Albert Memmi hil da, “Kolonizatuaren ezagugarriak” idatzi zuen soziologo antikolonialista
1960ko antikolonialismoaren erreferente ahaztuetako bat hil berri da 99 urterekin: Albert Memmi sortzez tunisiar Frantziaratua. Frankismo betean 1960an abertzaletasunari ezkerretik arnas berria ekarri zion belaunaldi gaztearen erreferenteetako bat izan zen Memmi, Franz Fanon, Ernesto Che Guevara eta abarren artean. Txillardegik euskaratu zion bere obra ezagunena, "Portrait du colonisé".
Euskal Herrian oharkabean pasatu da Albert Memmiren heriotza, ziurrenik hura izan zenik ere inork gutxik daukalako oroimenean eta are gutxiagok imaginaturik 99 urterekin bizirik egoten ahal zela gizona. 1960 eta 1970eko hamarkadetako oroimen argia daukan Beñat Oihartzabalek ezagutarazi digu berria, Enbata-n idatzi duen 'Albert Memmi gogoan" obituarioarekin.
Dio Oihartzabalek (frantsesetik itzuli diogu): "Borroka antikolonialisten garai hartan eragin nahiko handia eduki zuten Memmiren liburuetako batzuek, partikularzki 'Kolonizatuaren ezagugarriak' obrak -1957an argitaratua, FLNk Aljerian matxinada hasi ondorengo urtean, Jean-Paul Sartreren hitzaurre batekin-, egoera kolonial baten osagai sozial, politiko, etno-erlijioso edo arrazazkoek baldintzatutako mekanismo psikologikoak aztertu zituen Frantz Fanonen obrek eduki zuten bezala.
Eragin hau ez zen mugatu Afrikako eta bereziki Magrebeko askapen borroken testuinguru geopolitikoetara. Azaldu zen Afrikakoetatik oso ezberdinak ziren beste testuinguru politikoetan ere, esaterako Euskal Herriko edo, Ipar Ameriketan, Quebeceko askapen borroketan.
Euskal Herriari dagokionez, neu izan nintzen lekuko zer nolako zirrara eragin zigun niri bezala nire burkide militante askori soziologo honek kolonizatuaz egin zuen potretak. Halako zorroztasun psikologiko eta kulturalez egina zegoen, ezen eta orduako gazte euskaldunok pentsa baikenezakeen haren erretratuak irudikatzen zuela gure gurasoen eta aiton-amonen belaunaldi 'alienatua' edo 'kontzientziatu gabea' (hala esaten genien orduan, harrokeria puntu batez)".
Orduan 'Larresoro' pseudonimoa erabiltzen zuen (frankisten zentsura pasatu ahal izateko) Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegik euskaratu zuen Memmiren obra ezagunena eta Jakin-en argitaratu 1974a, gaur Internetez osorik irakur daitekeena: "Kolonizatuaren ezagugarriak".
Oihartzabalek eman dizkigu Memmi urteotan ahanzturan erori izanaren edo borroka antikolonialetan geroztik aritu direnek hura baztertzeko bi arrazoi posible (hirugarrena, bistakoena, izanik belaunaldien artean memoria historikoaren katean gertatutako etena). Alde batetik, familiaren alde batetik judua zen Albert Memmik ez ziola uko egin sekula sionismoari, nahiz eta deitoratu palestinarrei egindako desmasiak. Eta bestetik, Tunisiak independentzia lortu ostean ez zuela interesik agertu hara itzultzeko eta, aldiz, nazionalitate frantziarraren jabe egin eta kolonoen hizkuntzan idatziz metropolian jaso zituela erakunde akademikoen ohoreak.
