2016ko azaroaren 14an Guardia Zibilak zortzi gazte atxilotu zituen, urriaren 15eko goizaldean Altsasuko Koxka tabernan izandako liskarra dela-eta. Lan orduetatik kanpo zeuden guardia zibilen, hauen senitartekoen eta altsasuar gazte batzuen artean gertatu zen. Zuzenean Madrilera eraman zituzten atxilotuak. Hurrengo egunean Carmen Lamela epailearen aurretik pasa ziren zortziak, eta horietatik sei espetxeratu zituen inolako baldintza eta bermerik gabe, “ihes egiteko arrisku handia” zutela argudiatuz. Handik bi egunera, hilaren 17an, zazpigarren bat atxilotu zuten. Espainiako Auzitegi Nazionalak terrorismotzat jo zitekeela uste zuen, baina orduan Espainiako Auzitegi Gorenaren esku zegoen kasua.

Lamela epaileak azaroaren 22an bederatzi gazte auziperatu zituen abenduaren 20an deklaratzeko. Tartean, bi adingabeko. Hauek deklarazioetatik at geratzea lortu zen, Nafarroako Arartekoak hala eskatuta. Abenduaren 20ko deklarazioen ostean, Lamelak lau gazte aske utzi eta beste hirurak bermerik gabe espetxeratzeko agindua eman zuen.

Gorenak iazko ekainean erabaki zuen Espainiako Auzitegi Nazionalari zegokiola epaiketa, “terrorismo zantzuak” egon zitezkeelako. Uztailean, 50 urteko espetxe-zigorra eskatu zuen sei akusatuentzat, 62koa beste batentzat eta hamabi urte eta erdikoa zortzigarrenarentzat. Orotara, 375 urteko zigorra.

Mobilizazio ugari eta jende andana bildu zen garai hartan altsasuar gazteen alde. Justizia eskatuz, Euskal Herriko hainbat lekutan ozen oihukatzen ziren “Altsasukoak askatu” eta “Ez da terrorismoa” bezalako aldarriak. Ekimen ugari antolatu ziren, #AltsasuMartxan bezalakoak. Nafarroako Parlamentuak ere gogor borrokatu zuen, zilegitasunez epaiketa Nafarroako Lurralde Auzitegira ekartzeko eskatuz. Baltasar Garzón epailea ere ez zegoen ados, “gehiegizkotzat” ikusten baitzuen Auzitegi Nazionalak eskatzen zituen espetxe-zigorrak. Altsasuko Gurasoak aldiz, Estrasburgora iritsi ziren apelazioa jartzera.

Epaiketa

Aurtengo apirilaren 16an hasi zen epaiketaren atarian, 40.000 lagun inguruk elkartasuna adierazi zieten zortzi auziperatuei Iruñean egin zen manifestazioan. Hilaren 27ra arte luzatu zen Espejal epailearen –guardia zibil batekin ezkondua dagoen epailearen– esku zegoen kasua. Guardia zibilen argudiaketak indargabetzen zituzten frogak aurkeztu arren –Adur Ramirez gorriz ez zihoala frogatzen zuen argazkia, Koxkako tabernariaren deklarazioak eta Iñaki Abadek aurkeztutako bideoa, besteak beste–, ezbaian geratu zen epaiketa. Ekainaren 1ean aurkeztu zen epaia: 13 urteko espetxe zigorra ezarri zieten biri, hamabi urtekoa beste biri, 9 urtekoa hiruri eta bi urtekoa bati; “kalteak, desordena publikoa eta mehatxuak” eragitea leporatuz. Zigorra samurregia zen antza fiskalarentzat, helegitea aurkeztu baitzuen “terrorismoa” izan zela tematuta. Beranduago, Abadi 13 urteko espetxe zigorra 10era murriztu zioten.

Ekainaren 16an 80.000 lagunek baino gehiagok arbuiatu zuten gazteen aurkako epaia Iruñean. Inoiz egin den manifestaziorik jendetsuena izan zen.

Egungo egoera

Lekualdatzeak izan ziren pasa den abuztuaren amaieran. Orduz geroztik zazpiak Euskal Herrian dira. Hasieran Nafarroako eta Arabako espetxeetan banatuta, baina azaroaren 2az geroztik denak Zaballakoan. Ekainetik zekiten Ramirezek, Jokin Unamunok eta Oihan Arnanazek sei urteko behin-behineko espetxealdia bete behar dutela, eta gainontzeko lauei berriki jakinarazi die zigorraren erdia bete arte behin-behinean preso egongo direla. Alegia, Abadek 5 urte, eta Jon Ander Cobek, Julen Goikoetxeak eta Aratz Urrizolak 4 urte eta erdi.