Sarenneko glaziar “hil berriari” azken agurra eman diote Alpeetan
Duela lau urte Islandiako Okjökull eta Suitzako Pizol glaziarren omenez egindako hiletek bezala, frantziar Alpeetan dagoen Alpe D’Huez estazioak hartzen duen Sarenne-ko glaziarrari emandako agurrak larrialdi klimatikoaz ohartarazi nahi ditu herritarrak.
“Betiko iraungo zuela uste genuen izotza desagertzen ari da; jada ohiko bihurtu dira desagertutako glaziarren omenezko hiletak”, idatzi du Laurie Deboyek La Relève et La Peste gunean. Frantziako Estatuan, Sarennekoa da gisa honetako omenaldia jaso duen lehenbizikoa. Irailaren 3an agurtu zuten IGS Nazioarteko Glaziologia Elkarteko ikertzaileek, Mountain Wilderness France taldeko kideek eta hainbat herritarrek. “Udan eskia egiteko aukera desagertzea [1990eko hamarkadan] izan zen lehenbiziko abisua”, azaldu François Valla glaziologoak, Le Parisien-ek jaso duenez: “Banekien lehenago edo geroago hil egingo zela, baina ez nuen uste bizi nintzen artean ikusiko nuenik; uste nuena baino azkarrago gertatu da”.
3.000 metroko garaieran kokatua, pasa den mendearen hasieran Sarenneko glaziarrak bailara osoa hartzen zuen, tontorreraino heltzen zen eta 100 metro inguruko lodiera zuen. 1980ko hamarkadan dozenaka metro lodi zen oraindik, leku batzuetan 80 metrorainokoa; baina azken urteetan abiadura askoz ere biziagoan urtu da. Ehun urte pasatxotan, haren zabalera 124 hektareatik hutsera pasa da.
– 1908: 124 hektarea
– 1952: 85 hektarea
– 2003: 41 hektarea
– 2009: 12 hektarea
– 2014: 9 hektarea
– 2023: 0 hektarea, glaziarraren desagerpena eta, ondorioz, behatze-lanak bertan behera uztea. Glacioclim behatokiak betiko desklasifikatu du 2023ko urriaren 16an, glaziarrari so 75 urte eman ostean.
Iratiko eski estazioa, klima aldaketagatik itxia
Alpe D'Huezeko glaziarraren desagerpenaren berri izan dugu Iratiko eski estazioa itxi egingo dutela jakin eta astebetera. Bero eta haizealdi handiek bultzatu dituzte arduradunak erabaki hori hartzera.
Klima Aldaketaren Pirinioetako Behatokiaren (OPCC) arabera, elur artifizialik gabe mendilerroko estazioen %63k itxi egin beharko luke hemendik urte batzuetara, eta hura baliatuta ere, hirutik baten patua desagertzea da, hegoaldera eman edo garaiera baxuenean dauden horiena bereziki. Espainiako Estatuan, sei eski estazio handienen (Pirinioetako bosten eta Sierra Nevadakoaren) pisten %52 elur artifiziala sortzeko kanoiekin hornituta daude, Ballena Blanca elkarteak plazaratutako txostenean jasota dagoenez. Datu hauek eta askoz ere gehiago topatuko dituzue Kirola eta klima larrialdia erreportaje luzean (ARGIA 2.879).
Islandiako Okjökull glaziarra zegoen lekuan plaka bat jarri zuten, mezu honekin: “Datozen 200 urteetan gure glaziar guztiek patu bera izan dezakete. Monumentu honek erakusten du bagenekiela zer gertatzen ari den eta zer egin behar den. Soilik zuk jakingo duzu egin genuen ala ez”. IGS elkarteak egindako ikerketa baten arabera, 2100 urtera bitartean Alpeetako glaziarren %90 desagertuko da. “Aurreikuspen beldurgarrion aurrean, badira ekosistema babesteko ahalegina egin nahi dutenak, baina baita elur-jardueretan inbertitu nahi dutenak ere, saihestezina dena atzeratu nahi dutenak elur artifizialeko kanoi eta azpiegitura iragankorrekin”, idatzi du Laurie Deboyek.