Orain dela hilabetetxo batzuk eztabaida bizia piztu zen sare sozialetan. Bi bando buruz buru: Euskal Herria kolonia bat ote da? Nire uste apalean, ika-mika haren muina kolonialismo eta inperialismo hitzen definizioan zegoen, oso modu ezberdinean erabiltzen ari baitziren hitzok... [+]
Duela aste batzuk Sony etxeak Rise of the Rōnin bideojokoa kaleratu du, eta adituek jokoaren kokapen historikoa nabarmendu dute orduz geroztik. Jokoa XIX. mende erdialdeko Japonian kokatuta dago, Yokohama, Edo eta Kyoto inguruetan.
Edo aroaren azken urteak izan ziren... [+]
Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]
Frantziako Estatuaren menpe segitzen duen Indiako Ozeanoko Mayotte irlan biderkatuz doaz kolera kasuak. Uraren kudeaketa kaskarra izan ohi da eritasun horren zabalpenaren arrazoietan eta, hain justu, uraren krisi gogorrari aurre egin nahian dabiltza bertako herritarrak. Bigarren... [+]
Malin, Burkina Fason eta Nigerren Frantzia haizatua da. Mendebaldeko potentziek haien eragina galtzen ari dira Afrikako kolonia zaharretan. Afrika frankofonoko populazioa bereziki gaztea da, eta ez du frantses kolonialismoa zuzenki ezagutu. 35 urtez peko gazteek populazioaren... [+]
Ghana, 1823. Ashanti Inperioaren eta britainiarren arteko lehen gerra hasi zen. Guztira lau gerra izan ziren bien artean, eta gatazka 1901 arte luzatu zen. Lehenago, europarrek herrialdeko Urrezko Kosta kontrolatzen zuten. Baina 1807ko esklabotzaren abolizioaren ondorioz,... [+]
Herri axolagabea! Zein ezberdina izango litzatekeen zuen patua, askatasunaren prezioa ezagutuko bazenute! Baina ez da berandu. Emakumea eta gaztea naizen arren, heriotzari aurre egiteko ausardia dut orain, eta mila aldiz gehiagotan ere izango nuke, ez ahaztu!".
Hitz... [+]
Arrazakeria zientifikoa asmatu zenetik, hamaika dira Europan zehar zabaldu ziren uste eta ideia arrazistak XIX. eta XX. mendeetan. Donostia, esklabo portu ohia izanik, ez zen zertan salbuespena izan. 1926an izan zen lehen giza zoologikoa.
Frankismoa ez zela 1975ean amaitu diktadoreak ohean azken hatsa eman zuenean, hori badakigu. Erregimenaren haziek bizirik iraun zuten poliziaren tortura ziegetan, justizia auzitegien sumarioetan eta militarren zein politikarien deklarazio kolpistetan –Aznarrek azkenaldian... [+]
Epaileek zuten azken hitza eta hala eman dute: La Negresse auzoak hala izaten jarraituko du Paueko Administrazio Auzitegiaren ebazpenaren ondoren, Miarritzeko Herriko Etxearen iritziarekin bat eginda. Izena aldatzeko auzibidea Mémoires et Partages (Oroimenak eta... [+]
Marcus Rediker historialari estatubatuarrak kapitalismoaren aurkako erresistentzien hasiera arakatu du, marinelen eta pirateriaren historiara iritsi arte.
Julian de Zulueta esklabista arabarraren inguruko erakusketa ikusgai dago LABE espazioan.
Julián de Zulueta y Amondo esklabista arabarra eta bere negozioak ardatz hartuta Azukre Beltza erakusketa “murgiltzailea” sortu du Irati Antía Zuaznabar gasteiztarrak, eta asteazkenean inauguratuko du hiriburuko LABE espazioan. Zulueta XIX. mendeko... [+]
Iruñeko Katu tabernan oihuka kantatzen zen, Malincheren madarikazio kantu famatua: "Y en ese error, entregamos la grandeza del pasado, y en ese error nos quedamos trescientos años esclavos".
Hego Amerikan –bereziki Kolonbian– jaioa izatea... [+]