Arce Catacora eta David Choqueuhancaren aldeko botoa eman beharko da, MASen hautagaitzaren kontraesanak direla medio zalantzak izan arren. Arrazoizko zalantzak dira, MASek Estatua kudeatzeko garaian agertutako ego pertsonalista eta bertikalek gizarte-mugimenduen oinarrizko egiturak ahuldu baitituzte askotan.
Erreferenduma galdu zuen hautagaitza bati (Morales-García Linera) eusteko burugogorkeriak zalantza handiak sortu zituen; eta gainera burugogorkeria horrek, galduta eta nahasita zegoen eskuin oligarkari diskurtsoa oparitzea ekarri zuen. Diskurtso horren bidez, kaleko mobilizazioa artikulatzea lortu zuten, kolonizatutako klase ertainari bere izaera arrazista azaleraziz.
Zalantzak daude, kolonialismoaren eta kapitalismoaren aurkako benetako haustura-proiektu batean sakontasunik ez zegoenez, ekialdeko nekazaritza eta abeltzaintzako oligarkiekin ia konplize ziren bizikidetza-agertoki batean geundelako. Oligarkia horiek ez zetozen
"Zalantzak daude, kolonialismoaren eta kapitalismoaren aurkako benetako haustura-proiektu batean sakontasunik ez zegoenez, ekialdeko nekazaritza eta abeltzaintzako oligarkiekin ia konplize ziren bizikidetza-agertoki batean geundelako"
bat MASen gobernuak lortutako egonkortasun ekonomikoarekin, eta ez zuten inolako zalantzarik izan estatu kolpe bortitz bat eragiteko: besteak beste, Sacaba eta Senkatako sarraskietan herritar klaseek odoletan ordaindu zutena.
Zalantzak eta kontraesanak daude konstituzio eta diskurtso baten (komunitateari lehentasuna ematen diotenak arlo ekonomiko eta sozialean) eta herri indigenen aurkako praktika desarrollistaren artean, eta hain zuzen ere herri indigena horiek ematen diote MASi izateko arrazoia.
Zalantza handiak, azkenik, diskurtso sasi-iraultzaile batera bihurtutako aprobetxatu- eta ustel-kopuru handia dela eta. Askotan, Estatuko sektore garrantzitsuek hartu dute parte diskurtso horretan eta, askotan, beren bizitza eman duen jendea benetako aldaketa-prozesutik aldenarazi dute. Hala ere, MASen aldeko botoa eman beharko da eta, nik, hala egingo dut.
Arrazoi nagusia da, lehenik eta behin, hutsune horiek guztiak aintzat hartuta ere, Arceren eta Choquehuancaren hautagaitza herri sektoreen eta indigenen ordezkari bakarra dela, eta, beraz, haiek sektore hori interpelatu ahal izango dutela. Gainerako guztiek Estatu Batuetako Estatu Departamentuaren eta klase oligarkikoen arteko aliantza estrategikoaren interesei erantzuten diete, eta interes horiei soilik, ez beste ezeini. Herrialdea porrot egiteko zorian utzi zuen iragan kolonial neoliberalaren ondoriorik larriena dira Mesa eta Quiroga. Sektore publikoko soldatak ordaintzeko ere menpekotasuna izan duen herrialdea da, nazioarteko erakundeekiko menpetasuna. Ordezkari berriek, Camachok eta Chik, berriz, ultraeskuin ezjakin, bortitz eta erlijioso ortodoxoa ordezkatzen dute, Trump eta Bolsonaroren karikatura balira bezala.
Arce eta Choquehuancaren aldeko botoa eman beharko da, Mesa edo Camachoren garaipen batek 2019ko urritik azarora bitartean egindako estatu-kolpea sendotzea ekarriko lukeelako, Senkatako eta Sacabako sarraskien arduradun eta egileen zigorgabetasunarekin batera. Era berean, talde faxistek -hala nola Resistencia Juvenil Cochala edota Unión Juvenil Cruceñista taldeek- indarkeriaz jokatzea normalizatzea ekarriko luke, gure kaleetan beren arrazakeria fanatikoa inposatzen baitute.
"Arce eta Choquehuancaren aldeko botoa eman beharko da, Mesa edo Camachoren garaipen batek 2019ko urritik azarora bitartean egindako estatu-kolpea sendotzea ekarriko lukeelako"
Arceren eta Choquehuancaren aldeko botoa eman beharko da; izan ere, aipatutako akats guztiak gorabehera, hamalau urteko prozesu horrek aurrerapauso handia eman zuen pobrezia gutxitzeko, eta eskubideak lortu zituen, baina, batez ere, duintasun- eta autoestimu-lorpenak izan zituen estatu kolonialak zapaldutako langile, herritar eta indigenentzat, errepublikaren sorreratik hasi eta eredu neoliberaleko urteetan pobretu arte.
Haien alde bozkatu beharko da, baina garaipen egunaren biharamunetik bertatik, autokritika egitea eta prozesua berreskuratzea eskatu behar zaiela argi dago. Edonola ere, azkenean, prozesu bat izango da, iragan neoliberal kolonialeko basamortura ez itzultzeko.