Inor ez ala denok. Klima larrialdia inork ez pairatzeko aldaketak bideratu ezean, behintzat guztiek pairatu dezagula. Zuk –irakurle–, nik –Jenofa–, haiek –pobreak– eta haiek –aberatsak–. Satisfaziorik ez zidaten eragin Los... [+]
Hodeiak murrizten ari dira eta horrek eragin nabarmena du klima-aldaketan, NASAko ikertzaile-talde batek ondorioztatu duenez. Terra satelitearen datuak aztertuta, ikusi dute azken 20 urteetan, pixkanaka, baina etengabe, murriztu dela hodeien estaldura. Amerikako Batasun... [+]
Muturreko lehorte eta euriteak normaltasun berria bilakatu zaizkigu. Areagotzen dituzten kalte ekonomiko eta ekosistemikoen artean, laborantzak pairaturikoak ez dira txikienak. Bereziki, lehorte garaietan zaluegi idortzen diren edota eurite handietan ur guzia xurgatu ezin duten... [+]
Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]
220km/h baino abiadura handiagoko haize-boladek astindu dute Frantziako kolonia den Mayotte uhartea. Funtsezko azpiegiturak suntsitu, eta irlaren zati handi bat inkomunikaturik utzi du; biktimen zenbaketa zaildu du horrek. “Premiazko neurriak” hartuko dituela iragarri... [+]
Plastiko kutsadurari konponbide bat adosteko goi-bilera zikloa bukatu berri dute, Hego Koreako Busan hirian iragandako bosgarren gailurrean ere porrot eginda: hitzarmenik adostea ez dute lortu, nagusiki plastiko esportatzaile handiek negoziaketak oztopatu dituztelako. Bitartean,... [+]
Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.
Azken hamar urteetan turismoak eragindako CO2 isurketen emendioa ekonomia orokorrarena baino bi aldiz handiagoa izan da. Nature Communications aldizkari zientifikoak abenduaren 10ean plazaratu ikerketaren emaitzak dira.
Hizkuntza matematikoa ondo ulertu eta interpretatzeak badu garrantzia ikasketa prozesuan; horixe esan ohi diegu guk geure ikasleei, bederen. Matematiken lengoaia unibertsala da, eta oro har, interpretaziorako errore marjina txikia izan ohi da. Nekez marraztuko genuke hiruki bat... [+]
Bide honetatik jarraituta, mende amaierarako, 5.000 milioi pertsona baino gehiago biziko dira lur idorretan. Arazo humanitario, ekonomiko eta sozial ugari eragingo lituzke horrek.
Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]
Hegosudandar gehienak txirotasun larrian bizi izan dira azken bi mendeotan gutienez, eta zoritxarrez, estatu independente bihurtzeak ez die egoera hobetu, munduko herrialde txiroena baita, hainbat gerra tarteko. Testuinguru oso hauskor horretan klima aldaketak zailtasun berri... [+]
Azken asteotan, arkitekturan dihardugunontzat ez da posible izan Valentziako klima gertaera gure lan hizketaldira ez ekartzea. Uraren ibilbidea eraikinen estalkietan, estolderietan, plazetan eta parkeetan pentsatu eta diseinatu behar ditugulako. Ongi dakigu giza eskalako ur... [+]
COP29 hasi da astelehen honetan Bakun, Azerbaijanen hiriburuan. 197 herrialde dira foro honetako kide eta horiez gain mundu osoko sare zibilaren milaka pertsona hurbilduko dira bertara, gobernuen jarduna jarraitzeko. Aurtengo gai izarra finantzazioa izango da.
Copernicus ingurumen behategiaren arabera 2024ak errekorra hautsiko du Lurreko tenperaturari dagokionez, eta hori bakarrik ez, industria aurreko garaiko batez bestekoa baino 1,5ºC altuagoa izango da lehen aldiz.