errazenak direlakoan”. Beste herri batzuetan, Legardan, esaterako, Erreniega mendi inguruan, Galloway arrazako behiak bota dituzte mendia garbitzeko.
“Azkenean, esaten da, mendian bi xentimo inbertituta, suteetan euro bat aurrezten dela. Garbitzen duzun hori guztia aurreztea da, beraz, garrantzitsua da honetan inbertitzea: gure mendietan abereak egotea lortu behar dugu, garbi mantentzeko, eta ekosistemaren parte izateko”, amaitu du gazteak.
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Herritarrak elkarren artean saretzea eta bizitza sozialerako espazioak bultzatzea da Xiberoko Kolektiboa elkartearen lan ildoetako bat. Bide horretan, baratze kolektiboa sortzeko aukera suertatu zitzaien 2020an Maulen, eta zalantzarik gabe, proiektuari ekitea erabaki zuten... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Euskal literaturaren eta kulturaren topaleku garrantzitsuenetakoa da abenduaren 5etik 8ra egingo den Durangoko Azoka, eta 59. edizio honetan ere, Bizi Baratzeak bere postua izanen du, ARGIAkoaren ondoan.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua argitaratu berri du ARGIArekin. "Egin ezazu zuk zeuk" filosofia kosmetikoen mundura ekarrita, egunerokoan behar diren produktuak egiteko liburu teoriko-praktikoa da. Eskuragarri dago azoka.argia.eus webgunean.
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]
Lehen sektorea bultzatzeko eta indartzeko lanean dihardute Nafarroako Pirinioetan azken urteotan, eta lanketa horren baitan sortu zuten Pirinioetako Mahaia. Diagnostikoa ondu dute azken urteotan, eskualdean lehen sektoreari lotuta dituzten hutsuneak identifikatzeko, eta ondorio... [+]
EAEko ekoizpen ekologikoaren kontseilua da ENEEK-Ekolurra, eta zertifikazioaz gain, eredu ekologikoaren aldeko sustapen lana ere egiten du elkarteak. “Gaur egun, argi ikusten dugu etorkizuneko eredua dela ekoizpen ekologikoa, eta badagoela honi buruzko informazioa emateko... [+]
Urteak dira Bergaran kontsumoaz eta lehen sektoreaz lanketa zabala egiten hasi zirela. Ereindajan kooperatibaren eta Elikadura Mahaiaren sorrerak bultzada izan ziren lanketa orokor horretan. Azken urteotan, azoka plazaren inguruko hausnarketa prozesuan buru-belarri aritu dira... [+]
2014an sortu zuten Birika Permakultura proiektua Leioako lursail okupatu batean. Jurgi Uriarte Idiazabalek eta beste bi kidek jarri zuten martxan egitasmoa. “Lursail hartatik bota egin gintuzten gerora, aparkalekua egin behar zutelako, eta, etenaldi baten ondoren, bakarrik... [+]
Nekazaritzarekin harreman estua izan du betidanik Barazki Bizidunak proiektuko Iñaki Garcia Grijalbo Mapik. Bizitzaren paradoxak, gaur egun saltoki handi baten aparkalekua den lursailean zuten baratzea garai batean etxekoek Donostiako Intxaurrondo auzoan... [+]
Nafarroako Hazialdekoren, Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkartearen (BLE) eta Gipuzkoako Biolurren arteko elkarlanetik sortu berri da HoBBea, mugaz gaindiko proiektua. “Garien bueltan bagenuen aspalditik harremana gure artean, baina, nolabait, harreman horiek... [+]