Azkenik, klase-borrokako langile klaseen eta herritar klaseen alde eta deskolonizazioaren aldeko borrokan jatorrizko herrien alde gaudenok, ez genuke arazo handirik izan beharko gureak zein diren eta zein ez jakiteko. Horregatik Arce Catacora eta David Choquehuancaren alde bozkatu beharko da.
*René Behoteguy Chávez
bolibiarra, Askapenako militantea eta Euskal Herriko biztanlea da
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Jakina da lan ikuskariak falta ditugula geurean. Hala ere, azken egunotan datu argigarriak ematea lortu dute: lan ikuskaritzaren arabera, EAEko enpresen %64ak ez du ordutegien kontrolean legedia betetzen. Era berean, lehendakariordeak gaitzetsi du, absentismoaren eta oinarrizko... [+]
Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]
Trumpen itzulera pizgarri izan da sendotuz doan eskuin muturreko erreakzionarioen mugimenduarentzat. Izan ere, historikoki, faxismoaren gorakada krisi ekonomikoekin lotuta egon da, baita sistemaren zilegitasun politiko eta ideologikoaren krisiarekin ere. Gaur egun, geldialdi... [+]
Batzuendako, dirutza izatea ez da nahikoa, eta euren ego hauskorrek diruaren txintxina ez ezik, protagonismoa ere eskatzen dute. Aberats okituak izatea nahikoa izango ez balitz bezala. Beti gehiago behar dute, anbizioa deritzote antsia horri, baina botere gosea eta nabarmendu... [+]
Bi neska komisarian, urduri, hiru urtetik gora luzatu den jazarpen egoera salatzen. Izendatzen. Tipo berbera agertzen zaielako nonahi. Presentzia arraro berbera neskek parte hartzen duten ekitaldi kulturaletako atarietan, bietako baten amaren etxepean, bestea korrika egitera... [+]
Iragan urtarrilaren hondarrean, Bretainiako lurraldeko bi hizkuntza gutxituei buruzko azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak publiko egin zituzten bertako arduradunek. Haiek berek aitortu zuten harriturik gertatu zirela emaitzak ikustean. Hain zuzen ere, egoerak eta... [+]
Silicon Valley-ko oligarkia AEBetako gobernura iritsi berritan lehertu da adimen artifizialaren (AA) burbuila. Txip aurreratuen erraldoia den Nvidia-k urtarrilaren amaieran izandako %16,8ko balio galera, egun bakar batean inoiz izan den burtsa balio galerarik handiena da... [+]
Gizakiok berezkoa dugu parte garela sentitzeko beharra. Parte izateko modu hori jasotako hezkuntza, ingurua... formateatzen joaten da.
Identitateak ezinegon asko sortzen du gizakiongan. Batzuetan, banaketak ere eragiten ditu, ezin dugulako jasan beste baten identitatearen... [+]
Fermin Muguruza jarraitzen duzu sareetan. Madrilgo kontzertuko bideo bat ikusi duzu bere kontuan: dantzari batek “Kongo askatu!” oihukatu du, bandera esku artean. Haren profila bilatu duzu: @c.kumaaa. Bilboko manifestazioaren deialdia zabaldu du. Ez zara joango,... [+]
Sare Herritarrak antolatuta, pasa den urtarrilaren 11n Bilboko kaleak bete zituen manifestazio jendetsuaren ondoren, berriz sortu da eztabaida, euskal presoei salbuespen legeriarik aplikatzen ote zaion. Gure iritzia azaltzen saiatuko gara.
Espetxe politikan aldaketa nabarmena... [+]
Duela gutxi think tank izateko jaioa omen den Zedarriak bere 6. txostena aurkeztu zuen. Beren web orrialdean azaltzen dutenaren arabera, zedarriak ebidentea ez den bidea topatzeko erreferentziak dira. Hots, hiru probintzietako jendarteari bidea markatzeko ekimena. Agerraldi... [+]
Heldu zaigu EAEn 2025-26 ikasturterako ikastetxeetan matrikula egiteko garaia, eta etxe askotan etxeko txikienak urrats berria emango du hemendik gutxira, irailean, eskolaratzea, alegia. Euskal Eskola Publikoaz Harro Topaguneko kideok apustu sendoa egiten dugu eskola publikoaren... [+]
Araba, Bizkai eta Gipuzkoarako Hezkuntza Lege berria onartu zenetik, aurrerantzean hezkuntza doakoa izango dela behin eta berriro entzuten/irakurtzen ari gara. Eragile desberdinei entzun diegu, baita Hezkuntza Sailari ere, eta hedabideei eskaintzen dizkiegun elkarrizketatan... [+]
Hilabetearen hasieran egin zuen EH Bilduk III. Kongresua, Iruñean. “Ez ohiko ondorioak” ateratzeko balio duen “ohiko kongresua” omen da, edo horrela jaso dute behintzat Zutunik ponentzian, zuzendaritzak proposatu eta militantziak aho batez onartu... [+]