“Apaizek jipoitzeko beldurrez, isiltasunak sekulako lekua zuen Betharramen”
Azken asteetan François Bayrou Frantziako lehen ministroaren harira ezaguna egin bada ere, aspalditik dira albiste Betharram eskola katolikoko apaizen gehiegikeriak. Lau urtez barnetegian ikasle izan zen Paxkal Indo lapurtarrarak Euskal Irratiaki adierazi eta ARGIAk transkribatu duenez, Betharram "nolakoa zen" bazekiten denek.
François Bayrou 2024ko abenduaren 13an izendatu zuten Frantziako lehen ministro: ibilbide luzeko politikaria da, besteak beste, Hezkuntza ministro izan baitzen 1993 eta 1997 urteen artean eta Pau hiriko alkate. Haren izendapena izan da azken asteetan Betharram eskola katolikoaren afera ezaguna bihurtzeko arrazoi nagusia: beren seme-alabek bertan ikasi zuten, eta hainbat hedabidek eta testigantzek leporatu diotenez, barnetegi horretako apaizek ikasleen aurka erabiltzen zuten bortizkeriaren berri zuen Bayrouek Hezkuntza ministro zela.
Paxkal Indo lapurtarrak, beste ipar euskal herritar ugariren gisara, Betharrameko barnetegian igarotzen zuen aste guztia –hala egin zuen lau urtez, 1984tik 1988ra–. Indori "bost axola" zaio Bayrouren inguruan sortutako polemika, Euskal Irratiaki eskainitako elkarrizketan adierazi duenez: "Apaizen indarkeria orokortuaz jakitun izan behar zen". Sexu erasorik ezagutu edo ikusi ez zuen arren, eraso fisiko ugariren lekuko izan zela azaldu du: "Zurrumurruak baziren, baina dena ezkutatzen zen".
Garai hartako gehiegikerien erakusle, Indok Betharramen inguruan esaten zen esaldi ezagun bat gogorarazi du: "Lan ondo egiten ez baduzu, Betharramera joango zara". Lapurtarraren arabera, eskola katolikoan isiltasunak "sekulako lekua" zuen, eta etengabe ikasle on eta txarren bereizketa egiteak apaizen bortizkeria salatzea saihesten zuen, "jipoitzeko beldurrez". Halere, Indok ez du bere burua biktima gisa identifikatzen, baina "normaltzat" hartzen du indarkeria hori jasan zuten beste batzuek hala aitortzea euren burua.
Indarkeria, eguneroko ogia
Barnetegian ikasle bezala jardun zituen urteetako testuinguruak apaizen indarkeria "normalizatzea" eragin zioten Indori: GALek ETAren aurka abiatutako gerra zikina Ipar Euskal Herrira hedatu zen, eta lapurtarraren inguruko ezagun ugari izan ziren talde armatu espainiarrak erabilitako biolentziaren biktima. Hortaz, barnetegian bizi izan zituen erasoak "arruntatzat" hartzen zituen.
Gutxienez ehun salaketa ezarri dituzte 70eko eta 90eko hamarkaden artean Betharrameko apaizen indarkeria pairatu zuten ikasle ohiek. Barnetegiko begirale ohi bat epaitu zuten ostiralean, sexu bortxaketa eta sexu erasoak egin izana leporatuta, eta Askatasun eta Espetxeratze Epaileak baldintzarik gabeko atxiloaldia ezarri dio.
Ospitalizatuta dauden pazienteek eskumuturrekoan eramango dute “e” ikurra. Hala, osasun langileek badakite herritar horiek eskatu dutela euskaraz artatua izatea. Osakidetzak dio euskarazko komunikazioa errazteko beste tresna bat gehiago dela. Proiektu zabalago bateko... [+]
Kabia gune okupatuaren 19. urteurrena ospatzeko jarduerak egingo dituzte gaurtik domekara bitartean, apirilaren 24tik 26ra. Bi hamarkada betetzear dagoen gune autogestionatu honek hainbat gorabehera izan ditu bere ibilbidean, eta, Udala bultzatzen ari den Hiria Antolatzeko Plan... [+]
Bizkaian eguneko zentro publikorik ez duen eskualde bakarra da. Elkarretaratzea eginen dute apirilaren 27an, 12:00etan, Sopelako (Bizkaia) Udaletxeko plazan.
Alain Esquerrek idatziriko Le silence de Bétharram (Betharramgo isiltasuna) liburuan eman du lekukotza Helene Perlantek, François Bayrouren alabak. 1980ko hamarkadan egon zen ikastetxe katolikoan ikasle eta berrogei urte luzeetan isilik atxiki ditu bertan jasandako... [+]
Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko bestaren 42. edizioa iraganen da maiatzaren 11n Senperen.
Bilbotik abiatu eta Barakaldoko ITP Aero eta Getxoko Sener enpresen paretik pasako da bizikleta martxa, bi enpresa horiek "ekoizpen militarraz arduratzen direlako", antolatzaileen aburuz. Azken aldian ematen ari den armamentu gastuen hazkundea salatzeko protesta izango... [+]
Asteazkenetik aitzina Ipar Euskal Herrian, eta ostiraletik Hego Euskal Herrian; film oso gutxi estreinatzen dira horrela zinema aretoetan. Halaxe egingo du asteon Faisaien Irla-k. Fikzioa baitira mugak, horrela dio Asier Urbieta (Errenteria, 1979) zuzendariak: ez dira... [+]
Ikaslea zenbat eta adinez txikiagoa izan, orduan eta feminizatuagoa da irakasle lana: Haur Hezkuntzan, 10 irakasletik 9 baino gehiago emakumeak dira munduan, Lehen Hezkuntzan %67a eta DBHn %54a. “Kuriosoa da, zaintza oinarri duten beste lan batzuetan (erizainak, erizain... [+]
Espainiako Estatu mailan, behera egin dute bai ezarritako babes-neurriek bai aurkeztutako eskaerek.
Kondenatutako atzerritarren nazionalitateari buruzko datuak argitaratuko dituela adierazi du Erresuma Batuko Barne ministroak. Bide beretik, pasa den astean ezagutarazi zen Aste Nagusian atxilotutako 79 pertsonaren argazkiak filtratu zituela Ertzaintzak.
Militante eta ikerlari antiarrazistak abiapuntu argia adierazten du: arrazakeriaren aurka borrokatzea ez da zeregin psikologiko edo diskurtsibo bat, baizik eta egiturak desegiteko premia.
EAEko Auzitegi Nagusiak agindu ostean eskola kirolaren aurkako epaia berehala betetzeko, Gipuzkoako Diputazioak jakinarazi du erabakia "onartu eta errespetatu" egingo duela, helegiterik ez duela aurkeztuko, eta aurrez Espainiako Auzitegi Gorenean jarritako kasazio... [+]
Almidoiarekin egindako plastiko biodegradagarrietatik sortutako mikroplastikoek saguen osasuna kaltetzen dutela ikusi dute esperimentu batean. Ikertzaileek ohartarazi dute ezinbestekoa dela bioplastikoen segurtasuna hobeto ikertzea, haien erabilera handitzen jarraitu aurretik,... [+]
Arabako artisten 35 lan paratu dituzte Emakumea. Familia eta lana erakusketan, Gasteizen. Aukeraketa egiteko, kanpoan utzi dituzte historian zehar emakumeak sarritan margotu izan diren beste egoera eta estereotipo batzuk, eta lanari lotutakoei eman diete garrantzia. Urriaren... [+]