Altxorraren bila joan eta guztion ondarea suntsitu
Agian mendietan edo landa-guneetan ikusiko zenituzten; metala detektatzeko makinekin ibiltzen dira lurrazpiko aztarnak bilatzen. Detektoristak edo piteroak dira, altxorraren bila jolastea hartu dute afizio. Detektorismoa moda-modan jarri da eta horrelakoei buruz jarduten duten youtuberrak eta telebista-serieak ere badira. Jarduera hori ondarearentzat eta arkeologiarentzat oso suntsigarria da eta kalte konponezina egiten ari dira toki askotan.
Arkeologia iraganeko gizarteen kultura materiala aztertzen duen diziplina da eta horretarako metodologia zorrotz eta zientifikoa erabiltzen du. Metodo arkeologikoak erreparatzen die unitate estratigrafikoen arteko erlazioei eta horietako bakoitzean aurkitutako objektuen testuinguruari. Objektu arkeologikoek informazio gehien ematen digute beren jatorrizko testuinguruan badaude. Hau da, testuinguru egokia daukan zaborrak informazio gehiago ematen digu iraganeko gizarteez, testuingururik gabeko harribitxi politenak baino. Metodologia hori, lurrazpian ez ezik, eraikinetan, paisaian, zabortegietan edo bestelakotan ere aplika daiteke.
Imajina dezagun lurrazpiko aztarnategia tarta baten geruzen modukoa dela. Unitate estratigrafiko zaharrena beheko partean legoke (txokolatezko geruza), tartekoa erdian (marrubizkoa), eta berriena edo modernoena gainazaletik gertuen (esnegaina). Arkeologoek goiko geruzatik hasita behekora industen dute (lehendabizi esnegaina, gero marrubizkoa eta azkenik txokolatea), geruza horretan dauden objektu eta erlazio guztiak xehe-xehe aztertzeko. Pitero batek, aldiz, bere tramankuluaren bidez, azken geruzako objektu metaliko ñimiño bat detektatuko balu eta hura ateratzeko zuloa eginen balu, testuinguru hori guzia deseginen litzateke eta horien arteko erlazio estratigrafikoak erabat nahasiko. Hau da, zapore guziak nahasiko lirateke eta ondorioz, lor zitekeen informazio guztia betirako galduko litzateke. Hori gutxi balitz, aurkitzen dituzten objektuek sarri bilduma pribatuetan bukatzen dute, merkatu beltzaren bidez.
Azkenaldian detektorismoaren kalteak mugatzeko legeak zorroztu dituzte eta neurriak hartzen hasi dira. Alabaina, kasu batzuetan beranduegi da eta askotan zigorrak ez dira eraginkorrak izaten ari, salaketa jarri arren.
Aurten aurkikuntza batek txunditurik utzi du euskaldungoa. Irulegiko Eskuak ilusioa ekarri digu eta kasik sinbolo nazionala bilakatu zaigu dagoeneko. Bada, pitero malapartatu bat Irulegiko tontorretik pasa izan balitz Mattin Aiestaranen taldea baino lehenago, ez genuke ezagutuko gure iragana eta gure historia argitu ditzakeen pieza eder hori. Ez erosi metal detektagailurik, ez zaitezte piteroak izan.
.jpg)
Unitate estratigrafiko (geruza arkeologiko) ezberdinen arteko erlazioak adierazten dituen eskema. M.K.H.Eggert (Wikimedia Commons)
Normandiako erromatar garaiko aztarnategi batean lanean ari zirela, arkeologia ikasle batzuek aurkikuntza bitxia egin dute berriki: buztinezko eltze baten barruan kristalezko flasko txiki bat topatu zuten, XIX. mendean emakumeek lurrina eramateko erabili ohi zuten... [+]
Yamagata unibertsitateko Masato Sakai arkeologo japoniarra buru duen ikerlari talde batek geoglifo ugari aurkitu berri ditu Nazcako basamortuan (Peru). Guztira 303 geoglifo topatu dituzte, orain arte ezagutzen zen geoglifo kopurua ia bikoiztuta. Horretarako adimen artifiziala... [+]
Trebiñu, VI. mendea. Eremita talde bat Las Gobas kobazuloetan bizitzen hasi zen, eta historiaurretik okupatutako Laño ibaiaren haitzarte hartan kobazulo berriak hondeatu zituzten. Hurrengo mendean kobazuloetako bat nekropoli modura erabiltzen hasi zen bertako... [+]
Arkaiako erromatarren eremu termalean San Tomas ibaiari loturiko azpiegitura hidrauliko handi bat aurkitu dute, baita lur azpian 3.000 metro koadroko eraikin bat ere, garai hartako etxalde batenak izan daitezkeen arrastoekin.
Mexikoko Coahuila basamortuan, Bilbaoko dunak izeneko parajean, giza eskeleto baten arrastoak topatu dituzte. Arkeologoek aztertu ondoren, ondorioztatu dute 950-1250 urte artekoak direla eta Candelariako kulturarekin lotuta daudela.
Aurkikuntza berri pozgarria izan da... [+]
Arabako aztarnategi arkeologikoaren ondoan 280 metro luze eta 72 metro zabal dituen egitura ezkutatzen da soroen azpian. Arkikus enpresak drone bidezko kartografia teknika bereziak erabilita egin du aurkikuntza. Euskal Herrian ez da halako besterik eta Tarraco edo Calagurris... [+]
Aurtengo neguan INRAPeko (Ikerketa Arkeologiko Prebentiboen Institutu Nazionala) arkeologoek nekropoli berezia aurkitu dute Auxerreko (Frantziako Estatua) erdigune historikoan: haur jaioberrientzako edo hilda jaiotako haurrentzako erromatar garaiko hilerria. K.o. I. eta... [+]
El Villar aztarnategian 2017an aurkituriko mosaiko erromatar handia zaharberritu eta ikusgai jarri dute Ablitasko kultur etxean. IV. mendeko villa edo etxaldeak 40.000 metro koadro ditu eta oso-osorik dagoela uste dute arkeologoek, nahiz eta zati txiki bat baino ez duten... [+]
Duela bi urte, Edgard Camarós arkeologo katalanak bi giza garezur eta "Minbizia?" zioen txartel bat topatu zituen kartoizko kaxa baten barruan, Cambridgeko Unibertsitatean. Garezurrak Gizatik zetozten, Egiptotik eta berriki Frontiers in Medicine aldizkarian... [+]
York (Ingalaterra), K.o. II. mendea. Eboracum erromatar hirian hainbat egitura eta etxe eraiki zituzten. Besteak beste, egungo Wellington Rowen harrizko eraikin bat egin zuten eta Queen’s Hotela dagoen tokitik igarotzen zen harresian arku bat jarri zuten. Bi aztarnategiak... [+]
Muru Artederreta herrian, Murugain izeneko muinoan, Burdin Aroko herrixka baten horma agerian geratu da, AHTren lanentzako laginak hartzen ari zirela. Bizilagunen hango elkarteak salatu du trenarentzako tunel baten ahoa eraikitzeak harresiaren zati bat suntsituko lukeela.