Apirila, zikloaren hasiera
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta ilusioz beteta nago. Neguak on egin dit. Lasaituta, bizitasunarekin, energiaz aurkitzen naiz.
Jaten eta edaten duguna zaindu behar dugu. Urak garrantzia handia du, barazki kremak, hostodun entsaladak, fruta eta lekaleak jatea gomendatzen dut. Garai ederra dator, argi orduak gehitzen doaz eta horrek gorputzean, serotoninan, energia mailan, animoan eta lo-zikloan eragina du.
Ilarrak
Perlak bezain distiratsu, zeta bezain leun eta zapore gozoduna. Lekale interesagarria da eta dibertigarria, udaberriko plater osasuntsuak eta menu orekatuak prestatzeko. Ilarrak lekale freskoak dira, gordinik har daitezkeenak, eta bitamina, entzima eta antioxidatzaile ugari dituzte.
Zertan laguntzen gaituzte? Proteina ugarituta, garapena eta birsorkuntza bultzatzen dute. Haurdunaldi, haurtzaro eta nerabezaro garaietan, eta pertsona helduetan zelulak berritzeko aproposak dira. Patata edo arrozarekin nahastea gomendatzen dut, proteina gehiago indartzeko. Bestalde, anemia prebenitzen dute. Burdina eta C bitaminan aberatsak dira eta azido foliko ugari dute. Gainera, ilarra karbohidrato gehien dituen lekaleetako bat da, zehazki azukre disolbagarriena. Hori gertatzen da, batez ere, bildu berri diren ilar freskoetan, denborarekin azukre disolbagarriak almidoi bihurtzen baitira. Zuntz disolbagarri ugari dutenez, ilarrek kolesterola murrizten laguntzen dute eta odoleko azukre-maila doitzen dute. Bestalde, zuntz disolbaezinek idorreriaren aurka egiten dute. Udaberriko asteniari aurre egiten laguntzen dute, oso suspergarriak direlako eta aldarte positiboagoa izaten laguntzen dutelako, bitamina b1 ean aberatsak izanik. Beste lekaleekin alderatuta, ilarrek ez dute digestio astunik eragiten.
Nola jan eta nola prestatu? Gordinik; barazki-menestran; lurrunetan egosita (guarnizio gisa edo entsaladan); urdaiazpiko eta arrautzarekin platera osatuta; zopan edo kreman.
Baba handiak
Leka gogor eta haritsua ez dugu jaten, horrek babestu eta gorde egiten du baba. Aleak itxura obalatua eta berdea du, haragi samurra eta oso zaporetsua. Freskoan kontsumitzeko garaia udaberria da. Ezaugarri nutrizionaletan ilarraren antzekotasun handia dute.Etxeratzen duzunean, gorde hozkailuan, paperezko edo plastikozko poltsa zulatu batean, gehienez hiru egunez. Egokiena da erosten ditugun egunean bertan zuritu eta prestatzea, egunean bertan jateko edo hozkailuan edo izozkailuan gordetzeko.
Zertan laguntzen gaitu? Proteina eta zuntzetan aberatsa da, asegarria, arina, eta bitamina eta mineraletan aberatsa. Oso elikagarriak dira eta, era berean, lekale lehorra baino digestiboagoa. Beste abantailetako bat, prestatzeko eskaintzen duten moldakortasuna da, zuzenean gordinik hartzeko ere egokiak baitira, ordu artean, mokadu moduan.Bihotzaren laguna da, bihotz-hodien osasunerako ona. Lekalea bigarren plater modura gomendagarria da. Potasio-eduki handia du eta arteria tentsioari laguntzen dio. Kaltzioan aberatsak dira, hezurdurarentzat onak. Ongi mastekatu behar dira, digestio astunik ez izateko, eta zuntz asko izateagatik sor daitezkeen haizeak saihesteko. Arrazoi beragatik, ez dira gomendagarriak hesteetako arazoak, gastritisa edo beherakoa dutenentzat. Azala kentzea komeni da, digestio hobeak edukitzeko.
Prestatzeko moduak: patatekin gisatuta, tortillan, entsaladan, hummusean...
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko handitasunaren menpeko sentitzen naiz urtero.
Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]
Noizbait. Noiz izan ote zen? Noizbait landareren batek lorea egitea erabaki zuen. Bai, bai, landareek ere erabakiak hartzen dituzte, eta guk maiz ez bezala, erabakiak bete egiten dituzte. Eta loreak sortu zituzten.