Figura erraldoia izan da Alfonso Sastre Espainiako Estatuko kulturaren munduan eta horregatik izan da batez ere ezagun, baina konpromiso politiko handia erakutsi zuen, bai Espainiako Estatuan frankismoaren gorrian, baita Euskal Herrian ere. Espainiako Alderdi Komunistako kide izan zen, baina hura utzi egin zuen 70eko hamarkadan, Espainiaren erreformaren ideia besarkatzen ari zelako.

Euskal Herrian ezker abertzalearekin egin zuen bat, frankismoaren aurretik hasi eta hil arte. Herri Batasuna, Euskal Herritarrok, ilegalizazio garaietako Herritarren Zerrenda eta beste hamaika ekimenetan parte hartuz, bai sostengua eskainiz, baina baita sarri-sarri hauteskundeetako zerrendetan agertuz ere.

Jarduera luze honen ondorioz, hainbatetan jasan zuen Espainiako Estatuaren errepresioa: 1956an espetxeratu zuten ikasle garaian frankismoaren aurkako protestetan ari zela eta 1974an ere bai, Eva Forest bikote eta idazle ezaguna Madrilen atxilotu ondoren. Zortzi hilabete kartzelan igaro zuen orduan eta, baldintzapeko askatasunean utzi ondoren, Frantziako Estatura ihes egin zuen.

1982: arteaz eta konpromisoaz

1982an egin zion elkarrizketa ARGIArako Xabier Portugal zenak eta haren galdera zorrotzei jarraiki kontatzen du nola ekin zion idazteari eta nola gazte gaztetatik ikusi zuen bere bizitza eta antzerkia bat izango zirela: “Benetan harrigarria da giro hartan hain kultur kezka goiztarra sortzea, baina nik harrapatzen nuen edozein liburu irakurtzen nuen, eta haien artean hasieratik liluratu ninduen drama bat irakurri nuen laster. [Henrik] Ibsen-en Espectros izenekoa. Era berean, batxilergoko azken urteetan antzerkia egiten genuen nire ikastetxean, eta egiazko pasioa genuen hartarako. Benetako zorion momentuak ziren haiek. Azkenik, Teatro Nazionaletan kalitatezko espektakulu batzuk ikusi genituen. Bereziki Priestley-ren Denboraren zauria, eta Thornton Wilder-en Gure ziutatea obrek inpresio iraunkorra utzi zuten nigan. Horrela, hamazazpi urterekin irmoki erabakia neukan nire bizitza antzerkira eskaintzea”.

Bere esanetan, burugogorkeriak bultzatu zuen idaztera, eta frankistek fusilatutako Miguel Hernández poeta espainiarraren hitzak bere egin zituen: “Oso kaskagorra izan naiz beti eta horri esker iraun ahal izan dut hain denbora usteletan. Agian Miguel Hernández-ek soneto batetan dioena errepika nezake: ‘Zezena bezalaxe, zigorraren bitartez bizkortzen naiz’".

Eta intelektuala eta konpromisoaren arteko ohiko diskurtsoaz ere jardun zuten kultur kritikariak eta idazleak, bereziki horrek sormenean duen eraginaz. “Non daude denuntzia eta panfletoaren arteko mugak? Non bukatzen da panfletoa eta hasten denuntzia?”, galdegin dio Portugalek. Eta Sastreren erantzuna: “Nik alderantziz planteatuko nuke: non bukatzen da denuntzia eta non hasten panfletoa? Hala izanik, hura hasten da diskurtso dramatikoa diskurtso ideologiko bihurtzen den momentuan: hau da, drama batetan dauden ideiak beren artean kontrajarri beharrean, egileak defendatutako ideia bat azpimarratu eta bilakatzen hasten den momentuan”.

Xabier Portugalekin egindako elkarrizketa hau Sastre Baionako katedralean gose greba egiten ari zela egin zen.

Hogei urte geroago, 2003an, honakoa erantzun zion Pilar Iparragirre kazetariari honek ezkerreko intelektuala nor litzatekeen galdetu ondoren: “Bada, botereari men egiteari utzi eta honako baldintzatxoak jasoko lituzkeen agiri bat sinatzeko prest legokeena: sedizioa arteko desobedientzia zibilaren aldeko agiria; utopia iraultzaile, libertarioa eta sozialistaren aldekoa; eta egun batean bakoitzari bere ahalmenen arabera eskatu eta dauzkan beharren arabera eman hura -komunismoa, alegia- egia bilakatzea aldarrikatuko zuena”.